ธานอส ถูกเอาชนะได้อย่างไรใน Avengers: Endgame?

ย้อนกลับไปในปี 1973 นั่นเป็นครั้งแรกที่ผมได้เจอเวอร์ชันต้นแบบของธานอสบนหน้ากระดาษสีสันสดจากยุคทองของคอมิกส์ และการเปิดตัวของเขาใน 'Iron Man #55' กลายเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ผมต้องหยุดอ่านแล้วคิดต่อยาว ๆ ผมโตมากับเรื่องราวของธานอสในรูปแบบคอมิกส์ที่แตกต่างจากภาพยนตร์สุด ๆ — เขาเกิดบนดาวไททันในตระกูลของเผ่าอีเทอร์นัล มีพ่อชื่อเมนเทอร์และแม่ชื่อซุย-ซาน แต่อย่างหนึ่งที่ทำให้ตัวละครนี้โดดเด่นคือความหมกมุ่นในเชิงปรัชญาและความรักที่ผิดปกติที่เขามีต่อตัวตายตัวแทนของความตายในจักรวาลคอมิกส์ นั่นคือเหตุผลที่เขาลงมือสังหารหมู่นักรบและสะสมอัญมณีเพื่อควบคุมพลังทั้งหมดในคอมิกส์ชุด 'The Infinity Gauntlet' — งานชิ้นนี้นิยามภาพลักษณ์ของธานอสในหัวผมว่าเป็นทั้งอภิมหาอำนาจและโศกนาฏกรรม ในฐานะคนอ่านที่ชอบวิเคราะห์ ผมเห็นความแตกต่างชัดเจนเมื่อตัวละครนี้ถูกดัดแปลงมาเป็นภาพยนตร์: แรงจูงใจจากการหลงใหลในความตายของคอมิกส์ถูกเปลี่ยนเป็นหลักการเชิงยูทิลิเทเรียนที่โหดร้ายในภาพยนตร์ มันทำให้ธานอสเหมือนคนที่เชื่อว่าตัวเองทำสิ่งที่ถูกต้อง แม้ว่าวิธีนั้นจะทำลายล้างก็ตาม ผมชอบทั้งสองเวอร์ชันในมุมของงานศิลป์คนละแบบ — คอมิกส์ให้ความหลอนในระดับเทวทัตติ์ ส่วนภาพยนตร์ให้ความอึ้งขนลุกแบบเข้าใจได้ แต่ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยจริง ๆ

ความแตกต่างที่เห็นได้ชัดสำหรับฉันคือความตั้งใจเบื้องหลังการกระทำของธานอสในสองสื่อมันเดินทางคนละเส้นทาง แม้เงาตัวละครจะคล้ายกัน — มนต์อำนาจ ความเงียบเยือกเย็น และความพร้อมจะกระทำสิ่งสุดโต่ง — แต่ในคอมิกส์ภาพใหญ่ของเขามักผูกกับความสัมพันธ์กับตัวตนที่เป็น 'ความตาย' และความอยากท้าทายโชคชะตา ในขณะที่ภาพยนตร์ตีความใหม่ให้เขาดูเป็นนักวางแผนที่เชื่อว่าการลดจำนวนประชากรเป็นการทำให้จักรวาลสมดุลมากขึ้น ฉันชอบจินตนาการฉากใน 'The Infinity Gauntlet' ที่ธานอสพูดกับตัวตนของความตายอย่างเย็นชาและยิ่งใหญ่ เป็นการสื่อถึงความคลั่งไคล้เชิงปรัชญาซึ่งต่างจากฉากใน 'Avengers: Infinity War' ที่ให้เอกลักษณ์เป็นพ่อผู้สูญเสียและนักพ่อลูกผู้อ่อนโยนต่อ Gamora ความแตกต่างนี้ทำให้การรับรู้ของแฟนๆ เปลี่ยนไปโดยสิ้นเชิง มุมมองเชิงบุคลิกภาพก็ไม่เหมือนกันด้วย เพราะในคอมิกส์ธาโนสถูกนำเสนอเป็นตัวร้ายที่ซับซ้อนและโอหังในกลิ่นอายเทพเจ้า เขาเป็นผู้แสดงละครระดับจักรวาลที่ชอบบทพูดยาวๆ และวางแผนด้วยเหตุผลเชิงอัตถิภาวนิยม ส่วนในภาพยนตร์ฉากเล็กๆ อย่างการพา Gamora ไปยังดาวหนึ่ง กลับให้บริบททางอารมณ์ที่ทำให้เราเห็นมิติด้านความสัมพันธ์มากขึ้น ฉันคิดว่าการเปลี่ยนโทนแบบนี้ช่วยให้ผู้ชมจำนวนมากเข้าถึงตัวละครได้ง่ายขึ้น แต่ก็แลกมาด้วยความเป็นเอกลักษณ์เชิงไซโคโลจิคัลของคอมิกส์ที่จางลง ท้ายที่สุดความแตกต่างที่ฉันรู้สึกคือผลที่เกิดกับโลกรอบตัว ในคอมิกส์เหตุการณ์แบบ 'snap' มักเป็นจุดเริ่มต้นของมหากาพย์ที่เกี่ยวพันกับพลังจักรวาลและผลพวงทางเมตาฟิสิกส์ ส่วนในภาพยนตร์มันกลายเป็นเครื่องมือสะท้อนจริยธรรมและความเสียสละของฮีโร่ การรุงรังของคอมิกส์ทำให้ธานอสเป็นสัญลักษณ์ของความตายเชิงปรัชญา ส่วนเวอร์ชันภาพยนตร์เน้นบทบาทของเขาในฐานะตำนานร่วมสมัย ซึ่งทั้งคู่มีเสน่ห์ แต่รู้สึกต่างกันจนชัดเจน

สมัยที่เริ่มหลงใหลการ์ตูน ฉันชอบคิดว่าธานอสเป็นผลลัพธ์ของการผสมผสานระหว่างตำนานและงานศิลป์สมัยใหม่ ต้นกำเนิดชัดเจนคือ ฝีมือของ Jim Starlin ผู้สร้างที่ตั้งใจจะทำวายร้ายระดับจักรวาล ไม่ใช่แค่ผู้ร้ายธรรมดา ชื่อของตัวละครมาจากคำว่า Thanatos ซึ่งคือการ personification ของความตายในตำนานกรีก ทำให้ธีมเรื่องความตายและการเสาะหา ‘ความหมาย’ กลายเป็นจุดศูนย์กลางของคาแรกเตอร์ อีกแรงบันดาลใจสำคัญคืองานของ Jack Kirby โดยเฉพาะรูปลักษณ์จักรวาลแบบยิ่งใหญ่ที่เห็นได้จาก 'Eternals'—เส้นสายแข็ง แผงเกราะแบบโบราณแต่ล้ำยุค ใบหน้าที่ดูเหมือนเทพเจ้า และองค์ประกอบโครงสร้างร่างกายที่หนาใหญ่ คล้ายกับ Darkseid ของฝั่งดีซี ที่ Starlin ยอมรับว่าได้รับอิทธิพลอยู่บ้าง การผสมผสานจิตวิทยาเชิงอัตถิภาวนิยมกับพลังแบบเทพเจ้า ทำให้ธานอสมีมิติทั้งด้านปรัชญาและภาพลักษณ์ เมื่อลองคิดย้อนดู ฉันรู้สึกว่าจุดแข็งของการออกแบบคือการทำให้ตัวละครดูน่าเกรงขามทั้งในแง่สัญลักษณ์และกายภาพ ไม่ว่าจะเป็นต้นฉบับใน 'The Invincible Iron Man' หรือเวอร์ชันต่อมา ธานอสจึงยังคงเป็นไอคอนที่สะท้อนทั้งตำนานและการ์ตูนสมัยใหม่ได้อย่างลงตัว

การเลือกวิธีล้างครึ่งจักรวาลของธานอสเป็นเรื่องที่ผมคิดว่ายังพูดถึงได้ไม่จบง่าย ๆ เพราะมันผสมทั้งตรรกะโหดและความปวดร้าวส่วนตัวเข้าไว้ด้วยกัน การอธิบายแบบเรียบ ๆ คือเขามองเห็นปัญหาการขาดแคลนทรัพยากรเป็นปัญหาที่ละเอียดอ่อนและเร่งด่วนมาก จิตวิญญาณของการตัดสินใจนั้นมาจากภาพลักษณ์ของโลกเก่า ๆ ที่ล่มสลาย เช่นเหตุการณ์ในอดีตของดาวไททันที่ถูกยกขึ้นมาเป็นบทเรียนสุดท้าย ผมเห็นว่าในฉากของ 'Avengers: Infinity War' เขาไม่ได้พูดแค่เรื่องตัวเลข แต่พูดถึงความยุติธรรมแบบไร้อารมณ์ — ทำให้การตายเป็นเรื่องสุ่ม ไม่เลือกปฏิบัติ หลายคนในเรื่องก็มองว่าเป็นการกระทำแบบเมอร์ซี่ (mercy) ที่ปราศจากความลำเอียง ถ้าวิเคราะห์เชิงปรัชญา จะเห็นว่ามันคือมุมมองอรรถประโยชน์ (utilitarian) แบบสุดโต่งและเป็นการแก้ปัญหาแบบเชิงปริมาณ แต่ข้อบกพร่องชัดเจนมาก: ธานอสละเลยการลงทุนในนวัตกรรม การจัดสรรที่เป็นธรรม หรือการเปลี่ยนแปลงระบบเศรษฐกิจ—สิ่งเหล่านั้นอาจจะไม่รวดเร็วหรือแน่นอน แต่เป็นทางที่ไม่ต้องแลกมาด้วยการกดขี่สิทธิของผู้อื่น ความเชื่อของธานอสว่าตัวเองคือผู้กอบกู้สะท้อนความหยิ่งยโสที่อันตราย และนั่นทำให้เขาเป็นตัวละครที่น่าสะพรึงเหมือนกัน ผมเลยรู้สึกว่าความโหดร้ายของวิธีแก้ปัญหานั้นเป็นเครื่องเตือนใจมากกว่าจะเป็นแบบอย่าง