ปลาบนฟ้านิยาย มีแฟนทฤษฎียอดนิยมสรุปอย่างไร

ลองนึกภาพโลกใน 'ปลาบนฟ้า' เป็นเหมือนแผนที่ที่ถูกฉีกออกแล้วต่อด้วยมือที่สั่น—นั่นเป็นหนึ่งในทฤษฎีที่แฟน ๆ มักหยิบมาเล่าให้ฟังบ่อยที่สุด ว่าตัวเอกแท้จริงแล้วเป็นคนที่มีความทรงจำจากชีวิตก่อนหน้า ซึ่งซ่อนอยู่ในสัญลักษณ์อย่างปลาที่ลอยอยู่บนท้องฟ้าและภาพฝันซ้ำ ๆ ของฉากเก่า ๆ จังหวะการเล่าเรื่องที่กระโดดไปมาและฉากแฟลชแบ็กเล็ก ๆ ถูกตีความว่าเป็นเส้นใยของความทรงจำที่ค่อย ๆ ถูกถักขึ้นใหม่ เมื่อนำไปเทียบกับงานวรรณกรรมที่เน้นความทรงจำและเวลาอย่าง 'The Ocean at the End of the Lane' ก็ยิ่งทำให้ไอเดียนี้มีน้ำหนัก เพราะการจัดวางภาพและการเรียงความทรงจำสามารถทำให้ตัวละครมีมิติลึกขึ้นโดยไม่ต้องบอกตรง ๆ

พออ่านจบแล้ว ฉันเห็นว่ามีรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่แฟนทฤษฎีหยิบมาเชื่อมต่อ เช่น ชื่อสถานที่ซ้ำกัน เส้นผมของตัวละครที่มีลักษณะไม่เปลี่ยน และคำพูดบางประโยคที่วนมาหลอกหลอน ทุกอย่างถูกมองว่าเป็นร่องรอยของชีวิตเก่า ไม่ใช่แค่บทรับเชย บางคนยกตัวอย่างฉากหนึ่งที่ตัวเอกจ้องขึ้นไปที่ท้องฟ้าแล้วมีคำบรรยายสั้น ๆ ว่า "เหมือนเคยเห็น" ซึ่งถูกอ่านว่าเป็นเบาะแสว่ามีอดีตซ่อนอยู่ ส่วนฉันคิดว่าทฤษฎีนี้น่าสนใจเพราะมันให้เหตุผลสำหรับความเศร้าลึกและความเฉยเมยของตัวละคร โดยไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนน้ำเสียงของเรื่องให้เป็นแฟนตาซีชัดเจน มันค่อย ๆ แทรกและทำให้ตอนจบรู้สึกหนักขึ้นอีกชั้นหนึ่ง

เคยคิดไหมว่าบางทฤษฎีสุดฮิตของแฟน ๆ มาจากการมองความสัมพันธ์ในเรื่องแบบอื่น—หนึ่งในนั้นคือทฤษฎีความรักที่ถูกลืม ว่าความสัมพันธ์ระหว่างตัวเอกกับบุคคลลึกลับในฉากแรก ๆ แท้จริงแล้วเป็นความผูกพันจากอดีตหรือพันธะที่ถูกทำลาย ทำให้การพบกันซ้ำ ๆ ของทั้งคู่มีความหมายเชิงซ้อนกว่าความโรแมนติกธรรมดา หลายฉากเล็ก ๆ อย่างการส่งของหรือความทรงจำกลิ่นอาหาร ถูกอ่านใหม่เป็นสัญญะของความผูกพันที่ยังไม่จบ

ภาพที่ฝังใจคือตอนหนึ่งที่ทั้งคู่ยืนใกล้หน้าต่างแล้วพูดไม่เต็มประโยค แล้วย้ายไปฉากที่ตัวเอกเหม่อมองรอยขีดบนพื้น—แฟนทฤษฎีบางคนชี้ว่ารอยขีดนั้นเป็นร่องรอยการจากลาแบบเดียวกับฉากใน 'Spirited Away' ที่ทิ้งความทรงจำไว้เป็นเบาะแส การอ่านแนวนี้ทำให้ฉากธรรมดาฉากหนึ่งกลายเป็นความทรงจำที่กำลังเรียกร้องการแก้ไข และฉันรู้สึกว่ามันเติมความละมุนและเจ็บปวดให้กับเรื่องได้อย่างประหลาด สุดท้ายแล้วทฤษฎีแบบนี้ทำให้ทุกบทสนทนาดูมีค่าและทำให้การอ่านซ้ำสนุกขึ้นมาก

บอกตรง ๆ ว่าทฤษฎีที่สองที่ได้รับความนิยมมากมาจากการอ่านเชิงสัญลักษณ์—ว่าสิ่งที่เรียกว่า 'ปลาบนฟ้า' ไม่ได้หมายถึงสัตว์จริง ๆ แต่เป็นภาพแทนของระบบสังคมหรืออำนาจเก่า เรื่องราวหลายตอนที่มีการพูดถึงกฎเก่า ความทรงจำร่วม และผู้มีอำนาจที่ "ลอยสูง" ถูกวิเคราะห์ว่าเป็นการวิพากษ์สภาวะทางการเมืองหรือความไม่ยุติธรรม ผู้สนับสนุนมักยกฉากประชุมของชนชั้นนำในเรื่องมาเป็นหลักฐาน สังเกตการใช้คำพูดที่เป็นภาษาทางการและการตั้งชื่อตัวละครที่สะท้อนตำแหน่ง ทั้งหมดนี้ถูกอ่านว่าเป็นเงาของระบบที่ใหญ่กว่า ทำให้การต่อสู้ของตัวเอกไม่ใช่แค่เรื่องส่วนตัว แต่ว่าชนชั้นและอุดมคติ

ในมุมนี้ ฉันชอบที่ทฤษฎีเชื่อมโยงรายละเอียดเล็ก ๆ เช่น เครื่องประดับของชนชั้นนำหรือรายการอาหารในฉากเลี้ยงรับรอง ไปสู่ภาพรวมที่ใหญ่กว่า จึงไม่แปลกที่แฟนจะนำไปเทียบกับงานอื่นที่มีธีมการวิพากษ์สังคมอย่าง 'Made in Abyss' ในแง่ของการใช้โลกแฟนตาซีเป็นกระจกสะท้อนปัญหาจริง ๆ ความน่าสนใจของทฤษฎีนี้อยู่ตรงที่มันทำให้บทสนทนาในเรื่องดูเป็นคำประกาศที่ถูกซ่อนเอาไว้ แถมยังให้พื้นที่แก่ผู้อ่านในการอ่านหมายถึงเหตุการณ์ปัจจุบันโดยไม่ต้องมีคำอธิบายตรง ๆ ซึ่งฉันคิดว่าทำให้เรื่องมีพลังทางอารมณ์ที่แตกต่างออกไป