หนังสือนิยายฉบับเจ้าของลิขสิทธิ์กับฉบับแปลควรซื้อเล่มไหน

การตัดสินใจเลือกซื้อหนังสือนิยายระหว่างฉบับเจ้าของลิขสิทธิ์กับฉบับแปลทำให้ผมคิดถึงการอ่านเป็นทั้งการเสพเนื้อหาและการหาความหมายในภาษาเดียวกันกับที่ผู้แต่งตั้งใจเขียนไว้ ความรู้สึกตอนอ่าน 'The Lord of the Rings' เวอร์ชันภาษาอังกฤษกับฉบับแปลเป็นไทยต่างกันตรงจังหวะประโยคและโทนคำเลือกใช้มากกว่าที่คิดไว้ โดยเฉพาะฉากบรรยายที่ละเอียดและคำโบราณบางคำ เมื่อนำมาแปลเป็นไทย ความคล้ายคลึงกับต้นฉบับอาจสูญเสียไปบ้าง แต่ก็ได้ความลื่นไหลและความเข้าใจที่เข้าถึงได้ทันทีแทน

มุมมองของผมค่อนข้างเป็นนักอ่านผสมผสาน: ถ้าความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์หมายถึงฉบับต้นฉบับที่พิมพ์จากผู้ถือสิทธิ์อย่างเป็นทางการ การซื้อเล่มนั้นเหมือนการสนับสนุนต้นทางอย่างตรงไปตรงมาและมักให้คุณภาพด้านงานพิมพ์ ภาพประกอบ และคำชี้แจงทางวัฒนธรรมที่ครบถ้วน ขณะเดียวกันฉบับแปลก็มีบทบาทสำคัญในการทำให้เรื่องราวเข้าถึงคนที่ไม่ได้อ่านภาษาต้นฉบับ สำหรับคนที่ไม่ถนัดภาษาต้นฉบับหรืออ่านเพื่อความเพลิดเพลินมากกว่าการวิเคราะห์เชิงภาษาศาสตร์ ฉบับแปลมักเป็นตัวเลือกที่ฉลาดกว่าเพราะลดแรงเสียดทานในการเข้าใจ

ข้อคิดสั้น ๆ ที่ผมสังเกตจากการสะสมและอ่านหลายปี: ให้พิจารณาวัตถุประสงค์ก่อน — ถ้าอยากฝึกภาษาและจับสไตล์ผู้เขียน ซื้อฉบับเจ้าของลิขสิทธิ์ ถ้าอยากเข้าใจเนื้อหาอย่างรวดเร็วและสะดวก ให้เลือกฉบับแปล หาฉบับแปลจากสำนักพิมพ์และนักแปลที่มีชื่อเสียงเพื่อความน่าเชื่อถือ และถ้าชอบสะสม ซื้อทั้งสองเล่มเมื่อเป็นไปได้เพื่อประสบการณ์ที่ครบ ทั้งนี้การลงทุนทั้งสองแบบมีคุณค่าในด้านต่างกัน ไม่ว่าจะเป็นความเที่ยงตรงของภาษา ความสวยงามของฉบับพิมพ์ หรือความเข้าถึงของผู้อ่าน นับเป็นเรื่องดีที่หนังสือทั้งสองรูปแบบมีที่ยืนของตัวเองในชั้นหนังสือของผม

การเลือกซื้อหนังสือควรเริ่มจากคำถามง่าย ๆ ก่อน: ต้องการอ่านเพื่อความเข้าใจเร็วหรือเพื่อความใกล้ชิดกับต้นฉบับ บ่อยครั้งผมตัดสินใจด้วยกฎสามข้อสั้น ๆ ที่ใช้ได้ผล

1) ถ้าต้องการเข้าใจเรื่องราวทันทีและไม่อยากติดขัดด้านภาษา ให้ซื้อฉบับแปลที่แปลโดยนักแปลมีชื่อเสียงหรือสำนักพิมพ์ที่เชื่อถือได้ ตัวอย่างเช่นตอนอ่าน 'Norwegian Wood' เวอร์ชันแปล ความละเอียดอารมณ์ของตัวละครยังคงอยู่แม้บางถ้อยคำจะเปลี่ยนความรู้สึกไปบ้าง

2) ถ้าต้องการสัมผัสสำเนียง ความขบขันเชิงคำ หรือรายละเอียดเชิงสำนวนที่ผู้แต่งตั้งใจเขียน ควรเลือกรวบรวมฉบับเจ้าของลิขสิทธิ์ ซึ่งมักคงโทนดั้งเดิมไว้ได้ใกล้เคียงกว่า

3) ถ้าคุณเป็นนักสะสมหรืออยากสนับสนุนต้นฉบับ การซื้อฉบับเจ้าของลิขสิทธิ์เป็นการลงทุนด้านคุณค่าทางวัตถุและจิตใจ แต่ถางบจำกัด ให้เลือกฉบับแปลที่มีคุณภาพดีแล้วค่อยขยับเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์เมื่อต้องการ

สรุปแบบพกพา: อ่านจุดประสงค์ของตัวเองก่อน แล้วเลือกตามนั้น — อ่านสนุกอยากรู้เรื่องก่อนซื้อฉบับแปล, หาความลึกและฝึกภาษาซื้อฉบับเจ้าของลิขสิทธิ์ เมื่อไหร่ที่มีโอกาส ผมมักซื้อทั้งสองเวอร์ชันเอาไว้เปรียบเทียบและเรียนรู้จากความต่างเหล่านั้น