Chapter 4

IKATLONG

NAPAIHIP ng hangin.

Napahilot sa sentido.

Nagbuntonghininga.

Pinulot niya ang panulat na nakapatong sa kanyang armchair at nagsimula nang muli sa pagsagot.

Subalit . . . blangko pa rin ang kanyang isip.

Wala pa ring pumapasok na kahit anong detalye sa kanyang utak.

Sigurado siyang pinag-aralan niya ang paksang siyang tinatalakay sa kanilang pagsusulit ngayon. Kahit nga ang pagsasaulo ay ginawa na niya kagabi’t kaninang umaga kaya’t lubos siyang nadismayang kahit isang salita’y walang sumasagi sa kanyang isipan.

Lubos na dumagdag pa sa kanyang mga iniisip ang naging away ng dalawa niyang kaibigan noong nakaraang araw.

Tatlong magkakasunod na araw lumiban sa klase si Lickesia.

Tatlong araw na walang libreng pananghalian siyang nakakamit.

Tatlong araw na walang Lickesia ang babatiin siya.

Tatlong araw na wala siyang balita rito.

Magmula rin noong araw na iyon, hindi niya nakausap si Yvonne kahit na batid niyang pumapasok ito.

Marahil ay naging okupado siya ng pangyayaring iyon kaya’t lubos na naapektuhan ang kanyang naging pag-aaral.

“Ten minutes left.”

Hindi niya napigilan ang mapasabunot na lamang sa kanyang buhok. Marahan niyang pinupukpok ang kanyang ulo: kulang na lang ay pigain niya ang kanyang utak.

Kailangang may maisagot siya!

Lumipas ang dalawampung minuto . . . ang dalawampung minutong iyon na wala siyang ibang ginawa kung hindi ang titigan ang kanyang papel at paglaruan ang kanyang panulat.

Binasa niyang muli ang tanong sa unang bilang.

At binasa.

Nang binasa.

Sinunod ang ibang mga katanungan; muli na namang binasa. Subalit wala pa rin siyang maintindihan sa lagay na iyon.

Paulit-ulit niyang tinatapik ang kanyang hita gamit ang kanyang kanang kamay; ipinagsasalin naman sa isang daliri patungo sa isa pa ang panulat sa kanyang kaliwang kamay.

Isang mabigat na hampas.

Napaangat siya’t napatingin sa gawi ng pintuan. Lahat ng kanyang mga kaklase pati ang kanilang propesor ay nakatingin nang lahat kay sa babae na tagaktak ang pawis at hinihingal na nakasandal sa pintuan.

Nanlaki ang kanyang mga mata nang makilala niya kung sino iyon.

Si Yvonne.

Nagpalinga-linga ito bago lumagpak ang titig sa kanya. “Si Lickesia!”

Wala sa diwang lumuwang ang kapit niya sa pluma. Huli niyang narinig ang pag-ingay ng metal na katawan nitong tumama sa sahig nang siya'y tumayo.

Namumuslak niya noong mga sandaling iyon ang mabilis na pagkabog ng kanyang dibdib: kinakabahan siya sa bagay na maaari niyang matuklasan.

Magsasalita pa sana siya ngunit naunahan na siya nito’t kaagad na tumakbo palayo. Hindi na siya nagsayang pa ng oras at kaagad na sumunod dito.

Nagkukumahog din na sumunod ang kanyang mga kaklase. Subalit ’di rin natuloy ang pagbuntot ng mga ito nang paulit-ulit silang sinigawan ng kanilang guro gamit ang tiyak na nakaiiritang matinis at malakas nitong boses.

’Di na niya ininda ang posibilidad na maaari siyang patawan ng parusa ng mga kawani ng kanilang paaralan nang dahil sa paglabas niya na walang paalam . . . subalit wala na siyang pakialam.

Labis na nakakukuha ng atensyon ang ginagawang pagtakbo nila na dahilan ng pakikiusyoso ng iba pang mga estudyante. Ang iba’y dumurungaw pa sa bintana ng kani-kanilang mga silid-aralan.

Hindi niya mapigilan ang makaramdam ng pananayo ng kanyang balahibo nang dalhin siya ni Yvonne sa hindi nagagalaw na lote ng kanilang paaralan.

Walang dumaraan dito sapagkat ito ang daang umuugnay sa isang gusali na tatlong taon nang abandonado.

Papalapit pa lamang sa lugar na inaasahang pagdadalhan siya ni Yvonne, ramdam na niya ang lamig na humahaplos sa kanyang balat.

Hindi iyon nakagiginaw . . . kung ’di ay nakatatakot.

’Di nga siya nagkamali nang dumaong ang kanilang mga paa sa harapan ng gusaling kanyang tinutukoy.

Kusang bumagal ang kanyang mga hakbang hanggang sa tuluyan siyang huminto.

Pinapapaligiran ng matataas na talahib ang may limang palapag na establisimiyento. Nilalamon din ng kalikasan ang ibabang bahagi nito na purong berde ang kulay.

Nakadagdag sa pagiging hungkag ng paligid ang mga aserong ’di pa nababahiran ng semento’t kinakalawang na.

[ hungkag - empty ]

’Di nakatakas mula sa kanyang mga mata ang malaking salaming nakapalibot dito. Parehas ito sa lahat ng iba pa . . . ang tanging pagkakaiba nga lang ay basag at 'di buo ang sa gusaling iyon.

May iba pang mga parte ng salamin na nakasambulat lamang sa bungaran.

[ nakasambulat - scattered ]

Muli niyang pinasadahan ng tingin ang gusali: iyon ang inilaan para sa mga estudyante ng Engineering na itinayo rin ng mismong mga gagamit—base sa mga sabi-sabi. Subalit hindi natuloy ang pagpapatayo rito: iniwang nakatiwangwang.

Walang nakakaalam ng buong pangyayari—bukod sa mga nakatataas sa kanilang paaralan at sa mga estudyanteng nagtayo niyon.

Ngayon niya lamang natanaw nang malapitan ang gusali. Kadalasan ay napapalingon lamang siya roon mula sa malayo.

Ngayong nakatayo siya nang harapan doon, hindi niya maipaliwanag ang kanyang nadarama.

Tila’y mayroong umuukit na sagot sa kanyang isipan, na para bang ipinapahayag sa kanyang malalim ang dahilan kung bakit itinuring nang abandonado ang gusaling iyon.

Bumaling siya ng tingin sa kalangitan; kulay abo ang mga ulap na nagdudulot ng pagkulimlim ng kapaligiran.

Alam niyang nagbabadyang umulan sapagkat alas nuwebe pa lamang ng umaga.

Hindi na rin siya nanibago: halos araw-araw namang nangyayari ang malakas na pag-ulan pati na rin ang pag-alingawngaw ng ambulansya sa kanilang lungsod.

Nilapitan niya si Yvonne na hindi pa rin mapalagay. Inabot niya ang balikat nito; kahit siya’y nagulantang din nang nagitla ito. “Sorry . . . L-Lickesia?”

Napalitan ng walang reaksiyong hitsura ang gitla sa mukha nito. Dama niya ang pagdidilim ng anyo nito kasabay ng malamig na mga patak na siyang humalik sa kanyang balat.

Napatingala siya’t napagtantong umuulan na.

“She’s nasa top floor.”

Bumalik ang kanyang tingin sa kanyang kaibigan. Hindi niya mawari kung buhat ba ng ulan ang likidong dumadaloy sa pisngi nito, ngunit nang suminghot ito’y kaagad niya itong hinila’t tinakbo ang daan tungo sa kinakalawang na tarangkahan ng gusali.

Yumapos sa kanyang pang-amoy ang nakasusulasok na samyo ng kaligiran nang sila’y makapasok. Wari’y tinutuka ang kanyang laman sa ilong ng nakayayamot na simoy na siyang hinahagis niyon.

[ samyo - smell ]

Bagkus ay ’di niya binibigyang-pansin iyon. Sa mga panahong iyon ay may mas importanteng bagay pa siyang dapat alalahanin.

Sa tiyak na sandaling iyon, ibig niyang h’wag maging makasarili—kahit panandalian man lang.

Mabibilis ang paglaktaw ng kanyang mga paang tinatahak ang marupok na mga baitang ng hagdanan habang hila-hila si Yvonne sa braso nito.

Sa tuwing nagtatagpo ang kanyang takong sa semento’y hindi niya maiwasan ang kabahan.

Naroroo’t hindi niya maiwawaglit ang mga pangambang baka bumigay ang mga iyon.

Nasa ikaapat na palapag na sila’t batid niya na ang ikalima ay ang pinakatuktok na.

Kinusa niyang tumigil nang marating na nila ang ikalimang palapag.

Makulimlim at kaunting liwanag lamang ang mababakas sa kapaligiran.

Inikot ng kanyang mga mata ang bawat sulok ng lugar: pilit hinahanap ang bulto ng kaibigan.

“Lickesia!”

Hindi niya napigilan ang mapahiyaw nang matagpuan ito sa dulo’t sirang bahagi na nakatindig at malayang-malaya ang mga brasong nakalatag sa hangin.

Unti-unti itong lumingon. Umusbong ang panlalamig sa kanyang sistema nang ngumisi ito.

Peke.

Napipilitan.

Nakakikilabot.

Naalarma siya nang biglaan itong bumaba mula sa pagkakatuntong sa sirang bahagi ng laylayan. Humarap ito sa kanila’t mataman silang tinignan.

Sariwa.

Sariwang-sariwa ang malaki at parihabang sugat nito sa leeg. Wari’y ginilitan iyon.

May ilan ding pasang nasa pisngi’t noo nito.

Tumapal sa mga labi nito ang ngiti nang siya ang naging pokus ng atensyon. Subalit ay kaagad na naglaho iyon nang dumapit ang tingin nito sa katabi niyang walang tigil sa pagluha.

Hindi niya mapigilan ang sarili na mangamba nang nagsimula itong maglakad palapit sa kanila.

Nadala na siya noong tinutukan sila nito ng tinidor.

Paano kung ganoon na naman ang gawin nito?

Natanaw niya ang pagkagulat sa mukha ni Yvonne nang walang paunawa itong niyakap ni Lickesia.

Nagsimula sa pagiging mabagal ang paghaplos nito sa likuran ng kaibigan—hanggang sa dumating sa pagkakataong ilang beses na nitong pinagsusuntok iyon.

Dali-dali siyang napahampas sa kamay nito nang nagsimula itong kalmutin si Yvonne.

Hindi niya sinasadyang makaladkad ang kaibigan sa labis na pagmamadali.

Mahigpit siyang napahawak sa balikat ng kaibigang nanlalaki ang mga mata.

Ramdam niya ang panginginig ng mga daliri niya nang nagsimula itong maluha.

Binalingan niya nang tingin si Lickesia bago ipinukol dito ang masasama niyang mga titig.

“Ano’ng problema mo?” sumbat niya.

Kahit malumanay lamang ang pagkakabigkas niya roon, alam niyang naiparating niya rito ang nais niyang ipahiwatig.

Nanlalamig ang kanyang mga palad.

Namamawis ang mga iyon at nagiging madulas.

Hindi na niya maintindihan ang kilos nito.

Mistulang naglaho ang nakilala niyang Lickesia.

Muli nitong itinanghal ang ngisi sa mga labi nito. Subalit sa kabilang dako’y kita niya ang pagiging lupaypay ng mga pilikmata nito.

Napahigpit ang pagkapulupot ng kanyang mga braso sa kaibigang walang tigil sa pagtangis nang humalakhak ang dalagang nakatayo sa harapan nila.

Palakas nang palakas.

Biglang tumigil.

Binalot nito ang palad sa kabuuan ng mukha nito bago niya naulinigan ang paimpit nitong mga hikbi.

Tuluyang tumahan si Yvonne, unti-unting bumaling sa kanya’t tila’y may sinasabi ang mga mata.

Hindi man siya sigurado, nararamdaman niya noong mga sandaling iyon ang pagtataka at pangambang sumasakob sa kanilang dalawa.

Napaatras siya nang sa pangalawang pagkakataon ay huminto ito sa pag-iyak. Tinanggal nito mula sa pagkakatakip sa mukha ang mga palad nito at muli silang tinitigan.

“Yvonne,” halakhak nito.

Solido.

At basag.

Boses nito’y siyang sanhi ng pagtaas ng kanyang mga balahibo sa katawan.

Muli nitong inilatag ang mga bisig sa ere’t patalikod na lumalayo sa kanila—higit na lumalapit sa laylayan ng palapag na iyon.

“Dito niya ako dinadala,” simula nito. Patuloy sa paghakbang patalikod.

“Sinasaktan.” Umiling-iling ito.

“Ginugulpi.” Pekeng tumawa.

“Tama ka nga noong sinabi mong may sakit siya sa pag-iisip.”

Natuod siya.

Hindi niya maigalaw ang kahit na anong bahagi ng kanyang katawan.

Nabingi siya.

Wala siyang ibang marinig kung hindi ang malakas na pagtambol ng kanyang puso.

Wala.

Wala nang Lickesia na nakatayo sa harapan nila.

“Lickesia!”

Nagawa niya lamang na isauli ang pandinig at diwa sa kanyang katawan nang marinig ang hiyaw na iyon ni Yvonne.

Halos madapa ito sa tulin ng pagtakbo nito palapit sa lugar ng pagkalaho ng kaibigan. Sumunod siya rito.

Labis siyang binalot ng kaba nang magsusumigaw na lamang ito habang nakalingon sa baba.

Kahit siya’y napatakip sa kanyang bibig nang maantabayanan ang katawan ni Lickesia na nakahiga sa talahiban na bahagyang bumaluktot.

Walang bakas ng dugo ito sa katawan kaya’t kahit papaano’y may umusbong na pag-asa sa kanyang dibdib.

Kahit papaano.

Umaasa siya.

’Di nagdadalawang-isip na kaagad niyang tinakbo ang mga baitang sa hagdan pababa. Tinawag pa siya ng kaibigan ngunit ’di na niya ito binigyang-pansin pa.

Ilang beses siyang napadaing nang matapilok siya ngunit mistulang walang panama iyon sa kanyang determinasyon.

Sapat na ang pagkawala ng kanyang kapatid at ama. Ayaw na niyang maulit pa ang pangyayaring iyon.

Ayaw na niyang muli pang bangungutin.

Ayaw na niyang muli pang umiyak at walang ibang gawin kung hindi ang sisihin ang sarili niya.

Sisihin ang sarili niyang wala siyang ginawa upang masalba ang mga ito noong mga panahong alam niyang may magagawa siya.

Hindi na niya kakayanin pa.

Mabibigat man at masasakit ang paghalik ng mga butil ng ulan sa kanyang laman, sinuong niya lamang iyon at kaagad na dinalo ang bahaging kinabagsakan ng dalaga.

Nagsimulang manubig ang kanyang mga mata sa oras na sumapit ang kanyang mga talampakan sa gawi ng katawan nito.

Lumuhod siya’t mainam na inilapat ang kanyang dalawang daliri sa leeg nito’t hinanap ang pintig dito.

Lumipas ang mga segundo.

Napapikit siya.

Napadilat.

May pintig pa.

Buhay pa ito.