"Malalampasan din natin ang lahat ng ito, papa." Humiwalay ito sa pagkakayakap sa ama, pigil niya ang mga luhang nais maglandas sa kanyang mga mata.
Kailangan niyang magpakatagtag upang sagayon ay hindi panghinaan ng loob ang ama. Batid din niya ang labis na paghihirap nito dahil sa karamdaman nito.
Kung paano at saan siya magsisimula para matubos at mabawi ang Hacienda ay hindi niya alam. Alam niyang mahirap ngunit ayaw niyang sumuko at panghinaan ng loob. Alang-alang sa nasira niyang ina gagawin niya ang lahat maibalik lamang ang lahat ng nawala sa kanila.Ilang araw nalang ang makikita na nila ang bagong may ari ng kanilang mga ari-arian. Dalangin niya na sana'y hayaan sila nito na tumira sa mansion habang hindi pa lubusang magaling ang ama. At habang pinagiipunan niya ang pambayad sa kanilang Hacienda.
"Salamat, hija. Don't worry, hindi na ako muling iinom," nakangiting tugon ng matandang don.
"I love you, papa. At kahit anong mangyari hindi po iyon mag-iiba." aniya ang mga luhang kanina ay nagbabadya ngayon ay kusang naglandas sa magkabila niyang pisngi.Nakangiti ngunit luhaan nakamasid sa kanila si Nana Delia. Maging ang mayordama ay labis na nalulungkot para sa mag-ama. Naging napakabuti ni Don Feliciano sa kanilang lahat at itinuring silang mga kasambahay na bahagi ng pamilya. Maging sa mga trabahador at magsasaka sa Hacienda. Kung bakit pa kailangan isanla at ibenta ang mga ari-arian ng mga ito ay labis na ikinalulungkot ng ginag."Nakahanda na ang hapunan, hija." Pinahid ni Danna ang mga luha sa mata at nakangiting bumaling kay Steff. Sige po nanay Steff. Maraming maraming salamat ho." mula sa pusong aniya. Inalalayaan ang Don upang dumulog sa mesa.Sumisimsim ng alak si Eugene habang nakatanaw sa mga gusaling nagtataasan. Kasalukuyan siyang nasa loob ng sariling opisina. Nagmumuni-muni kung ano ang dapat gawin upang pag bayarin ang don sa mga kasamaan at kawalanghiyaan nito."Sisiguraduhin kong maghihirap ka Don Feliciano. Pagbabayaran mo ng mahal ang kahayupang ginawa mo sa mga magulang at kapatid ko!"
Muling nanalasa ang sakit Sa dibdib niya. Nag-iigting ang mga bagang Na waring nais na niyang ipatikim sa don ang lupit ng kanyang paghihiganti.
Maya-maya'y bumukas ang pinto, niluwa n'yon ang kinikilalang mga magulang ni Eugene. Ang mag-asawang Bermudez ang kumupkop sa kanya mula noong natagpuan siya ng mga ito sa kalsada at kamuntikang mabundol.
Dahil hindi pinagpala na mabigyan ng anak ang mag-asawa. Itinuring siyang tunay na anak at kadugo ng mga ito na labis-labis niyang ipinagpapasalamat.Ibinigay sa kaniya ang luho at respeto na kailanman ay hindi niya tinamasa noon. Utang niya ang lahat sa mga kinikilalang magulang na nag-aruga, nagpalaki at nagmahal sa kaniya bilang tunay na anak ng mga ito."Hijo, I miss you son." anang ginang nilahad sa ere ang mga braso upang salubungin ng yakap ang anak.
"I miss you too, Ma. " yumakap ng mahigpit na tugon ng niya bago hinagkan sa noo ang may edad na babae."Hi, dad, handsome as always huh?" birong wika niya sa ama. Humiwalay sa pagkakayakap sa ina at yumakap sa ginoo.
"Just like you, son." may ngiti sa labing sagot ni Dommon sa anak. "Conratulation, son. You made it! We are so proud of you, hijo." dugtong pa nito tinapik-tapik ang balikat ng anak. Naisara kasi niya ang business deal kay Mr. Kert kahapon.
"Thanks dad, nagmana lang po sainyo."
"So, let's celebrate to that, hijo. Magpapa-party ako para sa'yo, anak." suhestiyon ni Beatris.
Sa tuwing may naisasaradong business deal ang anak ay ipinagdidiwang ito ng ginang. Ayaw man ni Eugene ay hindi siya makatanggi sa ina.
"May hihilingin lang po sana akong pabor, Ma, pa. " panimula niya na pjnaglipat-lipat ang tingin sa mga magulang.
"What is it, son?" diretsong tanong ni Dommon.Nagpakawala muna ng malalim na buntong-hininga si Eugene bago nagpatuloy. "I'm leaving." tipid nitong wika na ikinagulat ng mga magulang."Babalik po ako ng Pilipinas. May branch po ang company natin doon ako na lamang ang magmama-manage doon.""Is that the real reason why you want to leave, son?" hindi kumbinsidong tugon ni Dommon.Panandalian natigilan si Eugene. Hindi lingid sa kaalaman ng mga magulang ang tungkol sa kaniyang paghihiganti kay Don Feliciano. Matagal na sana niyang ginawa iyon pero ayaw ng kanyang ina. But this time he has the guts and strenght to fulfill what is right.
"Dad, Ma. I already owned his properties, perhaps it's the right time to-""No! Your not leaving!" mariing putol ni Beatris sa sasabihin ng anak."Ma..."
"You're not going back to the Philippines. Hindi ako papayag!" may diing pahayag ng ginang, nasa tono nito ang hindi pagsang-ayon sa anumang binabalak niya."Ma, we talked about this before. Kapag hindi ko pa ginawa ngayon baka hindi ko na magawa kailanman. Kailangan pagbayaran ni Don Feliciano ang pagpatay niya sa pamilya ko. Kailangan mabigyan ng hustisya ang pagkawala nila. Kailangan mabigyan ko sila ng katarungan!" Patuloy na aniya."No! Ayuko!""Ma!"
"I've heard enough Eugene Bermudez!" You're not leaving!""Bea, malaki na ang anak mo at tama siya kailangan managot ang mga taong pumatay sa pamilya niya. Why don't we just support him?" wika ni Dommon.
"Why?! Aren't we enough, hijo? Hindi pa ba sapat ang pagmamahal namin sa'yo and you have to go back for that revenge of yours?""Ma-""You heard me! Your not leaving!" Pagkasabi nyon ay lumabas ito ng opisina.
Napahilamos na lamang ng sariling mga palad si Eugene. "I'll talk to her, son." " Thanks dad." tinapik ng ama ang ang balikat niya bago sinundan ang asawa.Kung pagmamahal din lang ang pag-uusapan ay labis-labis ang natatanggap niya mula sa kinikilalang mga magulang. He lost his parents but God sent them for him at ipinagsasalamat niya iyon at ipagpapasalamat habang buhay. Mula nang ampunin siya ng mga ito ay kailanman ay hindi niya naramdaman na hindi siya kadugo ng mga ito. Lalong-lalo na ang kanyang ina. Ito na yata ang pinakamabait at mapagmahal na ina sa buong mundo.Subalit hindi niya kayang ipagsawalang bahala nalang ang totoong pinagmulan niya. He can't just forget everything about his past. Hindi siya pinatatahimik ng nakaraan! He loved her mother for heaven's sake. God knows kung gaano niya kamahal ang kinilalang ina pero buo na ang pasya niyang bumalik ng Pilipinas at harapin ang masalimoot niyang nakaraan. Hindi siya matatahimik hanggat hindi nagpababayaran ni Don Feliciano ang kasamaan nito. At gagawin niya ang lahat makaganti lamang dito."Anong nangyari kay papa?" Abot-abot ang kabang tanong ni Danna. Nasa Hacienda siya nang makatanggap ng tawag mula sa isa sa kanilang mga kasambahay upang ipaalam na isinugod sa pagamutan ang kanyang ama."Nasa ICU pa siya, hija." ang mayordoma ang sumagot.
"Kumusta na po siya?" nanginginig ang boses na tanong niya kay Nana Delia Nag-unahan na rin maglandas ang masaganang luha sa kaniyang mga mata."Huwag kang mag-alala, anak. Stable na raw ang lagay ng papa mo sabi ng doctor. Baka mamaya ay ilipat na rin siya ng silid." Pagpapatahan ng butihing kasambahay.Batid nitong nahihirapan na rin ang dalaga dahil sa sunud-sunod na suliraning dumating sa mag-ama. Ang nakakalungkot pa nito'y nag-migrate na sa ibang bansa ang kamag-anak ng Don. Ang nag-iisang kapatid naman ng mama ni Danna ay nasa Canada na rin kasama ang pamilya nito. Kung kaya't mag-isang kinakaharap ng dalaga ang unos sa kanilang mag-ama.
Awang-awa na ito sa dalaga at tanging maititulong lang nito rito ay ang pagsuporta, pagdamay at paggabay rito.Napahagulhol na lamang ng iyak si Danna. Batid niyang mahina na ang ama ngunit ang pakaisipin na mawala ito sa kaniya ay nagdudulot ng paninikip ng dibdib niya.Masakit pa rin sa kaniya ang pagpanaw ng ina dalawang taon mahigit na ang nakararaan. At hindi niya makakayanan kapag mawawala pa ang nag-iisang magulang.
Malungkot na pinaglipat-lipat ni Danna ang mga mata sa mga kasambahay na nagtipon-tipon sa malaking living room ng mansion. Napamahal na siya sa mga ito kaya napakahirap para sa kanya na magdesisyon. Nagpakawala muna siya ng malalim na buntong- hininga bago nagsalita. "Hindi po lingid sa inyong kaalaman na naisanla ng papa ang hacienda at ang mansion na ito sa isang mayamang negosyante." panimulang aniya. "Alam din po ninyong lahat na nasa hospital pa ang papa't hindi pa nagkakamalay. Malaki po ang mga gastusin namin sa hospital at...." muli ay humogot siya ng malalim hangin sa dibdib bago nagpatuloy. Napamahal na po kayong lahat sa akin, amin ni papa pero ikinalulungkot ko pong sabihin na hindi ko na rin po kayo kayang suwelduhan." pagtatapat niya sa mga ito. Sinikap ang sarili na huwag maiyak pero hindi mautatago ang lumbay sa magandang mukha.
Bigla ang pagsipa ng kaba sa dibdib ni Danna. Kinakabahan siya ng 'di niya mawari. Marahil ay dahil ito ang unang pagkakataon na makakaharap niya ang bagong may-ari ng kanilang mga ari-arian. Dinadalangin niya na sana' y mabait at makasundo niya ito. Nakatalikod ang lalaki na tila hinahagod at sinusuyod ng tingin ang malaking letrato ng Don na nakasabit sa makinis na dingding. Huminga ng malalim si Danna habang binabagtas ang kahabaan ng hagdan. May ngiti sa labing sinalubong siya ng mga katulong na matiyagang naghihintay sa kanyang pagbaba. Ginantihan niya iyon ng matamis na ngiti sa kabila ng kanyang namamahay sa loob ng dibdib niya. "Good morning Mr. Bermudez." bati ni Danna sa lalaking nakatalikod.
Alas- otso na ng gabi nang dumating ang mga kaibigan ni Eugene. Binalaan pa siya nito na huwag lumabas ng kusina na ipinagtaka naman niya. Malulutong na halakhak ang naririnig ng mga kasambahay mula sa malaking living room. Marahil ay nagkakatuwaan ang mga ito."Senyorita, ayos ka lang ba?" nag-aalalang tanong ng isa sa mga kasambahay."Oo naman po," tipid niyang sagot ngumiti siya upang ipakita na wala itong dapat na ikabahala."Hindi ko matantiya ang ugali mayroon ang bagong may-ari nitong mansiyon," ani Belen."Sa nakikita ko magiging maayos ang lahat huwag lang natin siyang suwain." si Aling Lilia na tumingin sa mga kasamahan."Ang guwapo ng mga kaibigan ni senyorito Eugene. Halos ayoko na ngang pumikit kanina, eh," nangangarap na bulalas ni Nanet ito kasi ang naghatid ng mga inumin. "Kaya siguro ayaw kang palabasin ni senyorito ay baka mapusuan ka ng mga kaibigan niya senyorita," kinikilig na dugtong ni Nanet na naging dahilan pa
NAGISING si Danna dahil sa malakas na kalampag ng pinto. Ayaw pa sana niyang bumangon pagkat naiidlip pa ang diwa niya. Pakiramdam din niya'y binugbog ang buong katawan niya sa subrang pananakit at pamimigat sanhi ng mahabang trabahong ipinagawa sa kanya ng bagong may ari ng mansyon. Isa pa'y hindi niya nakasanayan ang mga gawaing bahay higit sa lahat ay ang magpuyat. Muntik pang mahulog mula sa maliit na kama si Danna sa labis na pagkagulat nang muling kumatok ng malakas ang nasa labas. Tila walang pakialam kahit masira pa ang pinto. "Sandali," pupungas-pungas na sagot niya. Mabilis niyang isinuot ang tsenelas upang pagbuksan ang pangahas na gumambala sa malalim niyang tulog. "What are yo—nabitin sa ere ang anomang nais sambitin ng dila nang bumungad sa pinto ang babaeng kanina pa gustong tirisin. Napatda si Eugene habang
"Danna?!"Malakas na tawag ni Nube sa pangalan ng dalaga na ikinalingon niya. Itinigil nito ang sasakyan sa tapat niya pagkatapos ay mabilis na bumaba mula roon."Danna, bakit ka naglalakad? Nasaan si Semon? Bakit hindi ka nagpahatid? Nasaan ang kotse mo?" sunod-sunod ang mga tanong nito sa kanya."Kailan ka dumating?" Sa halip ay tugon niya na natutuwang niyakap ang kaibigan na ilang buwan din niyang hindi nakita."Kumusta ka na?""Huwag mong sagutin ng tanong ang tanong ko, Danna." Nasa kislap ng mga mata nito ang pag-aalala."G-gusto ko lang maglakad," naging mailap ang mga matang aniya na kinakunot noo ng lalake.Ang totoo'y walang kahit anumang natira sa kanya. Ayaw niyang magsinungaling sa kaibigan pero hindi niya gustong kaawaan siya nito."Are you okay?"Bumalik ito kaagad ng bansa nang mabalitaan ang nangyari sa Don . Masyado kasi itong naging abala sa pag-aasikaso ng mga negosy
Umalingawngaw ang boses ni Eugene sa buong kabahayan mula sa ikalawang palapag ng mansyon. Galit ang tinig nito habang tinatawag ang pangalan niya. Naramdaman na naman niya ang biglaang pagsipa ng kaba sa dibdib niya. Ano na naman kaya ang nagawa niyang pagkakamali? Hindi pa man niya ito nakikita ay raramdaman na niya ang galit nito. Ano na naman kaya kinakagalit ng lalake? Magalang na nagpaalam si Danna sa kanyang yaya upang puntahan ang tola tigreng lalake. Hindi na niya hinintay na makasagot ang may edad na babae bagkus ay kaagad na siyang nagtungo sa kinaroroonan ni Eugene. "Hija?!" tawag ng yaya Ging niya ngunit hindi na niya ito nilingon sa halip ay nagtutuloy-tuloy na siya sa ikalawang palapag. Hindi na lingid sa kaalaman ng mayordoma ang tungkol sa lalake sapagkat naikuwento na rito ng mga kasambahay ang tungkol dit
"Hindi yata kayo masayang makita ako ah." si Nube na napakamot ng sariling batok. "Ikaw bata ka bakit ngayon ka lang nadalaw dito?" Malapad ang mga ngiting ani aling Lilia na tila hindi makapaniwala. Lumapit dito si Nube at nagmano sa may edad na babae. Ugali na kasi nito iyon bilang paglalambing upang huwag na itong kuwentsiyonin ng ali. Isa pa'y parang ina na rin ang turing nito kay aling Lilia at sa personal na yaya ni Danna. "Hindi mo ba ako babatiin man lang Net?" may simpatikong ngiting ani Nube sa dalagang tahimik lang na nakamasid. "H-huh? Ah- eh, hello po senyorito, Nube. K-kumusta ho kayo?" nauutal pang wika ng dalaga. "Ayos la
"I want you to clean my room, aling Lilia," aniya nang makitang naglilinis sa malawak na sala ang isa sa mga kasambahay sa mansyon."S-senyorito? Ako po ba ang maglilinis ng inyong silid?" hindi makapaniwalang tanong nito na tinuro ang sarili."May ibang tao pa ba rito bukod sa ating dalawa?" walang ekspresyon ang mukhang saad ni Eugene."Ah, oho. Ngayon din senyorito," anang may edad na babae na nagmamadaling umakyat sa ikalawang palapag ng mansyon.Natutuwa ito at hindi na inutusan ng binatang amo ang kanilang senyorita Danna na maglinis ng silid nito. Hindi na rin masungit ang hitsura nito ngayon kumpara sa nakaraang mga araw. Kung sa bagay ay pinakikitunguhan naman sila ng maayos ni Eugene at sa katunayan ay mabait ito sa kanila at sa mga trabahador sa hacienda maliban na lamang kay Danna na tila noon pa man ay may galit na ito sa kanilang mabait na senyorita.Tinanggal ni Eugene sa trabaho si Nube biglang tagapangas