Nasa k’warto na ako, matapos namin kumain ng hapunan ay nagpaalam ako kay Amang Don Raul at Inang Doña Celestina na magpapahinga na ako dahil inaantok na ako pero ang totoo I just want to avoid their questions. Sumasakit ang ulo ko sa mga tinatanong nila. It’s hard to make alibis when in the first place I don’t know who their daughter is. Talking to them really drained me out. I feel like I had three surgeries in line without even taking a break. I feel like shit of how am I supposed to speak in very decent, nice and lovely with them in formal Tagalog! It’s just so great that even Lola Linda had dementia, she keeps on writing historical fiction novels and send them to me once she’s on her right state of mind. I really love her works. I know it’s quite out style but her novels are really good. If I weren’t a doctor by this days, I want to follow Lola Linda’s footstep. However, it so happened that I choose to be a doctor, a neurosurgeon because of her. She had her early symptoms of dementia when she was in her 50’s, I don’t want her to live like that for the rest of her remaining years to live, that’s why I study hard to be a neurosurgeon. My journey as a doctor is never been easy though I already made it for who am I right now. It’s still vivid in my memories how I starve and collapse for studying all night just to ace all of my subjects. It’s indeed the toughest journey of my life, but as soon as I graduate with flying colors and got my medical license Lola Linda’s condition got worsen and cannot be cured any longer. I hate that after all those years of hardships it turned into nothing. I had everything to cure Lola Linda, the knowledge and money, but she cannot received the surgery to remove those protein shits on her brain anymore because of her old age. The only thing that can prevent her to get worst is to take oral medication. I really want to save her badly but it’s already too late. All I have now is the time she have to live.
Hindi ko namalayan na napaiyak na ako. “I really miss you, Lola Linda I promise that once I get out of here we will have time as much as you like, like we used to.” Ani ko sabay punas ng aking luha.
Iginala ko ang aking mga mata at nakita ko ang sandamakmak na libro at papel na nasa mesa. Lumapit ako at tinignan kung ano ang mga iyon: mga akda at ilang iginuhit ni Helena. Ngunit may nakaagaw ng aking atensyon nang makita ko ang iginuhit niyang puso. Hindi ‘yon ordinaryong puso, it’s a medical heart image! Mabilis kong dinampot iyon at ang mas lalo kong ikinabigla ay ang mga nakasulat roon! Lahat ng information na nakasulat sa papel ay nakasulat sa wikang Ingles! Binasa ko pa ilang mga papel na naroon sa lamesa at laking gulat ko na lahat ng iyon ay mahahanap sa medical books.
Imposible na mahanap ni Helena ang lahat ng impormasyon na ito sa panahong ito!
“Who the hell are you, Helena Montecielo?”
Isa-isa kong tinignan at binasa ang iba pang mga libro at mga papel na naroon halos hindi ako makapaniwala sa aking natuklasan ngayon. Paano ni Helena nakuha ang mga impormasyon na ito? 1882? Sa panahong ito hindi pa sinasakop ng mga Amerikano ang Pilipinas kaya imposible na magkaroon siya ng mga ideyang ganito. Imposible rin naman na magkaroon siya ng ideya tungkol sa Amerika dahil 1898 pa nang mangyari ang pagtubos ng mga Amerikano sa Pilipinas.
“Or maybe I’m wrong? Pero… Shit! Ba’t ang komplikado ng panahon mo, Helena? Mas magulo pa sa human anatomy na pinag-aaralan ko ng nasa med school pa ako!” naloloka kong saad.
I tried to find clues that will explain of what is exactly going on and how did I end up here. I quickly browse all the books in Helena’s table, a book that is not related in medical somewhat like a diary. I know that most of people in the past are fond of making diaries just in case they want to reminisce their memories or serve as their last words for their bereave. I keep on searching but I saw nothing.
“Shit! Where did she put her diary?” I said in deep frustration. That’s the only thing I can think which can help me right now. Me, who didn’t know her well will put me in a mess. I must find it no matter how. I continued on searching but still found nothing.
“Helena, wala ka bang diary? Imposibleng tamad ka sa pagsusulat kung ang lahat ng tungkol sa medisina ay napagtiyagaan mong isulat.” Napabuntong-hininga na ako at napahiga sa kama at napatingin sa kisame. “Wala na bang pag-asa na makaalis ako sa panahong ito?” Muli akong napabuntong-hininga nang malalim at muling nanariwa sa aking isipan ang nangyari kahapon lang. Ang divorce papers, panloloko sa akin ni Kim at ang pagbalik ko sa Pilipinas. Gusto ko lang naman lumayo pansamantala at kolektahin ang sarili ko pero hindi ko naman sinabing ibalik ako sa nakaraan at sa taong 1882. Hindi pa nga niyan ginagawa ang mga magulang kong nang-iwan sa akin sa panahon na ito tapos bigla akong mapupunta rito ng walang kamalay-malay? Ang galing naman ng may pakana nito, ang lakas ng trip. Muli akong napabuntong hininga at napatingin sa librong aking hawak. Bakit kaya nahilig sa medisina si Helena? Nakakapagtaka sa madaming p’wedeng pag-aralan ay medisina pa na hindi pa gaanong kilala lalo na sa Pilipinas.
I looked at the back of the book and flip it without bothering what’s written on it. Nakamamangha lang na napagtiyagaan ni Helena na isulat at iguhit ang lahat ng impormasyon na iyon sa isang libro. Doktor ako pero tamad ako magsulat, I mean, nagsusulat ako sa medical charts pero hindi ganito ka legible magsulat. Ang linis at ang ganda.
Biglang naagaw ang atensyon ko nang makita ko ang isang simbolo sa first page ng aklat parang umilaw ito.
“Did I just saw it light?” Tinitigan ko itong muli ng mabuti ngunit wala akong nakita na umilaw ito. Napabuntong-hininga na lang ako at akmang isasara ang libro nang bigla itong magliwanag. Nabitawan ko ang aklat sa sobrang pagkabigla at napasandal sa dingding ng k’warto. Kitang-kita ko kung paano magliwanag ang aklat habang lumilitaw ang mga simbolo ng alpha sa papel hanggang sa ang liwanag ay mawala.
“Shit! What was that?” gulat at nagtatakang tanong ko sa aking sarili.
Dahan-dahan akong humakbang at dinampot ang aklat na nahulog sa sahig. Huminga ako nang malalim bago magkaroon ng lakas ng loob para tignan ang lumitaw na mga letra na naroon.
“Helen, ito ang simula. Ikaw at ako ay iisa.”
Napasinghap ako nang makita ko ang nakasulat. “What the hell is happening? Simula? Anong simula? Iisa?” naguguluhang usal ko. Akmang sisigaw na sana ako ngunit pinigilan ko ang aking sarili.
“Damn! Maririnig nila ako kapag sumigaw ako.” Napakagat ako sa aking labi sa labis na pagkasiphayo. At isang katanungan ang lumitaw sa aking isipan. “Why Helena? Why did you bring me back here? Sino ka ba talaga? Ano bang kailangan mo sa akin?”
Sunod-sunod na pagtilaok ng manok ang aking narinig kasabay ng katok sa pinto ng aking k’warto. Kahit antok pa ay bumangon ako sa aking pagkakahiga at pikit-matang dinampot ang puting tela at sinuot iyon sa aking katawan at mabilis na naglakad patungo sa pinto.“What happened? Is there something happened to the patient?” Sunod-sunod kong tanong na nanatiling nakapikit ang aking mga mata. Naglakad akong palabas ngunit bigla akong napatigil at napamulat ng aking mga mata nang wala akong naririnig na sumasagot sa aking mga tanong.“Intern! Why you are not---Napatigil ako sa aking sasabihin nang makita ko ang mga titig ni Lita na naguguluhan sa aking ikinikilos dahilan para mabilis akong napasapo sa aking noo ng mag-sink na ang lahat na ginawa ko. Shit! Ano na namang kapalpakan ang ginawa mo Helen? Dammit! Sa tagal ko ng nagtatrabaho sa ospital halos ultimong paghinga ko alam na kung ano ang gagawin ko sa araw-araw. Mabilis akong hinila ni Lita sa aking k’warto
Natigalgal ako sa lahat ng sinabi ni Lita. Nawawala ang mga alaala? Kaya ba hindi siya nabigla nang magtanong ako ng mga bagay na hindi ko alam kasi alam niyang nawawala na naman ang aking alaala? Kaya ba hindi niya ako pinagduduhan na hindi ako ang Helena na kilala niya?“Lita, may nalalaman ka pa ba na hindi mo pa nasasabi?”“Wala na po akong nalalaman, binibini. Lahat ng aking nasabi ay iyon lamang po ang tangi kong nalalaman at kung may nais ka pa po na malaman ang lahat ng sagot ay nasa inyong silid at nasa inyong sarili lamang.” Aniya.What is this? What did Helena do to lose her memories? Her memory is slowly deteriorating… does it mean she suffer from Alzheimer? But, she’s too young.“Lita, maliban sa unti-unting pagkawala ng aking alaala ano pa ang iyong napansin?’ seryosong tanong ko.Binitawan ni Lita ang aking mga kamay at bahagyang napaisip. “Iyon lamang, binibini.”“Kailan mo napansin na nagsimula naging makalilimutin ako? Gaano na k
Gaya ng sinabi ni Lita ay ngayon ang araw kung kailan ko kukunin ang k’wadernong ipinasadya ko kay Ginoong Huseng kaya nagpaalam ako kina Amang Don Raul at Inang Doña Celestina para pumunta ng bayan. Madali naman nila akong pinayagan ‘pagkat alam na nila na iyon din ang araw na pinag-usapan namin ng ginoo. Habang sakay ng kalesa ay pinagmasdan ko ang luntiang kapaligaran kung saan ang mga malalaking puno ang naroon at malawak na palayan na malayong-malayo sa nakasanayan kong lasangang puno ng mga gusali at sementadong bahay. Nakaka-refresh ng pakiramdam ang ganitong tanawin.Muli kong nilanghap ang sariwang hangin at napangiti. “Ang sarap naman manirahan dito. Lahat ng malalanghap at makakain ay sariwa.”“Binibini talaga, parang hindi ka na nasanay,” nakangiting sambit ni Lita.If you only knew, Lita. Ito ang unang beses na makakalahanghap ako ng sariwang hangin sa tanang buhay ko. Hindi na lamang ako umimik at pinagpatuloy ako pagmamasid sa aming dinaraanan.
Bigla akong nanlumo sa inasal ni Lita. Hahayaan niya lang talagang saktan ng mga taong iyan ang isang taong wala naman ginagawa sa kanilang masama? Anong mali ang nagawa niya? Wala naman, ‘di ba? Bakit siya pinaparusahan ng gan’yan? Naramdaman ko ang paghigpit ng pagkakahawak ni Lita sa aking kamay. Ibinalik ko ang aking mga tingin sa binatang patuloy pa rin na binubugbog ng mga guwardiya sibil hanggang sa dumugo ang pisngi nito maging ang mga labi nito. Hindi ko maatim ang kanilang ginagawa rito. Bakit hindi siya lumaban? Bakit hinahayaan niya lang na saktan siya ng mga baliw na guwardiya sibil?“Ayusin mo ang trabaho mo, Señorito Joaquin!” sabay ngisi nito ng nakaiinsulto.Señorito? Anong ginagawa ng isang anak ng may kapangyarihan para gawin ang mabigat na gawain na ginagawa niya at pagmalabisan ng mga guwardiya sibil na walang ginagawa kun’di ang yurakan ang kan’yang pagkatao? Napakunot-noo ako sa aking narinig. Pinagmasdan ko ang kawawang binata na tinawag nil
Huminga nang malalim si Ginoong Huseng bago nagsalita. “Napakabait ng mga Perez, halos lahat ng tao rito sa bayan ay mahal na mahal sila. Lahat ng mga nangangailangan ay kanilang tinutulungan. Maging si Señorito Joaquin ay labis na napakabukal ang puso tulad ng kan’yang ama na si Don Arturo. Sa kabila ng kanilang pagiging makapangyarihan at salaping meron sila ay nakikisalamuha sa mga mahihirap na tulad namin si Señorito Joaquin. Itinuturing nila kami na pareho ang aming antas sa lipunan sa kanila,” nakangiting saad ni Ginoong Huseng.“Kung gano’n ang pamilya niya at maging si Señorito Joaquin, bakit siya inaalipin? Bakit ganoon na lamang siya insultuhin ng mga guwardiya sibil?” Sunod-sunod kong tanong.Gumuhit ang mga lungkot sa mga mukha ni Lita at Ginoong Huseng. Ilang segundo rin silang nanahimik ngunit si Lita ang bumasag noon.“Wala silang ibang ginawa kun’di tumulong sa mga kapos-palad na tulad namin ngunit hindi namin alam ang buong dahilan kung bakit sila
Napapalatak ako sa labis na inis at pagkadismaya. “They are really disgusting! Paano nila nagagawa ang ganoon? Napakahalang ng mga kaluluwa ng mga hayop!” Mura kong paghihimutok.Ngunit natauhan ako nang hindi ko namalayan na nakarating ako sa likod ng simbahan sa labis na lalim ng aking iniisip. Napalingon ako sa aking paligid at walang tao roon kung kaya doon na ako nagbuhos ng sama ng loob.“Bullshit! Hypocrite! Mga bahagi kayo ng kasaysayan pero ano ang ginagawa niyo? Akala ko may basura pa sa kasalukuyang pamahalaan ngunit mas bulok at makasarili ang mga namamahala rito!” gigil kong paghihimutok sabay palatak at namaywangan. “Kaya hindi na rin ako magtataka kung bakit basura ang namanang paraan sa pamahalaan sa nagdaang henerasyon, bulok din pala ang pinagsimulan!” sarkastiko kong saad sa hangin.Napahalukipkip ako bigla ng sumagi sa aking isipan ang mga napag-aralan ko noong elementary at high school ako at napabunga ng may pagkasiphayo. “Ang galing! Ha-ha-ha
Humugot ako nang malalim na paghinga bago siya hinarap. “Maupo ka lang d’yan at babalik ako. Huwag na huwag kang aalis hangga’t hindi pa ako nakababalik.” Ani ko.“Hindi ka pa rin talaga nagbabago, tulad ka pa rin ng dati.” Aniya ngunit hindi ko na pinansin ang kan’yang sinabi at mabilis na naglakad papaalis sa kan’ya.Mabilis akong naghanap ng pharmacy ngunit hindi ko alam kung ano ang itsura ng pharmacy sa panahong ito.“Where the hell I find pharmacy here?” I cursed under my breath.Iginala ko ang aking mga mata ngunit wala akong makita.“Hinahanap mo ba ang dispensaryo, binibini?”Napakunot-noo akong napalingon sa aking likuran nang marinig ko ang boses ng isang matandang babae ngunit natigalgal ako nang makita ko ang mukha nito.“Lola Linda…” mahina kong usal.“Naroon ang bilihan ng gamot, binibini,” wika nito sabay turo sa gawing kanan. “Doon mo mabibili ang kailangan mo.” Dagdag niya pa at nagsimulang maglakad papalayo.
“Binibini, oras na po ng hapunan!” tawag sa akin ni Lita sabay katok sa aking pintuan. “Bini---Malaking mga ngiti ang gumuhit sa aking labi at mabilis akong lumabas ng k’warto at patakbong pumunta sa hapag-kainan kung nasaan na nakaupo na sina Don Raul at Doña Celestina.“Don Raul! Doña Celesti—este ama! Ina!” masaya kong tawag sa kanila.Napatawa nang malakas si Don Raul sa akin. “Ano ba ‘yon, anak? Anong meron para malagyan ng masayang ngiti ang iyong mukha?” tanong ni ama sa akin.Naupo ako saka masayang humarap kay ama. “Ama, maaari mo po ba akong bilhan ng gamit sa pang-gagamot?” masaya kong sabi. I know it’s a shame to asked Helena’s father to buy medical instruments for me even I’m not her real daughter. It’s still hurts my ego whenever it refreshes of what did those annoying guardia civil to Joaquin. I know Joaquin is not only the person who suffer from maltreatment, there are a lot of people who can’t fight back against them because they are full of