Aling Mga Aklat Ang Pinakamahusay Na Edisyon Ng Barlaan At Josaphat?

Sobrang natuwa ako nung una kong nalaman na ang kwentong ng 'Barlaam and Josaphat' ay talagang napakalawak ang naging buhay sa entablado at sa mga aklat, kahit na hindi ito kasing kilala tulad ng ibang relihiyosong kwento sa pelikula. Sa personal, madalas kong makita ang bersyon na ito na lumalabas sa anyo ng medieval plays at mga liturgical readings—sa Europa noong gitnang panahon, bahagi ito ng mga koleksiyon ng buhay ng mga santo at madalas ginawang dula sa mga kapistahan. May mga adaptasyong musikal at oratorio rin na humahawi sa timpla ng relihiyon at sining, kaya kung mahilig ka sa classical music at teatro, malamang na may mapapanood o mababasang adaptasyon na malapit sa orihinal na tema. Kung titingnan ang modernong pelikula, hindi ko masasabi na may malaking pambansang blockbuster na kumalat sa mainstream streaming platforms na eksaktong pinangalanang 'Barlaam and Josaphat'. Pero, dahil sa malawak na paglaganap ng kwento sa iba't ibang kultura (mula sa Oriental hanggang sa Europa), maraming lokal na teatro, simbahan, at community groups ang gumagawa ng stage adaptations o maliitang produksyon—may mga radio dramas at teleplays noong unang siglo na umiikot sa buhay ng mga santo na katulad ng kuwento. Sa madaling salita: maraming dramatikong bersyon at literary retellings, pero kung ang hanap mo ay high-profile na pelikula sa sinehan, medyo bihira iyon; mas mataas ang tsansa mong makakita ng dula, oratorio, o adaptasyong pang-aklatan. Ako mismo, mas nae-excite kapag natatagpuan ko ang mga lokal na pagtatanghal—may kakaibang init at personal na interpretasyon iyon na hindi palaging makikita sa malaking screen.

Nakakatuwa kung paano ang isang kwento ay naglalakbay sa panahon at kultura, at 'Barlaan and Josaphat' ay isa sa mga iyon na talagang nagpa-wow sa akin. Kung titingnan ang pinagmulan, wala talagang isang kilalang orihinal na may-akda na maaaring ituro nang diretso — ito ay produkto ng mahabang proseso ng pagsasalin at adaptasyon. Sa pinaka-malalim na pinagmulan, ang kuwento ay hango sa buhay ni Siddhartha Gautama (ang Buddha), na unang naipahayag sa mga sinaunang teksto ng India. Mula roon, ang naratibo ay naglakbay sa pamamagitan ng mga wika: mula sa Sanskrit patungong Pahlavi (Middle Persian), pagkatapos ay papasok sa Syriac at Arabic, bago ito umabot sa mga westerner sa pamamagitan ng mga bersyong Greek at Latin. Sa medieval na konteksto, may tradisyon na nagsasabing si 'John of Damascus' ang sumulat o nagpasikat ng bersyong Kristiyano—at madalas lumabas ang pangalang iyon sa mga lumang listahan. Ngunit ang modernong scholarship ay malinaw: hindi ito simpleng obra ng isang indibidwal. Ang anyo na nakilala sa Europa noong Gitnang Panahon ay resulta ng maraming salin at adaptasyon, kaya mas tama na sabihing ang kuwento ay kolektibong nag-evolve kaysa nagmula sa isang orihinal na may-akda. Bilang mambabasa na mahilig sa mga likhang naglilipat ng kahulugan mula sa lugar papunta sa lugar, naiisip ko na ang kagandahan ng 'Barlaan and Josaphat' ay nasa mismong paglalakbay nito — mula sa mga aral ng silangan tungo sa hugis na naiintindihan ng kanluran. Iyon ang bahagi na palagi kong iniisip kapag binabasa ko ang mga klasikong adaptasyon nito.

Nakakatuwang isipin na ang isang kwentong may ugat mula pa sa sinaunang Silangan ay napasalin at naging paborito rin dito sa atin. Sa aking pagbasa at paghahanap-hanap, lumalabas na ang unang pagsasalin ng ‘Barlaan at Josaphat’ sa Filipino—lalo na sa anyong Tagalog—ay nangyari noong panahon ng kolonyal na Espanya, at karaniwang iniuugnay sa Maynila. May dahilan: doon nagkaroon ng mga unang imprenta at sentro ng misyonerong gawaing pang-edukasyon at relihiyoso, kaya madali nitong naabot ang malawak na mambabasa sa kapuluan. Madami sa mga salin ay hindi palaging may malinaw na may-akda; madalas itong ginagawa ng mga paring Kastila o ng mga lokal na taga-salin na nagtatrabaho para sa mga misyon, kaya nga maging ang eksaktong taong unang nagsalin ay nagiging malabo. Makikita rin natin ang impluwensya nito sa iba pang lokal na wika at sa mga aklat-panrelihiyon at libretto na ipinakalat sa mga misyon. Naalala ko noon, bati-bati ang mga kuwentong ito sa mga lumang aklat ng simbahan—hindi man nila laging binabanggit ang pinakapremiere na edisyon, ramdam mo ang edad at paglalakbay ng teksto mula ibang kultura patungo sa puso ng ating mga baryo. Bilang mambabasa, tuwang-tuwa akong naisip na ang pagsasalin sa Maynila ang naging tulay para maabot ng ‘Barlaan at Josaphat’ ang mga Pilipino; parang nakikita ko ang isang lumang pahina na may bakas ng tinta at pulong, at naririnig mo ang mga kuwento habang umiikot sa plaza. Ang ganda ng mga ganitong salin—hindi lang basta paglilipat ng salita, kundi pagdadala ng diwa ng kwento sa bagong tahanan.

Naiinggit ako sa mga batang unang makakarinig ng kuwentong ito dahil napaka-simple pero napakalalim ng aral nito. Sa maikling bersyon para sa mga bata, sinasabi ko na ang ‘Barlaan at Josaphat’ ay tungkol sa isang prinsipe na tinatawag na Josaphat at isang mabuting ermitanyo na si Barlaan. Lumaki si Josaphat sa loob ng palasyo na iniiwasan mula sa mga problema ng mundo—pero dahil sa isang pagkakataon, nakilala niya si Barlaan na nagturo sa kanya ng kabutihan, pananampalataya, at pagmamahal sa kapwa. May mga pagsubok silang hinarap—may mga taong ninais sirain ang kanilang kabutihan, may mga tukso ng kayamanan at kapangyarihan, at may kalupitan na kailangang lampasan. Ngunit dahil sa payo at halimbawa ni Barlaan, natutunan ni Josaphat na magpatawad, magpakumbaba, at unahin ang tama. Para sa mga bata, ipinapakita nito na hindi mahalaga kung saan ka nanggaling o kung ano ang meron ka; ang pinakamahalaga ay ang puso mo at kung paano ka kumikilos sa harap ng problema. Tinapos ko lagi ang pagbabasa sa isang himig na payak: ang tunay na kayamanan ay mabuting puso at pagiging matatag sa tama. Kung magtatanong ang bata tungkol sa relihiyon o kasaysayan, sinasabi ko na ito ay isang lumang kuwentong puno ng simbolo na nagpapakita kung paano nagbago at naging mabuti ang isang tao dahil sa biyaya at karunungan ng isang tunay na kaibigan o guro.

Nakakatuwa isipin kung paano ang isang kuwento na nagsimula sa puso ng Timog Asya ay umabot at nag-transform sa buong mundo—at ang kaso ng ‘Barlaam and Josaphat’ ay perpektong halimbawa. Bilang mahilig sa mga lumang teksto at mitolohiya, nakikita ko agad kung paano naglalakbay ang mga tema ng Buddhism: ang pagtataksil sa makamundong luho, paghahanap ng katotohanan sa pamamagitan ng pagninilay, at ang malalim na ideya ng pagpapakumbaba at pag-alis ng pagnanasa. Ang orihinal na materyal na humuhugot sa buhay ng Buddha—siyempre sa anyong ng Jataka at iba pang tradisyon—ay unti-unting na-transcribe at na-adapt sa Persian, kalaunan sa Arabic bilang kwento ni 'Yudasaf', at nang umabot sa Byzantium at Latin Europe naging kilala bilang 'Barlaam and Josaphat'. Hindi lahat ng elements na kita natin sa Katolikong bersyon ay direktang Buddhist, dahil maraming bahagi ang na-Christianize: pinalitan ang layunin ng pag-alis sa mundo tungo sa pagtanggap ng Kristiyanong pananampalataya, at ang katapusan ay mas naka-align sa mga doktrinang Kristiyano. Pero ang kaluluwang Buddhist ay nanatiling nakikita—lalo na ang motif ng apat na kapistahan o mga pagsilip sa kahirapan ng mundo na nagtutulak sa prinsipe na magbalik-loob. Ang ideya ng bodhisattva—ang prinsipe na naglalakbay patungo sa panloob na kaliwanagan at sakripisyo para sa kapakanan ng iba—ay nagbigay ng dramatikong spindle sa kuwento na madaling umakma sa moral na leksiyon ng Middle Ages. Habang binabasa ko ang mga adaptasyon, napapaisip ako kung gaano karami sa ating mga klasikong kuwentong kanluranin ang may mga lihim na pinagmulan sa silangan. Sa akin, ang paghahalo ng Buddhist na tema at Kristiyanong moralidad sa 'Barlaam and Josaphat' ay patunay ng kung gaano kaya ng panitikang oral at tekstuwal na magtali ng magkakaibang pananampalataya at ideya sa isang bagong anyo na tumutunog sa maraming kultura.

Habang binabasa ko ang kwento ng 'Barlaan and Josaphat', ramdam ko agad ang bigat ng temang ipinapakita nito—hindi yung tipong sermon na diretso lang, kundi yung mabagal na paggising ng karakter sa katotohanan. Sa unang bahagi ng alam ko, makikita mo ang isang prinsipe na iningatan mula sa mundo, pinrotektahan ng ama dahil ayaw niyang maranasan ang sakit o tukso. Pero habang lumalalim ang kwento, lumilitaw na ang pangunahing aral: ang paghihiwalay sa makamundong kaligayahan at ang paghahanap ng panloob na kapayapaan. Iba ang dating kapag personal mo nang napagtanto—hindi basta moral lesson, kundi paalala na ang tunay na pag-unlad ay nagmumula sa loob. Isa pang mahalagang tinuro ng kwento para sa akin ay ang halaga ng sakripisyo at pagpipigil sa sarili. Nakakabilib kung paano ipinakita na ang mga tukso at kapangyarihan ay pansamantala lang; ang tibay ng loob ng isang tao ang maghuhubog sa kanyang pagkatao. May aral din tungkol sa impluwensya ng mga guro at ng espiritwal na gabay—na minsan kailangan mo ng isang boses na magtutuwid ng landas mo. Hindi puro pag-iwas sa materyal na bagay ang punto, kundi ang pag-unawa kung bakit ka kumikilos at kung ano ang tunay mong pinahahalagahan. Sa huli, naiintindihan ko na hindi lang ito kwento ng relihiyon. Para sa akin, ito ay paalala na kilalanin ang sarili, yakapin ang pagbabago, at huwag matakot mag-prioritize ng katahimikan at kabutihan kaysa ng pansamantalang kaluwalhatian. Madalas kong baunin ang leksyon na ito kapag nahaharap sa mga desisyon na magpapasiya kung susundan ko ang uso o ang aking panloob na tinig.

Serging natutuwa tuwing nagbabasa ako ng mga lumang alamat, kaya napansin ko agad kung paano nag-iba ang tono ng 'Barlaam and Josaphat' sa Latin kumpara sa bersyong Tagalog na madalas tawagin ding 'Barlaan at Josafat'. Sa Latin na tradisyon, ramdam mo ang pormal na layunin: ito ay hagiograpiya—isang buhay ng santo na isinulat para magturo, magbigay ng halimbawa, at magpahayag ng doktrina. Ang wika ay matimbang, puno ng rhetoric at sermonizing na pang-medioeval na konteksto; madalas may malalabong pag-zoom out sa moral at teolohikal na mga aral at may mga insert na milagro at himala bilang ebidensya ng kabanalan ng mga tauhan. Samantala, sa Filipino/Tagalog na adaptasyon, iba ang timpla. Ang bersyon dito ay mas nagiging istorya ng pamayanan at pamilya—nagiging mas relatable ang mga desisyon ni Josafat at ang pag-urong ni Barlaan. Hindi ibig sabihin na nagliliwanag ang relihiyon, kundi mas maraming lokal na kulay: mga idyoma, paghahalintulad na maiintindihan ng karaniwang mambabasa noong kolonyal na panahon, at minsan pagdagdag ng elemento ng oral na pagsasalaysay na pabor sa madalian at madaling maunawaan na pag-uwi ng aral. Sa madaling salita, ang Latin na teksto ay nakatuon sa doktrinal at liturhikal na pagpresenta, habang ang Filipino na bersyon ay sumasabay sa kultura at wika ng mga mambabasa—pinapasimple, nilalagay sa pambansang konteksto, at binibigyan ng damdamin at pang-araw-araw na detalye. Bilang mambabasa, mas na-appreciate ko ang dalawang mukha nito: ang una para sa intelektwal at teolohikal na lalim, ang pangalawa para sa init at pagka-accessible sa puso ng mga tao dito sa atin.

Nakakaintriga talaga kung paano isang kwentong galing sa silangan ay naging paborito sa puso ng Europa — at para sa akin, malaking bahagi ng dahilan ay ang timpla ng relihiyon, drama, at visual na atraksyon nito. Ang bersyon na kilala natin bilang 'Barlaam and Josaphat' ay hindi orihinal na Kristiyano; nagmula ito sa isang sinaunang buhay ni Siddhartha na kalaunan ay naipasa mula India tungo sa Persia, Arabo, Griyego, at saka Latin. Ang prosesong 'Christianization' ng kwento ang nagtransforma sa isang panteon ng moral na aral na madaling gamitin sa pulpito at libro ng mga sermón. Dahil dito, naging perpekto ang kwento bilang exemplum — isang halimbawa na madaling ilapit ng pari sa mga mananampalataya, mula sa maharlika hanggang sa karaniwang tao. Bukod sa relihiyosong gamit, hindi rin mawawala ang pang-akit ng narrative: isang prinsipe na nilihim mula sa mundo, sinubok ng makamundong kayamanan, at napabilang sa landas ng pagtanggi at kabanalan. Ang elemento ng exoticism — malalayong lupain, mga hermit, at supernatural na balakid — ay nagsilbing entertainment sa mga mambabasa ng medieval na sabik sa kakaiba. Dagdag pa rito, kalaunan ay naisama ang kwento sa malalaking koleksyon tulad ng 'Legenda Aurea' na kumalat muli sa maraming wika, at dahil sa pag-usbong ng paglalathala noong may midya ng imprenta, mabilis itong nakaabot sa mas malawakan at magkakaibang publiko. Nakikita ko rin na ang visual na representasyon — iluminadong manuskripto, woodcuts, at pagganap sa entablado — ang nagpanatili sa kasikatan nito. Sa simpleng salita, ang 'Barlaam and Josaphat' ay isang kuwento na naglalaman ng moral, aliw, at estetika; kombinasyong iyon ang pumukaw sa panlasa ng Europa noon at nagpapanatili ng presensya nito sa sining at sermon hanggang sa modernong panahon.