Paano Natin Maisasama Ang 'Kung May Tiyaga May Nilaga' Sa Ating Pang-Araw-Araw Na Buhay?

Isang magandang halimbawa ng 'kung may tiyaga may nilaga' na makikita sa pelikula ay ang kwento ng ‘3 Idiots’. Mula sa simula, ipinakita ang mga karakter na sinasakripisyo ang kanilang kasiyahan at oras upang makamit ang kanilang mga pangarap. Si Rancho, isa sa mga pangunahing tauhan, ay palaging nagtuturo sa kanyang mga kaibigan na ang tunay na tagumpay ay hindi nagmumula sa pag-pasa sa mga pagsusulit, kundi sa pag-aaral at totoong pang-unawa sa bawat bagay. Ang kanyang pagsisikap at determinasyon na ipaglaban ang kanyang prinsipyo ay nagbigay daan upang makita ng iba ang halaga ng pagsisikap. Sa huli, ang mga resulta ng kanilang pagtitiyaga ay nagbubunga ng tunay na tagumpay, na siyang nagpapalakas sa mensahe na ang pag-pupunyagi ay tunay na nagdadala sa mga pangarap sa katotohanan. Sa ibang pelikula, makikita rin ang ‘The Pursuit of Happyness’. Dito, sinumang tumutok sa kwento ni Chris Gardner ay makikita ang kahalagahan ng tiyaga sa kabila ng mga pagsubok. Mula sa pagiging homeless, ang kanyang pagsisikap at hindi pagsuko ay nagbunga ng maganda sa huli. Talagang sumasalamin ito sa kasabihang 'kung may tiyaga may nilaga', dahil sa kabila ng napakahirap na sitwasyon, nakamit niya ang tagumpay na kanyang pinapangarap. Ipinaparamdam nito sa atin na ang pagtagumpayan ng adversity ay posibleng mangyari sa mga taong hindi sumusuko at walang pakialam sa hirap. Isang mas mababang halimbawa ay ang ‘Rocky’. Ang kwento ni Rocky Balboa ay puno ng mga pagsubok at sakit, ngunit sa kanyang pagtuloy sa pagsasanay at paggawa ng lahat na makakaya, natimo niya ang kanyang pangarap na maging isang boksingero. Ang mga nakamamanghang training montage ay nagpapakita kung paano ang determinasyon at tiyaga ay nagbubunga ng tagumpay, na nagpapalakas sa mensahe na ang pagkakaroon ng matibay na pananampalataya sa sarili ay nagbibigay-buhay sa kasabihang ito. Ang bawat suntok sa bag ay hindi lamang laban kundi simbolo ng kanyang pagpupursige sa kabila ng lahat. Sa mga kwentong ito, malinaw na ang pagsisikap at tiyaga ay mahahalagang bahagi ng tagumpay sa buhay, isang hindi matatawarang katotohanan na swak na swak sa kasabihang 'kung may tiyaga may nilaga'.

Napakaraming nobela ang nakabuo ng temang ‘kung may tiyaga, may nilaga’, ngunit isang kwento na talagang umantig sa akin ay ang ‘Hunger Games’ ni Suzanne Collins. Sa kwentong ito, nakatuon ang atensyon sa pagsusumikap ni Katniss Everdeen na makaligtas sa mapanganib na mga hamon ng Panem. Ang kanyang walang kapantay na tiyaga at dedikasyon ay nagbubukas ng mga pintuan hindi lamang para sa kanya kundi pati na rin sa mga tao sa kanyang paligid. Sa bawat pagsubok at pagsasakripisyo na kanyang ginagawa, makikita natin na ang tagumpay ay hindi dumating ng basta-basta. Sa halip, bunga ito ng kanyang matinding determinasyon at kakayahang umangkop sa mga pagbabago sa kanyang kapaligiran. Maliban dito, ang kwento rin ni Katniss ay nagbibigay inspirasyon sa mga mambabasa na huwag mawalan ng pag-asa. Kahit gaano pa katindi ang mga hamon, laging may pag-asa sa likod ng mga sakripisyo. Nakakakuha tayo ng aral na ang tiyaga ay hindi lamang para sa sariling kapakanan kundi para sa mas nakabubuti na layunin. Tulad ni Katniss, marami tayong hinaharap na hamon, at minsan ang mga ito ay tila hindi natin kayang lampasan. Pero ang kanyang kwento ay reminder na ang bawat pagsisikap ay may kapalit, at ang buhay ay hindi madaling ibigay nang walang laban. Kakaiba ang saya kapag nailalarawan ang magandang resulta mula sa pagtitiyaga at dedikasyon. Tunay na nakaka-engganyo ang mensahe ng ‘Hunger Games’ na ipinapakita na ang tagumpay ay para sa mga handang magpursige, kaya sulit talagang bigyang pansin ang mga ganitong klaseng nobela.

Isang napaka-interesanteng tanong ang tungkol sa kantang ‘Kung may tiyaga, may nilaga’ at ang mga kwentong pambansa na naglalarawan ng halaga ng tiyaga at pagsisikap. Sa totoo lang, ang mga tema tungkol sa sipag at tiyaga ay bumabalot sa maraming kwento sa ating kultura. Halimbawa, sa mga kwentong bayan, may mga karakter na dumaan sa maraming pagsubok at hamon bago nila makamit ang kanilang mga pangarap. Isa sa mga kilalang kwento ay ang kwento ni Juan Tamad, na madalas ipakita ang kabaligtaran — kanyang katamaran — ngunit sa ilalim ng lahat ng ito, may mga aral na itinuro ang kanyang kwento tungkol sa pagiging mapagmatsyag kapag kinakailangan. Kahit na naglalaman ang kwento ng satire, sa huli, ipinapaalala nito ang kahalagahan ng tiyaga. Sa mga katulad ng mga kwentong ito, makikita rin ang mga lokal na kwento ng mga bayan mula sa iba't ibang sulok ng Pilipinas. Pinapakita ng mga kwentong ito na hindi natutulog ang mga tao sa kanilang mga pangarap. Isang magandang halimbawa ang kwento ng mga magsasaka na nagtatanim ng palay. Sa bawat butil na kanilang itinatayo, naroon ang pag-asa na ang lahat ng pagod at hirap ay may kabatiran sa pag-aani, na nagiging simbolo ng ‘kung may tiyaga, may nilaga’. Sinasalamin talaga ng mga kwentong ito ang diwa ng pagsisikap sa kahit anong gawain, na tila nagiging pagkain ang mga pinapangarap natin sa buhay.

Simula sa mga kuwento ng anime, laging may pagkilala sa halaga ng tiyaga at pagsusumikap. Isang magandang halimbawa ay sa 'Naruto', kung saan ang pangunahing tauhang si Naruto Uzumaki ay lumaban sa mga hamon ng kanyang pagkabata — mula sa pagiging isang loner hanggang sa pagiging isang mahusay na ninja. Ang kanyang tiyaga ay nagbukas sa kanya ng maraming pagkakataon, lalo na nang makamit ang kanyang pangarap na maging Hokage. Isang makapangyarihang mensahe ang hatid ng anime na ito: sa kabila ng lahat ng pagsubok, ang dedikasyon ay tila ang kinikilalang susi sa tagumpay. Isa itong paalala na ang bawat pawis at luha ay may kapalit na gantimpala, at talagang nakaka-inspire ito! Isang ibang halimbawa ay ang 'Haikyuu!!', kung saan makikita ang tema ng pagbuo ng koponan sa pamamagitan ng tiyaga. Sa bawat laro, ang bawat karakter ay nagpapakita ng pagkakaroon ng matibay na determinasyon hindi lamang para sa sarili kundi para sa kanilang mga kasama. Ang pagkakaiba-iba ng kanilang talento at pagsisikap ay nagpapakita na kahit gaano pa man sila kalakas, ang tunay na tagumpay ay nagmumula sa pagkakaisa at pagtutulungan. Ito ang nagpapaalala sa atin na walang 'I' sa 'team', at ang tiwala at suporta sa isa’t isa ay mahalaga. Kaya sa bawat pakikipagsapalaran, mula sa mga anime hanggang sa totoong buhay, tama talaga ang kasabihang 'kung may tiyaga, may nilaga'. Isang sulyap sa mga karakter at kanilang mga journey ay nagbibigay sa atin ng inspirasyon at pag-asa na kahit anong laban ay kayang lampasan basta’t may sipag at tibok ng puso na nakatuon sa layunin. Minsan, kapag nagiging mabigat ang mga bagay, naisip ko na ang mga karakter na ito ay parang mga kaibigan na nagpapalakas ng loob. Nakakatulong ang kanilang mga kwento upang matutunan kong nagbibigay ng diin ang kanilrang pagtitiwala sa sarili, kaya’t sino man sila, isang mas malaking mensahe ang nabubuo na isang paglalakbay na puno ng mga pagsubok at tagumpay.

Sa bawat hakbang ng ating pag-aaral, tila tila nahuhulog tayo sa isang tila walang katapusang laban. Ang kasabihang 'kung may tiyaga, may nilaga' ay hindi lang simpleng pangungusap; ito ay nagsisilbing gabay na tulad ng isang ilaw sa madilim na daan. Para sa mga mag-aaral, ikaw ay alupihan ng pagkakataon na bumangon mula sa pagkakatumba at lumaban muli. Ang tiyaga ay bahagi ng proseso ng pagkatuto. Halimbawa, sa bawat pag-uulit ng mga aralin at pagsasagawa ng mga proyekto, nagiging mas matatag ang inyong kalooban. Alam natin na hindi madali ang lahat; may mga panahon na tila sawa na tayo sa lahat ng pagsisikap. Pero sa mga pagkakataong iyon, dapat tayong bumangon at ipagpatuloy ang laban. Sa aking karanasan, ang mga oras ng hirap ay nagbubukas ng mga pintuan. Ang bawat pagsubok ay nagdadala ng aral, at kung magtutulungan tayong mga mag-aaral, sa huli'y magiging matamis ang tagumpay. Isipin mo, ang bawat pag-aaral na iyong nagagawa ay parang butil ng mais na tumutubo sa lupa. Napaka-importante ng tiyaga; kahit gaano pa ito kahirap, makikita ang bunga sa tamang panahon. Ang masarap na 'nilaga' na ito ay nakasalalay sa iyong paghuhugas ng pawis at sipag. Bilang isang tao na palaging nag-aalala sa mga susunod na hakbang, nararamdaman kong ang mensaheng ito ay nagbibigay ng lakas sa mga mag-aaral na harapin ang kanilang mga takot at pagkabahala. Huwag matakot sa mga pagkakamali; lahat ng ito’y bahagi ng paglalakbay. Ang tiwala sa sarili at pagkakaroon ng tiyaga ang susi upang matamo ang iyong mga pangarap. Sa huli, ang lahat ng hirap at pagod ay magiging bahagi ng iyong kwento na ipagmamalaki mo balang araw.

Nakakatuwang pag-isipan kung paano ang isang payak na kasabihan ay nagiging sandigan ng araw-araw na buhay — ganito ang 'pag may tiyaga, may nilaga.' Sa literal na kahulugan, sinasabi nito na kapag nagtiyaga ka, may makakamtan kang nilaga — simbolo ng pagkain, biyaya, o anumang gantimpala. Ito ay malinaw na nagmumula sa Tagalog na bokabularyo at kultura, kung saan ang agrikultura at pamilya ang sentro ng pamumuhay; 'nilaga' bilang masustansiyang ulam ay perpektong representasyon ng pinaghirapang bunga ng pagtitiyaga. Mula rito, madaling makita kung bakit mas mabilis na naipasa ang kasabihang ito mula sa isang henerasyon papunta sa susunod: praktikal, madaling tandaan, at punong-puno ng imahe ng araw-araw na pangangailangan. Kung titignan ang pinagmulan nito sa mas malawak na paraan, makikita mong hindi ito nilikha ng isang partikular na tao o akdang pampanitikan, kundi bahagi ng oral tradition ng mga Tagalog at karatig-lalawigan. Maraming salawikain ang unang naitala nang panahon ng Kastila at Amerikano dahil sa pag-usbong ng naka-imprentang materyal at etnograpiya, kaya karaniwan na ang mga proverbs na ito ay lumitaw sa mga koleksyon ng salawikain, aral sa paaralan, at mga librong pang-kultura noong huling bahagi ng ika-19 at unang bahagi ng ika-20 siglo. Ang salitang 'tiyaga' mismo ay isang matagal nang ginagamit na termino para sa pagtitiis at pagtitiyaga; ang istruktura na 'pag may...' ay pinaikli ng karaniwang 'kapag may...' kaya madaling humataw sa dalawa o tatlong pantig — perpekto para sa sangkap ng oral na tradisyon. Hindi rin nag-iisa ang kasabihang ito sa pandaigdigang karanasan; may mga katulad na pahayag sa Ingles at ibang wika—hal., 'where there's a will, there's a way'—pero ang natatangi rito ay ang lokal na imahe ng 'nilaga' na talagang naglalarawan ng pang-araw-araw na gantimpala na maiuugnay ng mga Pilipino sa kanilang kusina at hapag-kainan. Sa modernong konteksto, ginagamit pa rin ito para hikayatin ang mga estudyante na magpatuloy sa pag-aaral, mga empleyado na magsumikap, o kahit yung mga naglalaro na nagsi-grind para sa rare drop—isang perfect na meme-ready proverb na napakadaling i-text o i-post sa social media kapag may nagawa kang maliit na tagumpay pagkatapos ng matinding tiyaga. Personal, lagi kong naririnig ito mula sa mga nanay sa barangay hanggang sa mga kaibigan sa online guild, at talagang nakaka-relate—lalo na kapag nagtapos ang isang mahirap na proyekto o nakakuha ng bihirang reward sa laro. Simula noon, tuwing nahihirapan ako sa isang task na mukhang maliit lang sa iba pero malaking bagay sa akin, lagi kong naaalala ang imahe ng kumukulong nilaga bilang paalala: tiyaga ngayon, tamis bukas.

Nakakaaliw isipin kung paano ang lumang kasabihang 'May tiyaga, may nilaga' ay nagkaroon ng maraming kasamang modernong bersyon sa araw-araw na usapan natin. Sa tingin ko, ang pinakasimpleng update ay yung palaging naririnig ko sa mga kaibigan: "Tiyaga + consistency = results." Madalas nilang sinasabi ito kapag nagpo-post ng progress sa fitness, pag-aaral ng bagong skill, o pagbuo ng maliit na negosyo online. Hindi na kasingpoetiko ang dating kasabihan, pero ang esensya? Nandoon pa rin—hindi ka aasenso kung susuko ka agad. Personal, nakikita ko rin ang mga meme na pumapareha ng mensahe: short-term pain, long-term gain. May mga pagkakataon ding nagiging mas realistiko ang version ngayon—may santi-santing reminder na kailangan ng tamang strategy at kaunting swerte. Kaya ang modernong 'May tiyaga' sa akin ay parang payo at pep talk na magkasama: magtiyaga, magplano, at huwag matakot mag-adjust kapag hindi gumagana ang unang hakbang. Ito ang tono na mas nagre-resonate sa akin ngayon, at madalas akong nauudyok magpatuloy kapag naaalala ko 'yan.

Talagang tumatatak sa akin ang mga salawikain tungkol sa tiyaga at sipag — parang laging may maliit na booster sa dibdib tuwing nababanggit. Isa sa pinakasikat na linya na ginagamit namin sa bahay ay 'Kung may tiyaga, may nilaga.' Simple lang siya, pero kapag pina-isip mo, malalim: hindi lang tungkol sa paghihintay, kundi sa aktibong paggawa habang nag-aantay. Madalas ko ring marinig ang katumbas na nagsasabing 'Walang mahirap na gawa pag dinaan sa tiyaga,' na nagpapahiwatig na ang konsistensya at disiplinang paulit-ulit ang susi para gawing maliit ang anumang malalaking gawain. May isa pa akong paborito kapag pinag-uusapan ang sipag: 'Huwag magbilang ng sisiw hanggang hindi pa napipisa ang itlog.' Para sa akin ito ang paalala na huwag magmadali at huwag ding magkunwaring tapos na ang proseso kung hindi pa talaga. Sa buhay ko, madalas itong naiaangkop sa mga proyektong mahaba ang timeline — maliit na hakbang araw-araw kaysa biglaang pagsubok na gumawa ng lahat nang sabay-sabay. Bilang personal na karanasan, napatunayan ko na ang pagsunod sa maliliit na gawain araw-araw — kahit ilang minuto lang — ay nagdudulot ng malaking resulta sa pagdaan ng panahon. Kaya kapag nag-uusap kami ng barkada tungkol sa stress sa trabaho o sa aral, palagi kong sinasabing huwag maliitin ang simpleng sipag at tiyaga: sila ang tahimik na bayani sa likod ng maraming tagumpay na akala natin ay biglaan.