รีวิวหนังสือ 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' ช่วยตัดสินใจซื้อได้ไหม?

ฉันชอบที่ 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' กล้าเล่นกับไทม์ไลน์และบทบาทของตัวร้ายแบบไม่ย้ำซ้ำแบบเดิม ๆ เล่าเรื่องด้วยมุมมองของคนที่ตกอยู่ในบทบาทตัวร้ายจากเกมจีบหนุ่ม แล้วต้องพยายามหลบเลี่ยงชะตากรรมที่เกมกำหนดให้ตายหรือถูกขับออก ฉากเปิดเรื่องมักฉับไว แต่ไม่ได้ทอดทิ้งรายละเอียด—มีการปูเหตุปัจจัยทั้งความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครกับแรงจูงใจเชิงสังคม ทำให้เราเข้าใจว่าทำไมตัวร้ายถึงถูกผลักไปมุมมองที่ดูเป็นศัตรู การเดินเรื่องชวนติดตามเพราะหยิบเอาโครงสร้างแบบโอตเมะ/เกมจีบหนุ่มมาขยี้ให้เห็นช่องโหว่ ตัวเอกใช้ความรู้จากโลกก่อนชิงเปลี่ยนผลลัพธ์ บางซีนเป็นการถ่วงเวลา บางซีนเป็นการเผชิญหน้าที่ทำให้เงื่อนปมในโลกของเรื่องคลี่คลายขึ้น ชอบส่วนที่เรื่องไม่ปล่อยให้ทุกอย่างจบด้วยโรแมนซ์ส่งเดียว แต่เอาความจริงบางอย่างของตัวละครรองหรือคนที่ถูกตราหน้ามาพูดถึง ส่วนโทนโดยรวมผสมระหว่างความเครียดและฮิวมอร์แบบแสบ ๆ ทำให้อ่านแล้วไม่หนักเกินไป คงต้องยอมรับว่าเสน่ห์ของเรื่องอยู่ที่การเห็นตัวร้ายพยายามใช้ความคิดแทนโชคชะตา แล้วผลลัพธ์ที่ได้ก็ทำให้ตั้งคำถามกับนิยามของคำว่า "ตัวร้าย" ได้ดีสุด ๆ

คำถามนี้กระตุ้นให้ฉันคิดถึงทั้งความเป็นไปได้และความรับผิดชอบของนักเขียนแฟนฟิคในเวลาเดียวกัน: ทำได้แน่นอน แต่ต้องมีเหตุผลและผลลัพธ์ที่ชัดเจน ไม่ใช่แค่อยากให้ตัวร้ายรอดเพราะชอบตัวละครนั้นเท่านั้น การทำให้ตัวร้ายไม่ต้องตายต้องเริ่มจากการตั้งคำถามว่าเหตุใดในเรื่องต้นฉบับตัวร้ายถึงต้องตาย เหตุผลนั้นเป็นส่วนหนึ่งของธีมหลักหรือเป็นเพียงการให้ตัวเอกเติบโตหรือไม่ หากความตายของตัวร้ายนั้นเป็นตัวเชื่อมสำคัญของการคลี่คลายเรื่อง การละทิ้งมันโดยไม่มีผลสืบเนื่องจะทำให้การเล่าเรื่องอ่อนแรง นักเขียนที่เก่งจะหาทางรักษาน้ำหนักของเหตุการณ์และสร้างความเปลี่ยนแปลงที่สมเหตุสมผลแทนการลบมันทิ้งไปอย่างง่ายดาย ฉันมักจะชอบงานแฟนฟิคที่ย้ายจุดโฟกัสจากการฆ่าตัดฉับ มาเป็นการลงโทษที่มีความหมาย เช่น การเนรเทศ การสูญเสียอำนาจ หรือการบังคับให้ตัวร้ายต้องเผชิญกับผลของการกระทำของตัวเองต่อเหยื่อ นั่นทำให้การรอดชีวิตมีคุณค่าแทนที่จะเป็นแค่จุดพลิกจินตนาการ การทำให้ตัวร้ายรอดยังต้องอาศัยเทคนิคการเล่าเรื่องที่ละเอียดอ่อน เริ่มจากการปูเหตุผลภายในตัวละครให้แข็งแรง เปลี่ยนการกระทำของเขาให้มีบริบททางด้านจิตวิทยาหรือสถานการณ์ที่ทำให้ผู้อ่านเชื่อได้ว่าตัวร้ายมีโอกาสเลือกทางอื่นได้ การใส่ช็อตแฟลชแบ็ก การเปิดเผยแรงจูงใจที่ซับซ้อน หรือการให้ตัวร้ายทำสิ่งที่ชดเชยในระดับที่จับต้องได้ ทำให้การรอดดูเป็นธรรมชาติกว่าแค่เปลี่ยนชะตากรรมเพื่อความสบายใจของคนอ่าน นอกจากนี้ การเขียนผลกระทบต่อโลกของเรื่องหลังการรอดก็สำคัญมาก หากตัวร้ายรอดแต่ไม่มีผลต่อเส้นทางของตัวเอกหรือโลกภายนอก ความตึงเครียดและความยุติธรรมจะถูกลดทอนลง เทคนิคเช่นการให้ตัวร้ายถูกติดตามจากฝ่ายยุติธรรมหรือสังคม การตั้งกฎใหม่ หรือการใช้เวลาให้ตัวร้ายประสบกับการสูญเสียทางจิตใจ ล้วนช่วยทำให้ผลงานมีมิติมากขึ้น อีกมุมมองที่ฉันชอบคือการใช้แนวทางที่หลากหลายแทนการสมานฉันท์แบบทันที เช่น เปลี่ยนเส้นเรื่องเป็น AU (alternate universe) ที่เหตุการณ์สำคัญเปลี่ยนไป ทำให้ตัวร้ายไม่ต้องต่อสู้จนตาย หรือใช้การเดินเวลาและการแก้ไขอดีตที่ยังคงรักษาความเสี่ยงและผลลัพธ์ไว้ แต่ข้อควรระวังคือการหลีกเลี่ยงการลบทิ้งความหมายเดิมของเรื่อง ผู้เขียนต้องยอมรับว่าการแก้ไขอาจแบ่งฐานแฟน ๆ ได้ บางคนชอบความสุนทรีของโศกนาฏกรรม บางคนอยากเห็นการไถ่บาป ฉันมองว่าการยอมรับทั้งสองขั้วนี้และทำให้ผลงานสามารถยืนได้ทั้งในเชิงอารมณ์และเหตุผล คือความสำเร็จที่แท้จริง สรุปแล้ว มันทำได้แน่นอนและผมรู้สึกว่าการให้ตัวร้ายรอดเป็นโอกาสทองในการสร้างเรื่องใหม่ที่ลึกกว่าเดิม แต่อย่าลืมว่าความยากอยู่ที่การรักษาน้ำหนักของธีมและผลกระทบต่อผู้อ่าน ถ้าทำได้ ผลลัพธ์จะเป็นงานที่ทั้งเติมเต็มความอยากของแฟน ๆ และเพิ่มมิติให้ตัวร้ายจนกลายเป็นตัวละครที่เราไม่อาจลืมได้

วันนี้อยากคุยเรื่องผู้กำกับของ 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' ที่ชื่อว่า จอง บยองกิล (Jung Byung-gil) — คนทำภาพยนตร์สายแอ็กชั่นที่มือฉมังเรื่องการถ่ายทำช็อตต่อเนื่องที่ดุเดือด เราเห็นงานของเขาแล้วจำได้ทันทีว่าไม่ใช่แอ็กชั่นทั่วๆ ไป แต่เป็นการออกแบบการเคลื่อนไหวที่กลมกลืนกับมุมกล้องจนแทบรู้สึกว่าเป็นส่วนหนึ่งของการต่อสู้นั้น เช่นฉากที่กล้องเคลื่อนอย่างไม่สะดุดจนเราแทบรู้สึกว่าเดินตามตัวละครไปด้วย จุดเด่นแบบนี้คือสิ่งที่ทำให้ผลงานอย่าง 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' มีเอกลักษณ์ ในมุมมองของคนที่ชอบภาพยนตร์แอ็กชั่นแบบจับต้องได้ จอง บยองกิลคือชื่อที่เราจะหยิบมาพูดเสมอ เพราะเขาไม่ใช่แค่ผู้กำกับที่สั่งคัทแล้วจบ แต่เป็นคนออกแบบจังหวะการเล่าเรื่องด้วยกล้องและโคออร์ดิเนตการเคลื่อนไหวจนงานออกมาเป็นประสบการณ์ที่ยังคงตราตรึงใจเราอยู่

เพลงนี้พาอากาศในห้องฉันเปลี่ยนทันทีเป็นสีเทาและคมหนาว เราเดินเข้าซีนราวกับถูกลากด้วยสายเสียงต่ำ ๆ ที่ค่อย ๆ ก่อตัวขึ้นในเบื้องหลัง — 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' ไม่ได้เป็นแค่เพลงประกอบธรรมดา แต่เป็นเส้นทางเสียงที่ชี้นำอารมณ์ของตัวร้ายให้ชัดเจนขึ้น: วางท่วงทำนองเหมือนบทสนทนาที่ถูกตัดขาดกลางคัน เสียงสตริงยื่นเป็นเข็มขัดรัดรอบอก ส่วนซินธ์กับเบสหนัก ๆ คือแรงกดดันที่เตือนว่าทุกการตัดสินใจมีราคาต้องจ่าย ฉากที่เหมาะกับแทร็กนี้ในหัวฉันมักเป็นมุมอับหรือวันที่แผนการล้มเหลว ความสว่างถูกดูดออกไป เหลือเพียงเงาและเสียงถอนหายใจ มันเตือนฉันถึงบรรยากาศในบางช่วงของ 'NieR:Automata' — ไม่ใช่ลอกแบบ แต่มีความเศร้าและหนักแน่นร่วมกัน จังหวะที่ขึ้นมาทำนองเดิมซ้ำ ๆ ทำให้รู้สึกเหมือนกำลังจ้องมองชะตากรรมที่ไม่อาจย้อนกลับได้ มันเป็นเพลงที่ทำให้ตัวร้ายในเรื่องไม่เพียงแต่ดูน่าสะพรึงแต่ยังมีความเป็นมนุษย์อยู่เบื้องหลัง และนั่นคือเสน่ห์ที่ฉันชอบมากที่สุด

บอกเลยว่าชื่อเรื่องนี้เคยเป็นที่พูดถึงในหมู่คนเล่นฟิคไทยไม่น้อยเลยนะ — 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' มักจะมีคนเอาลงบนแพลตฟอร์มหลักของชุมชนไทยอย่าง Dek-D หรือ Wattpad และบางครั้งก็เจอเวอร์ชันที่เขียนขึ้นใหม่ใน Fictionlog ด้วย ฉันเองเคยไล่ดูงานของคนเขียนหลายคนบน Dek-D แล้วชอบเจอตอนย่อยๆ ที่คนแต่งอัปเดตไว้อย่างสม่ำเสมอ บางเรื่องมีคอมเมนต์ยาวๆ ให้เบาะแสว่าบทต่อไปจะเป็นยังไง ซึ่งมันให้ความรู้สึกใกล้ชิดดี ต่างจาก Wattpad ที่มักจะมีรีไรท์หรือฟิคที่ตีความเสรีกว่า ส่วน Fictionlog จะเจอสไตล์การเล่าแบบทดลองเยอะ ถ้าคุณอยากได้ทั้งต้นฉบับและฟิคตีความใหม่ ลองตามสามที่นี้เป็นจุดเริ่มต้นได้ แล้วเลือกตามสไตล์การเล่าและความต่อเนื่องของคนเขียนที่ถูกใจ สุดท้ายการอ่านในที่ที่คนคอมเมนต์เยอะจะได้มุมมองหลากหลายกว่าแค่ตัวเนื้อหาเท่านั้น

ความคิดที่ว่า 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' มักถูกใช้เพื่อกำหนดขอบเขตของจริยธรรมในเรื่องอย่างชัดเจน และนั่นเป็นเหตุผลแรกที่ฉันเห็นบ่อย ๆ ในงานเล่าเรื่องแบบแอ็กชันหรือแฟนตาซี มุมมองส่วนตัวคือการตายของตัวร้ายให้ความรู้สึก 'ปิดฉาก' ที่แรงมาก — มันทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่ามีผลลัพธ์ตามการกระทำ แน่นอนว่าใน 'Naruto' บางตัวร้ายถูกให้โอกาสในการไถ่บาปหรือเปลี่ยนเส้นทาง แต่หลายตัวละครที่เลือกหนทางทำร้ายผู้อื่นก็มักจบด้วยความตายเพื่อเน้นบทเรียนทางศีลธรรมและกระตุ้นการเติบโตของฮีโร่ อีกประเด็นคือความจำกัดด้านพื้นที่ของนิยาย ถ้าผู้เขียนต้องรักษาจังหวะและแรงกระแทกของเรื่อง การให้ตัวร้ายตายอาจเป็นวิธีสั้น ๆ แต่ทรงพลังในการเคลื่อนเรื่องไปข้างหน้า มันไม่ใช่ข้ออ้างให้เขียนง่าย ๆ เสมอไป แต่เป็นเครื่องมือเชิงเล่าเรื่องที่สร้างผลสะเทือนอย่างเร็วและชัดเจน

ประโยคสั้นๆ ว่า 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' มันทำให้ฉันคิดถึงวิธีที่เรื่องเล่าเลือกจบความขัดแย้งมากกว่าจะเป็นตรรกะของศีลธรรมเพียวๆ เมื่ออ่านแบบแรก ฉันมองว่าเป็นการยืนยันถึงจารีตเล่าเรื่องแบบดั้งเดิมที่ต้องการความชัดเจนทางศีลธรรม: ตัวร้ายตาย ตัวดีรอด เพื่อให้คนดูรู้สึกว่าความยุติธรรมได้รับการฟื้นฟู ตัวอย่างที่แฟนๆ มักหยิบมาอ้างคือ 'Death Note'—ถึงแม้บางครั้งตัวร้ายจะมีเหตุผลหรือแง่มุมที่ทำให้เห็นอกเห็นใจ แต่ระบบของเรื่องต้องการบทลงโทษเป็นการปิดเรื่อง นักเขียนและผู้ชมจึงมักยอมรับการตายของตัวร้ายเป็นวิธีทำให้เรื่องสมดุล เพราะมันตอบสนองความต้องการทางอารมณ์ของผู้ชมที่อยากเห็นผลลัพธ์ชัดเจน อ่านแบบที่สอง ฉันเห็นความเป็นคำวิจารณ์เชิงสังคมและการเมือง: ประโยคนี้อาจถูกใช้เพื่อเตือนว่า 'ตัวร้าย' อาจเป็นป้ายที่สังคมและผู้มีอำนาจติดให้กับฝ่ายที่แตกต่าง หรือแม้แต่คนที่ต่อสู้เพื่อความเป็นธรรม ประเด็นนี้ชัดขึ้นเมื่อมองไปที่เรื่องราวที่มีความซับซ้อนของแรงจูงใจ เช่นใน 'Fullmetal Alchemist' บางตัวละครที่ถูกจัดว่าเป็นศัตรูกลับมีเบื้องหลังที่ชวนสะเทือนใจ และการตายของพวกเขาไม่ได้ทำให้ความเจ็บปวดหายไป แต่กลับทิ้งคำถามเกี่ยวกับผลของการแก้แค้นและราคาของความยุติธรรมไว้ การตายของตัวร้ายจึงไม่เสมอคือคำตอบที่มีคุณธรรมเสมอไป แต่บางครั้งเป็นการลบประวัติศาสตร์หรือเสียงที่ควรถูกฟังออกไป โดยรวมฉันมองว่านักวิจารณ์ใช้ประโยคนี้เป็นเครื่องมืออ่านทั้งโครงสร้างเรื่องและค่านิยมของผู้สร้าง หากเรื่องเลือกลงโทษตัวร้ายแบบแน่วแน่ ก็ชี้ว่าสังคม-วัฒนธรรมที่สร้างเรื่องนั้นยังต้องการความชัดเจนเชิงศีลธรรม แต่ถ้าเรื่องตั้งคำถามหรือเปิดทางให้การไถ่โทษและความเข้าใจ มันก็สะท้อนว่าผู้สร้างพยายามท้าทายมุมมอง 'ตัวร้าย-ต้องตาย' นั่นทำให้การอ่านเรื่องโปรดของฉันมีมิติขึ้นและทำให้ฉันไม่อยากให้การตายเป็นทางออกแรกเสมอไป

น้ำตาไหลเมื่ออ่านตอนสุดท้ายของ 'เป็นตัวร้ายก็ต้องตายเท่านั้น' เพราะมันไม่ใช่แค่การจบแบบดราม่าเพื่อเรียกอารมณ์ แต่เป็นการยุติเรื่องราวด้วยความหมายที่หนักแน่นและเจ็บปวดในเวลาเดียวกัน การเล่าในตอนท้ายเลือกให้ตัวเอกยอมรับชะตากรรมของคนที่ถูกตีตราว่าเป็น 'ตัวร้าย' แล้วใช้การตัดสินใจนั้นเป็นการแก้ไขปมของโลกทั้งใบ แทนที่จะหนีหรือพยายามพิสูจน์ความบริสุทธิ์ เธอเลือกการเสียสละที่ทำให้ความจริงบางอย่างถูกเปิดเผย ความสัมพันธ์กับตัวละครรองแต่ละคนถูกเคลียร์ในฉากสั้น ๆ ที่มีความหมาย และมีฉากปิดสุดท้ายที่ให้ความเงียบสงบปะปนกับการสูญเสีย สำหรับฉันแล้ว ตอนจบคงไม่ได้ให้ความรู้สึกว่าทุกอย่างสมบูรณ์แบบ แต่กลับเป็นบทสรุปที่ซับซ้อน — โลกเปลี่ยนไปเล็กน้อยจากการกระทำของเธอ แต่การสูญเสียยังคงอยู่ ผู้ที่รอดกลับต้องพกพาความทรงจำและบทเรียนจากเหตุการณ์นั้นไปตลอด ทำให้ตอนจบคงอยู่ในความทรงจำแบบเจ็บปวดแต่มีความหมาย