Kabanata 1

           A DAY IN LAS CASAS

[ KABANATA 1 ]

KASABAY ng pagbuhos ng malakas na ulan ay siya ring pagtulo ng aking mga luha saking mga pisngi.

Ugh. I hate it!

I wiped away my tears at nilagay sa drawer ang ginuhit kong buwan na siyang dahilan ng aking pagluha.

I don't know kung bakit ako nagkakaganito pero isa ang nasisigurado ko. It was almost 1 month since I saw a photograph of a moon in the internet. Sobra akong nagandahan kaya ang ginawa ko ay naghanap ako ng ibang pictures na may moon.

While I was searching, I saw a paint of a moon with a girl watching on it. That time para bang bigla tumigil ang oras at napaluha akong tinitignan ito.

Since then, nakikita ko nalamang ang sarili ko na ginuguhit ang painting na yun habang umiiyak. Lagpas bente na nga ang mga copies ko nun eh.

I tried to ignore what's happening on me. I tried to forget about the painting. I even ordered my sister to hide my drawings para lang di ko to makita but it was all useless kasi para bang it was already engraven in my heart.

"Ruby" ani ni ate na nasa labas ng kwarto ko habang kumakatok.

"Come in"

"Are you okay?namamaga na naman ang mga mata mo." Aniya sabay upo kama ko.

I just ignore her. Kinuha ko ang aking cellphone na nasa ibabaw ng mesa malapit sa higaan at hinarap ito sa aking mukha.

Ugh. Tama nga si ate.

My beautiful eyes are swollen again.

Kumuha ako ng isang tuwalya sa aking aparador ngunit bago ako makapasok sa banyo, may sinabi ang aking kapatid na huminto sa akin na pumasok.

"Is it about the painting again?"

I feel a pain on my chest kaya nilingon ko siya at ngumiti ng pilit.

"Halika"

Sa sandaling lumapit ako sa kanya, naramdaman ko ang dalawang balikat niya na bumabalot sa akin at nang walang anumang kadahilanan ay tumulo ang aking mga luha.

"A-ate"

"Shhh. It's okay." Ani niya sabay hagod sa buhok ko

"I can't take it anymore ate.

Hindi ko na talaga naiintindihan kung anong nangyayari sakin."

Kumalas siya sa yakap at diretsong tumingin sa aking mga mata pagkatapos ay pinunasan niya ang bawat luhang pumapatak sa aking pisngi.

"You will get through this. Okay? I promise tutulungan kita."

Napakaswerte ko talaga dahil may kapatid ako na gaya niya.

Ngumiti ako at yumakap ulit sa kanya. Nanatiling ganoon ang ayos naming dalawa sa nagdaang ilang minuto.

"Hey!bitiwan mo na nga ako.

Gosh. Tignan mo nga sarili mo sa salamin. " aniya sabay tulak sakin na tumatawa

"Ang pangit pangit mo. Kapatid ba talaga kita?" Pangaasar niya pa kaya kumuha ako ng unan at umaktong itatapon ko sa kanya.

"Mommm!" Sigaw niya

Napailing na lamang ako sa kanyang inasal.

Pumasok ako sa cr at sinara ito. Pagkatapos ay pinagmasdan ko ang sariling imahe sa salamin.

Pansin kong may kakaiba sa akin.

Kahit na nakatingin lang ako sa aking mga mata, napansin kong hindi ako buhay na buhay tulad ng dati. Napuno ng lungkot ang aking mga mata. Lungkot na wala akong ideya kung saan ito nagmula.

Ano ba talagang mayroon sa painting na yun?

Bakit ako naaapektuhan ng ganito?

Gusto ko ng kasagutan.

Normal pa ba ito?

May problema ba ako sa utak?

Ngunit nagpatingin na ako sa doctor at wala naman daw problema sakin ang sabi pa nga niya ay marahil ay may namimiss lamang ako kaya ako nagkakaganito.

Pero sino? Eh wala naman ako masyadong kakilala.

I have only 2 friends. My sister and my childhood friend at palagi ko naman silang nakikita at nakakasama so papaano ko sila mamimiss? Ganun din yung mga relatives ko, sanay kaming di sila nakikita kasi nasa ibang bansa sila lahat at hindi rin naman ako malapit sa kanila.

Ugh. I hate seeing myself like this.

Pinagmasadan kong muli ang aking sarili sa salamin at hinawi ang bangs ang tumatakip sa aking noo.

"Te encontraré"

Nakaramdam ako ng kirot saking ulo na para bang ito ay pinipiga nang kung anong bagay. Kaya awtomatiko akong napahawak  nang mahigpit ang aking ulo habang sumisigaw sa sakit.

"Ruby! Okay ka lang? Hey! Buksan mo ang pinto!" Ani ng kapatid ko sa isang kinakabahan na boses habang pilit na pilit na binubuksan ang pintuan.

"Ate ang sakit! Aaaaaaa" 

Napaupo ako sa sahig at patuloy na hinahawakan ang aking ulo. Ang  aking mga luha ay dahan dahang bumabagsak sa aking pisngi.

"Anak---- !

Binigay ni mommy kay ate ang susi na dala niya at patakbong lumapit kaagad sakin. Kinuha niya ang pagkakahawak ko sa aking ulo at pinalit ang kaniyang mga kamay.

"Risha! Kumuha ka ng tubig dun. Bilis" kaagad sinunod ni ate ang utos ni mama at sa pagbalik niya ay may dala na itong tubig na agad ipina-inum sakin.

"Ayos ka lang ba anak? Ano bang nagyari sa iyo?"

"Bigla pong sumakit ang ulo ko" pagkatapos kong makarinig ng isang boses ng lalaki gusto ko man sabihin yung huling linya ngunit di ko ginawa dahil ayaw ko nang pag-alahanin sila mommy.

Niyakap niya ako at tinulungang tumayo saka dahan-dahang inakay papunta saking kama.

"Ayos ka na ba talaga anak?"

"Opo. Don't worry. Itutulog ko na lang po ito."

"Ruby...gusto mo samahan kita?"

"Wag na ate. Alam kong may gagawin ka pa" saad ko sabay ngiti.

Labag man sa kanilang kalooban ay sinunod nila ang nais ko, sabay nilang nilisan ni mommy ang aking silid.

Nakahiga ako ngayon saking kama at nasa kisame ang aking paningin.

Te encon..encontra...re?

Ha? What does it mean?

Anong lengguwahe iyon?

Kaninong boses yun?

Ba't ba andaming kakaibang nangyayari sa buhay ko ?

May connection kaya ang boses na narinig ko sa painting na yun?

Anong kailangan niya sakin?

Buong magdamag ako nag isip ng maaring maging sagot sa mga tanong ko pero ni isa ay wala akong masagot.

Kinubukasan ay tanghali na akong nagising. Pumunta ako sa kusina para kumuha ng makakakain.

"Gising na pala ang mahal na prinsesa. WHAHAHAHAHA"

Nilingon ko ang pinaggalingan ng tinig at nakita ko si ate na nakadekwatrong naka upo sa sofa. Umaalingawngaw ang boses niya sa buong bahay.

I glared at her pero binigyan niya lamang ako ng nakakaasar na tingin.

Lumapit ako sa lagayan ng can goods at kumuha ng isang fresca tuna pagkatapos ay kumuha rin ako ng kanin.

"Oh Ruby anak, kamusta na pakiramdam mo?" Tanong ni mommy sakin na banta ko ay kakagaling lamang bumili ng mga pagkain dahil sa dala nitong plastic bags.

"Im fine, mom."

"Good" ani niya at nilapag sa mesa ang mga pinamili niya.

Pinagmasdan ko siya na nilalagay ang mga pinamili sa lalagyan habang kumakain.

"Hey!Ilang beses ko pa bang kayong pagsabihan na wag ipapatong ang paa sa upuan habang kumakain." Sita sakin ni mommy. Sa pagpalo niya sa isang paa ko ay natigil ako sa aking pagkain. 

Pinandilatan niya ako subalit nag patay malisya lamang ako at walang ganang binaba ang paa ko mula sa upuan.

"We're going to Las Casas next week" 

"Say what? Las Ca--

Biglang lumakas ang tibok ng puso ko. And I dont freakin' know why.

"Las Casas Filipinas de Acuzar bi. Yun ang sabi ni Prof. Valdez kanina. School Trip for all Seniors." Ani ni Faye ang nag iisang friend ko.

Ugh. Ayan na naman ang puso ko. Naman oh. Bakit na naman ako nakaramdam ng kirot sa puso ko? Bakit pakiramdam ko any moment from now ay luluha na naman ako.

"Tulala ka. May masama ka bang nararamdaman?" Tanong nito pero wala akong naging sagot kahit tumango o umiling man lang.

"It's not mandatory kaya kung ayaw mong sumama ay okay lang"

Sa walang anumang dahilan ay nanunubig na naman ang aking mga mata.

"Bi what's wrong? Bakit ka umiiyak?"

Ngumiti ako sa kanya at pinunasan ang mga luha ko.

"I don't know. Maging ako ay hindi ko na naiintindihan ang sarili ko. Kumikilos ito ng hindi ko namamalayan.

Ugh. Baliw na ata ako " napasabunot ako saking mga buhok.

Lumapit siya sakin at hinaplos ang magkabilang balikat ko

"Ye about sa trip. Pag iisipan at magpapaalam muna ako kina mama"

"Sige ikaw bahala. So ..uwi nako baka hinahanap na ako sa bahay eh. Tawagan mo na lang ako kung may tanong ka about sa trip" aniya. Tumango ako bilang tugon at ngumiti.

Nandito kami ngayon sa harapan sa labas ng bahay namin. Nang tuluyan na siyang makalayo sa bahay, ay pumasok na rin ako sa loob.

"Anong plano mo ngayon anak?" Tanong sakin ni mommy, sinabi ko kasi sa kanila yung about sa School Trip na gaganapin next week.

"I suggest, sumama ka Ruby

Para naman you can freshen up yourself  baka kasi dala ng stress ang mga weird things na nagyayari sayo " ani ni ate

"Should I go? Gusto ko sanang sumama alam niyo naman pareha na noon pa man ay gusto ko na talagang pumunta sa Las Casas kaso..

"Kaso?" Sabay nilang tanong.

May kakaiba akong nararamdaman. Pakiramdam ko ay may enerhiyang humihila sakin doon, sobrang nananabik ang puso kong makapumunta roon at ikinatatakot ko iyon. Natatakot ako sa nararamdaman ko.' ani ko saking isipan, bagay na gusto kong sabihin kina mommy

"Tinatamad ako tsaka hindi maganda pakiramdam ko at wala rin ako sa mood gumala" pagpapalusot ko

"Kaya nga diba mas dapat pumunta ka. Malay mo pagpunta mo doon ay maging okay ka. Duh" Saad ni ate na pinigilan ang sariling wag mainis  sa akin

"WELCOME TO LAS CASAS FILIPINAS DE ACUZAR" masiglang bati samin ng tour guide

Naisipan kong sumama nalang talaga hindi dahil pinilit ako nila mommy na sumama o  di kaya mababagot lamang ako sa bahay kapag hindi ako sumama, kundi dahil gusto ko ng kasagutan.

Pakiramdam ko kasi nandito ang kasugutan sa lahat ng nangayayari sakin these past few days. May takot man sa aking kaloob-looban ay mas nangingibabaw parin ang aking kagustuhan na malaman ang katotohanan. Gusto kong wakasan na ang lahat nang ito.

"Buti nalang talaga at sumama ka kung hindi ay loner ang peg ko ngayon" ani ni Faye at umakbay sakin.

"May iba ka namang kaibigan bukod sakin eh"

"Alam ko kaso di kami pareho ng trip sa buhay eh. Di tulad sayo halos lahat ng bagay ay nagkakasundo tayo"

Bahagya siyang tumawa matapos niya sabihin yun kaya napangiti ako .

Sana nga tama sina ate at mama. Sana gumaan ang pakiramdam ko rito.

"Lika dun tayo sa unahan para marinig natin yung mga sinasabi ng tour guide" aniya sabay hila sakin papunta sa mga nagsisiksikang mga estudyante sa unahan

"Ito ang Casa Lubao itinayo ito noong 1920. Ito ay pagmamay- ari ng pamilyang Arastia at Vitug. Ang Casa ay nagsilbing  kamalig ng mga bigas at asukal.

Naging garison din ito ng mga Hapones noong panahon ng ikalawang digmaang pandaigdig.

Ito ay itinayo sa istilo ng "Bahay na Bato" na kung saan ay bunga ng kumbinasyon ng Filipino, Spanish at American Architecture "

Puro tango lamang ang naging tugon namin sa lahat ng sinasabi ng tour guide.

Matapos ay pinagmasdan ko ang kabuuan ng Casa Lubao.

May dalawa itong palapag, ang unang palapag ay kongkreto haban ang ikalawa naman ay yari sa kahoy. Kay ganda ring pagmasdan ang kakaibang disenyo ng mga bintana at hanggang sa mga pader nito.

Ngunit ang mas nakakaagaw pansin para sa akin ay ang kisame sa ikalawang palapag na nasa balkonahe. May malaking pabilog na hugis na parang inukit. Ewan ko kung inukit ba talaga iyon o hindi.

Basta isa lang ang masasabi ko,

Para kang nasa panahon ng Spanish Regime.

Napaka classical.

Gustuhin ko mang mag pa-picture sa nag-gagandahang mga estruktura ngunit hindi pa puwedi, pagagalitan kami ni Prof. Valdez. Kinakailangan naming makinig sa lahat ng sasabihin ng tour guide sapagkat lalabas ito history exam namin sa susunod na linggo.

Hays. 

Babalik nalang kami mamaya ni Faye dito pagkatapos namin ikutin ang buong Las Casas.

" Ito naman Casa Hidalgo

Itinayo noong 1867, ang kauna-unahang "Unibersidad ng Pilipinas' paaralan ng pinong sining--

Fine Arts huh?

Interesting..

Ang unang tagapangasiwa nito ay si Rafael Enríquez na siya ring nagmamay-ari ng Casa Hidalgo."

May dinagdag pa siyang sinabi na hindi ko narinig sapagkat nagpalinga-linga ako sa paligid. 

Napakaganda nitong pagmasadan. Di gaya ng Casa Lubao, ito ay may tatlong palapag.

Napapaisip ako.

Kung ipananganak ako sa panahon na buo pa ang orihinal na Casa Hidalgo ay paniguradong mag-aaral ako rito---kung pahihintulan. Lalo't ang alam ko ay walang karapatang mag-aral ang mga kababaihan noon.

"Iyon naman ang panghuli nating pupuntahan, may Café kasi ang katabing gusali nun kaya doon na rin tayo mananghalian.

Mamaya na natin itutuloy ang paglilibot pagkatapos nating kumain" aniya ng tour guide, sa loob ng tatlong oras ay nakalibot kami na mahigit 20 na heritage houses.

Sabay kaming napalingon ng mga kaklase ko sa itinurong gusali ng tour guide. 

Nakaramdam ako ng isang pamilyar na pakiramdam at kasabay nito ay ang pagbilis ng tibok ng puso ko.

Nasa likuran ako ng tour guide kaya ako ang naunang nakapasok sa loob.

Inilibot ko ang aking paningin sa loob nito.

"Ito ang Casa Candaba itinayo ito noong 1780 ng Pamilyang Reyes--isa sa mga tanyag na pamilya sa Candaba,Pampanga sa panahon nila. Nagsilibi rin itong tirahan ng Gobernador Heneral ng Espanya tuwing siya ay bumibisita sa Pampanga  at blah blah blah ...

Bakit familiar sakin ang heritage house na ito?

Bakit tila pakiramdam ko ay hindi ito ang unang pagkakataong nakapunta na ako rito.

Hindi ko maiwasang hindi makinig sa mga sinasabi ng tour guide. Nakapukos ang buo kong atensyon sa paligid nito. Nang mapansin kong may pinasukang silid ang mga kasamahan ko ay hindi ako sumunod sa kanila bagkus ay nag iba ako ng tinahak na daan.

Napadpad ako sa isang silid kong saan may nakita akong larawan na naging dahilan ng aking pagtangis.

Dahan-dahan akong lumakad papalapit sa larawan.

Nang nasa harapan na ako neto ay nanginginig ako mga kamay kong hinawakan ito.

Ano ba itong nagyayari sakin?

Napansin kong may pangalang nakasulat sa ilalim na bahagi ng larawan ng isang lalaki.

G. De Leon

Iyon ba ang pangalan ng lalaking nasa larawan? 

Sino ba siya? Bakit ako umiiyak?

Anong papel niya sa buhay ko?

Luminga-linga ako sa buong silid.

Sa loob ng isang malaking cabinet na may salamin sa gitnang bahagi nito ay may napansin akong familiar na painting. 

Marahan akong lumapit dito habang pinupunasan ang mga luha dumadaloy sa aking pisngi.

Gamit ang dalawa kong kamay ay napatakip ako sa aking mga bibig, sa gulat ng makita ko ang nilalaman ng painting.

Gustuhin ko mang magsalita ay walang lumalabas na boses sa akin.

Tumulo ulit ang mga luha ko sa aking mga mata. Pinaghalong saya, kaba , at pagkalito ang aking naramdaman.

"Ruby! Nandito ka lang pala! Anong ginagawa mo rito? Pag ikaw nakita ni Prof. Valdez paniguradong mapapagalitan  ka nun" ani ni Faye habang  papalapit sakin

"Hey! Sagutin mo nga ako..

Ano ba 'yang tinititigan-----

"O my gosh!" aniya .

Nilingon ko siya at gaya ko nakita kong namilog ang kanyang mga mata at ang kanyang palad ay nakatakip sa kanyang bibig

"D-diba ito yung palagi mong...ginu---

"Oo ito yun. Ito yung p-ainting ng na palagi ko ginuguhit. Yung ba-babae sa ilalim ng buwan." Nauutal kong sagot sa kanya at ang mga luha ko ay patuloy parin sa pag-agos

"I- can't believe this. 

So this is the Original Copy?" Tanong ni Faye at naglakad papalapit sa akin habang ako ay nanginginig at patuloy parin ang pagdaloy ng mga luha sa aking pisngi.

Ngunit isang kasagutan ang nagpatigil sa aming dalawa.

"Tama ka iha, iyan nga ang orihinal na nilikha ni Gregor De Leon." Napalingon kami pareho ni Faye sa nagsalita.

Isang matandang babae na natitiyak kong tauhan ng Las Casas dahil sa unipormeng suot nito.

"Alam niyo ba ang kwento niyan? " tanong niya samin na may halong tuwa sa kaniyang pananalita

"Ginuhit iyan ni Ginoong Greg habang nakatingin sa kanyang minamahal na si Luna. Ginuhit niya iyan sa kanilang huling pagkikita. " 

Tumigil siya saglit.

"Alam niyo bang sobrang mahal nila ang isa't isa? Na kahit alam nilang pareho na kontra ang kanilang mga pamilya ay pinaglaban parin nila ang kanilang pag-iibigan hanggang kamatayan.."

Ginoong Greg?

Luna?

Biglang umikot ang paningin ko at naninikip ang aking dibdib. Muntikan na akong matumba buti nalang at nakakapit ako sa balikat ni Faye.

"Bi.. anong nangyayari sayo?

Hey! Wake up! Rubyy!" Tarantang aniya.

Dahan-dahan kong minulat ang aking mga mata.

"Na-hihirapan a-akong huminga" saad ko at napapikit muli

"Tulonggggg!Tulonggg!

Ruby! Open your eyes! Ruby!" Aniya habang inaalog ako.

Ilang saglit lamang ay nakarinig ako ng mga yapak papalapit samin ngunit kahit anong pilit ko ay hindi ko magawang imulat ang aking mga mata o maigalaw ang aking katawan.

Tanging ang kanilang sigawan lamang ang naririnig ko bago tuluyang malawan ng hininga.

________________________________

Nawa'y nagustuhan niyo ang unang kabanata. ♡