นักแปลในบทสัมภาษณ์พูดถึงการแปลคำว่า 'ยุ่งเหยิง' อย่างไร

คำหนึ่งคำสามารถแตะความหมายได้หลายชั้น และนักแปลในบทสัมภาษณ์ชี้ประเด็นนี้ชัดเจน เมื่อต้องรับมือกับ 'ยุ่งเหยิง' พวกเขาแยกความหมายออกเป็นกลุ่มเพื่อเลือกกลยุทธ์การแปลที่ต่างกัน: การแปลเชิงพรรณนา (descriptive), การแปลเชิงอารมณ์ (emotive), และการแปลเชิงสำนวน (idiomatic)

ในบทสัมภาษณ์มีการยกตัวอย่างจากวรรณกรรมชิ้นหนึ่ง เช่น บรรยากาศภายในฉากของ 'The Wind-Up Bird Chronicle' ที่ความยุ่งเหยิงไม่ใช่แค่ความรกทางกาย แต่เป็นความฟุ้งซ่านของความทรงจำ นักแปลเล่าว่าในกรณีแบบนี้จะเลือกโครงประโยคที่ให้ผู้อ่านสัมผัสการกระจัดกระจายของเวลาและภาพมากกว่าการใช้คำนามเดียว เพราะต้องการรักษาชั้นของความหมาย เช่น เปลี่ยนเป็นประโยคยาวที่เรียงภาพแทนคำเดียวหรือใช้คำคู่กันเพื่อเสริมมิติ

ฉันรู้สึกว่าแนวทางนี้ทำให้การแปลไม่ใช่แค่การแทนที่คำ แต่เป็นการสร้างประสบการณ์อีกครั้งหนึ่งให้ผู้อ่านภาษาเป้าหมายเห็นภาพและรับรู้ความรู้สึกเหมือนต้นฉบับ นั่นคือเหตุผลที่คำง่าย ๆ อย่าง 'ยุ่งเหยิง' กลายเป็นประเด็นเชิงเทคนิคและเชิงศิลป์พร้อมกัน

นี่คือสิ่งที่นักแปลพูดถึงเมื่อเจอคำว่า 'ยุ่งเหยิง' ในบทสนทนา: คำนี้ไม่ใช่แค่คำเดียว แต่เป็นชุดของโทน ความเข้ม และภาพที่ต้องเลือกส่งต่อให้ผู้ฟังได้รับสัมผัสเหมือนเดิม นักแปลบอกว่าการตัดสินใจเริ่มจากการถามตัวเองสามข้อเสมอ — ใครพูด ใครฟัง และสถานการณ์เป็นแบบไหน การแปลจากภาษาต้นทางที่อาจมีคำเทียบเท่าอย่าง 'messy', 'chaos', 'in a mess' หรือภาษาญี่ปุ่นอย่าง 'めちゃくちゃ' ต้องถอดโทนทั้งอารมณ์และจังหวะ ไม่ใช่แค่เปลี่ยนคำเท่านั้น

ในบทสัมภาษณ์มีการยกตัวอย่างจากฉากที่ความวุ่นวายเป็นทั้งสภาพแวดล้อมและความรู้สึก เช่น ฉากหนึ่งใน 'Neon Genesis Evangelion' ที่บรรยากาศทั้งห้องและตัวละครดู 'ยุ่งเหยิง' นักแปลเลือกใช้คำไทยที่ต่างกันในสองไลน์เพื่อรักษาน้ำเสียง: บรรยายสภาพแวดล้อมใช้คำว่า 'กระจัดกระจาย' เพื่อให้ภาพชัด ส่วนคำพูดในใจตัวละครกลับเลือก 'ยุ่งเหยิง' ตรงๆ เพื่อให้ผู้อ่านรู้สึกถึงความสับสนภายใน ทั้งหมดขึ้นกับจังหวะประโยคและพยางค์ของคำที่วางลงไปให้เข้ากับบทเพลงของบทพูด

ท้ายที่สุดฉันชอบที่นักแปลเน้นว่าการแปลที่ดีคือการแปลที่ซื่อสัตย์ต่ออารมณ์ แม้จะต้องยืมคำหลายคำมาประกอบกันเพื่อรักษาน้ำหนัก เช่น ภาพกายกับภาพใจอาจต้องใช้คำคนละชุด นี่แสดงให้เห็นว่าคำเดียวอย่าง 'ยุ่งเหยิง' มีมิติ และการเลือกคำที่ใช่คือการตัดสินใจเชิงศิลปะมากกว่าการแปลเชิงกลไก

การฟังนักแปลพูดถึงคำว่า 'ยุ่งเหยิง' ทำให้ฉันคิดถึงงานแปลที่ต้องบาลานซ์ระหว่างความเป็นธรรมชาติและสภาพแวดล้อมของเรื่อง นักแปลในบทสัมภาษณ์เน้นว่าบริบทแบบที่คำทำหน้าที่เป็นคำคุณศัพท์บอกสภาพ (physical mess) กับบริบทที่เป็นความว้าวุ่นในจิตใจ (emotional mess) ต้องการคำไทยที่ไม่เหมือนกันเลย

ตัวอย่างสั้น ๆ ที่นักแปลยกมาจากเกมเรื่อง 'The Last of Us' ช่วยให้ภาพชัด: ในฉากที่ซากเมือง 'ยุ่งเหยิง' ในทางกายภาพ นักแปลอาจเลือกคำว่า 'พังทลาย' หรือ 'เละเทะ' เพื่อเน้นซากปรักหักพัง แต่ในบทสนทนาที่ผู้รอดชีวิตพูดถึงชีวิตที่ 'ยุ่งเหยิง' ทางอารมณ์ จะใช้คำอย่าง 'สับสน' หรือ 'สับสนวุ่นวาย' เพื่อให้โทนคนกับโลกต่างกัน

นักแปลยังพูดถึงเทคนิคปลีกย่อย เช่น การใช้คำเสริมเพื่อปรับโทน ('ยุ่งเหยิงอย่างไม่เป็นระเบียบ' vs 'หัวใจยุ่งเหยิง') และการสังเกตจังหวะวรรคตอนเพื่อไม่ให้ประโยคหนักเกินไป เห็นได้ชัดว่าในความเรียบง่ายของคำเดียว มีความเป็นศิลป์ซ่อนอยู่ ซึ่งเป็นสิ่งที่ฉันชื่นชมมาก