Anna Luisa (1897)

Marahan kong itinaas ang aking kamay upang mag-unat. Magtutungo nga pala kami sa hacienda ngayong araw. Ang Hacienda Bonifacio na pagmamay-ari ng aming angkan.

Mayo 10 ngayong araw at nagpasya ang buong angkan ng Bonifacio na magtungo sa Hacienda Bonifacio upang ipagdasal ang kanilang kalagayan sa kulungan sa  Maragondon, Cavite ang mga tiyuhin ko na sina Andres Bonifacio at Procopio Bonifacio.

"Anna bumangon ka na riyan at maggayak dahil aalis na tayo maya-maya lamang." sigaw ni Ina mula sa labas ng aking kwarto. Kaya bumangon ako at sumilip muna sa bintana, nakita ko roon si Juancho na nakikipagtalastasan sa mga magsasaka.

Di man ganun kayaman si Juancho ngunit ang kabutihan na taglay niya ay di kailanman mapapantayan ng sino man.

Ng mapagawi ang kanyang paningin sa aking pwesto ay napaiwas ako ng tingin at bumalik na sa aking kwarto at nagtungo sa harap ng salamin.

Napangiti ako ng mapagmasdan ang aking sarili. At tsaka itinirentas ang aking buhok at tsaka lumabas na ng kwarto ko suot ang balabal na nagtatakip sa aking makinis na balat.

Paglabas ko ay bumungad sakin si Annie na kalalabas lang din ng silid niya, nakangiti ito sakin at nagningning ang mga mata.

"Ano't napakasaya mo, Annie?" natatawang tanong ko sakanya at tsaka bumaba sa sala sumunod naman siya sakin.

Pagbaba namin ay naroon na sila Ina at Ama na nag-iintay samin.Agad na kaming umalis ng bahay at nagtungo sa Hacienda. Nadaanan namin sila Juancho pero iniwas kong magtama ang aming mga mata. Ayaw ng angkan namin sa Pamilya nila Juancho, sa anong dahilan ay di ko alam at di namin batid.

Dalawa lamang kaming anak ni Annie kaya ingat na ingat sila Ina at Ama samin. Ni malapitan ng lalaki ay pinagbabawal nila maging ang makipagkaibigan sa mga ito ay bawal.

Sumakay kami sa kalesa at hinatid kami nito sa Hacienda Bonifacio.

Hacienda Bonifacio

Sa pagdating namin sa Hacienda agad na lumapit ang nakangiting si Tiya Maria. At kasama naman niya ang anak niyang blangko lamang ang mukha na nakatingin samin.

Sa lahat ng kaanak namin sakanya ako iwas. Bata man siya tingnan pero parang ang lalim lagi ng kanyang iniisip. Di mo alam kung may sinasabi siya na tungkol sayo sakanyang isip.

Siya si Sarah anak ni Tiya Bertha at Tiyo Luther. Mailap ang batang ito samin sa lahat ng pamangkin ko siya ang ni kailanman di nakipag-usap samin. Lagi lamang siyang nasa isang sulok at tahimik na pinapanood ang lahat tuwing may pagsasama-sama ang buong angkan ng Bonifacio.

Sa ngayon ay nasa loob na kami at nakikipagkwentuhan na sila Ina at Ama sa mga kapatid at tiyahin ni Ama. Habang si Annie ay nakikipagkwentuhan kay na Beatrice at Vera.

At ako naman ay nanatiling pinagmamasdan si Sarah na tikom ang bibig na nililinga-linga ang paligid. Wala pa kasi si Lawrence at Margareth ang mga kausap ko tuwing may pagsasama ang buong angkan.

Narito kami dahil sa naghihintay kami pare-parehas ng balita ukol sa mga tiyuhin ko na si Andres at Procopio.

Maya-maya pa'y dumating na sina Margareth at Lawrence kaya nagkaroon na ako nagkakwentuhan. Minsan tinatanong nila ang tungkol kay Juancho kaya nakakaramdam ako ng kabog sa aking puso. Mahal ko nga talaga si Juancho.

Nagpaalam saglit sina Margareth at Lawrence upang makipagkwentuhan  kina Annie na nagtatawanan sa isang kubo rito sa Hacienda. Bale may mansion rito na kung saan pwede kaming magsama-sama. Pinatayo ito ng mga ninuno ng aming lahi.

Muli akong napabaling kay Sarah laking gulat ko ng makita ko siyang nakatingin sakin. Masama ang kanyang titig, at nagulat ako ng ngumisi siya.

Nagtaasan ang balahibo ko ng ningitian niya ako kaya napaiwas ako ng tingin. Ng muli kong ibalik ang tingin ko ay wala na siya roon kaya nakaramdam ako ng kaba. Nagulat nalang ako ng..

"Ate Anna Luisa mag-iingat ka, nakatakda ng maganap ang dapat maganap. Magbabalik na ang tunay na Anna Luisa rito, magbabalik na siya." makahulugang sabi niya.

Naguluhan ako at lalong nagtaasan mga balahibo ko. Naramdaman ko ang panginginig ng katawan ko dahil sa takot ka.

Nagulat pa ako ng bumulong siya.

"Siya si Aera." bulong at ngumisi siya sa harap ko at tsaka umalis at nagpunta kila Tiya Bertha at Tiyo Luther. Di ako nakapagsalita, sinundan ko lang siya ng tingin at ramdam ko pa rin ang panginginig ng buo kong katawan.

Natulala nalang ako at di nakaalis sa kinauupuan ko hanggang sa..

"Ano't namumutla ka Anna?" tanong ni Lawrence ng makita akong tulala at balisa.

Di ko kasi alam kung paniniwalaan ko ba yung sinabi ni Sarah o hindi. Dahil sa di magkamayaw na kabog ng puso ko sa dibdib.

Ang tibok nito ay di mapakali.

"Anna, okay kalang ba?" nag-aalalang tanong ni Margareth sakin.

Di ko magawang maibuka ang bibig ko, nakatitig lang ako sakanilang dalawa. Kaya niyakap ako ni Margareth.

"Ang init mo Anna." bulalas ni Margareth kaya nataranta rin si Lawrence at hinawakan ang noo ko.

"Nilalagnat ka." ani naman ni Lawrence. Kaya dali-daling umalis si Lawrence at nagtungo sa loob upang ipabatid kila Ina at Ama ang kalagayan ko.

Hanggang sa..

"Anna." bulalas ni Ina at lumapit sakin. Lumapit na rin sina Annie samin ng marinig ang tawag ni Ina sakin.

At puno sila lahat ng pag-alaala.

"Bakit ang init mo iha?" tanong ni Tiya Bertha. Katabi niya si Sarah na wala pa ring pake sa paligid.

Hanggang sa unti-unti kong nararamdaman ang panghihina ng buo kong katawan kaya naalarma sila at inalalayan ako. Bumagsak ako sa sahig at napahawak sa noo ko dahil sa sobrang sakit ng ulo ko.

"Ano bang nangyayari sayo iha?" tanong ni Ina pero di ko magawang sumagot dahil sa sobrang hilo na aking nararamdaman.

Naramdaman konalang ang paghiga ko sa sahig. Hinang-hina ako. Inilibot ko ang tingin ko sa kanilang lahat. At napapansin ko ang dahang-dahan na panlalabo nito.

Napatingin ako kay Sarah na nakangisi na sakin.

Ano bang problema niya sakin?

At sa pagpikit ng mga mata ko kasabay nito ay malaking pagsabog na di ko alam kung saan sumabog..

At ang huli ko nalang narinig ay.

"Sina Andres at Procopio, namatay na sa Maragondon, Cavite. Pinatay na sila dahil magiging hadlang daw ang magkapatid sa mga pinuno sa kabite sa nais na makuha ang pamamahala ng himagsikan." huling boses na narinig ko bago ako tuluyang nawalan ng malay at muling umeere sa utak ko ang sinabi ni Sarah.

Siya si Aera.

To be continued..