ความแตกต่างระหว่างนวนิยาย Y กับฉบับแปลมีอะไรบ้าง?

มีหลายปัจจัยที่ทำให้ฉบับต้นฉบับของนวนิยาย 'y' กับฉบับแปลรู้สึกต่างกัน ทั้งในมิติคำพูด น้ำเสียงของผู้เขียน และความหมายย่อยที่ถูกส่งต่อไปยังผู้อ่านภาษาอื่น การแปลไม่ใช่แค่การแทนคำจากคำหนึ่งไปอีกคำหนึ่ง แต่มันคือการ ‘ตีความ’ และตัดสินใจว่าจะรักษาลักษณะดั้งเดิมไว้มากน้อยแค่ไหน บางครั้งผู้แปลเลือกความสละสลวยแบบตรงไปตรงมาที่คงความชัดเจนของพล็อต แต่เสียสิ่งละเอียดอ่อนอย่างอารมณ์หรือจังหวะภาษาที่ผู้เขียนตั้งใจเอาไว้ ในขณะที่ฉบับแปลบางฉบับเลือกใช้การปรับให้เข้ากับวัฒนธรรมปลายทางมากขึ้น ทำให้การอ่านลื่นไหลแต่บางทีก็ลดทอนเอกลักษณ์ของต้นฉบับลงอย่างเห็นได้ชัด

รูปแบบภาษาที่เปลี่ยนไปเป็นเรื่องที่สังเกตได้ชัดเจนที่สุด เช่นสำนวนพื้นเมือง คำเปรียบเทียบ หรือล้อคำที่มีความหมายพ่วงในภาษาต้นฉบับจะหายไปหรือถูกดัดแปลง ผู้แปลอาจใส่หมายเหตุอธิบายเสริมเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจบริบท แต่หมายเหตุก็อาจทำให้การไหลของเรื่องสะดุดได้ ตัวอย่างที่เคยเจอคือการถอด ‘คำยกย่อง/คำเรียกขาน’ (honorifics) จากภาษาญี่ปุ่น ถ้ารักษาไว้จะให้สัมผัสวัฒนธรรมและความสัมพันธ์ระหว่างตัวละคร แต่ถ้าแปลเป็นคำไทยตรงๆ เช่นใช้คำว่า ‘คุณ’ ทุกคน ก็จะทำให้ความละเอียดของความใกล้ชิดหรือชนชั้นทางสังคมหายไป ซึ่งฉันเห็นผลกระทบต่อการตีความตัวละครได้ค่อนข้างชัด

นอกจากภาษาล้วนๆ ยังมีปัจจัยจากบรรณาธิการและตลาดด้วย บางฉบับแปลถูกตัดหรือย่อเพื่อให้เหมาะกับความยาวที่ผู้จัดพิมพ์ต้องการ หรือเพื่อให้เข้ากับค่านิยมของผู้อ่านกลุ่มเป้าหมายในประเทศนั้น บางครั้งฉากที่มีความไวต่อสังคม ถูกปรับเลี่ยงหรือเปลี่ยนโทนให้เหมาะสม นอกจากนี้ปกหนังสือ การจัดหน้า การแบ่งบท ทั้งหมดมีผลต่อการรับรู้ของผู้อ่านด้วย ยกตัวอย่างเช่นฉากสั้นๆ ที่ถูกยืดให้ยาวขึ้นหรือบทบรรยายที่ถูกย่อ จะเปลี่ยนจังหวะการเล่าและความตึงเครียดของเรื่องได้

เมื่อพิจารณาถึงผลลัพธ์สุดท้าย ฉันมักจะรู้สึกว่าการอ่านฉบับแปลให้ความเข้าถึงและความเข้าใจที่ดี แต่หากต้องการสัมผัสกลิ่นอายดั้งเดิมจริงๆ การอ่านฉบับต้นฉบับ (หรือเปรียบเทียบหลายๆ ฉบับแปล) จะช่วยเห็นมุมต่างๆ ของผลงานชัดขึ้น การตระหนักถึงความต่างเหล่านี้ทำให้การอ่านสนุกขึ้นด้วย เพราะมันเปลี่ยนจากการเสพเป็นการตีความและตั้งคำถามว่าเหตุใดผู้แปลถึงเลือกแบบนี้ — และนั่นเองคือเหตุผลที่บางครั้งจะกลับไปหยิบฉบับอื่นๆ มาเทียบอ่านซ้ำๆ เพื่อเก็บรายละเอียดที่ชอบไว้ในใจ