Ano Ang Kahulugan Ng Pangalan Ng Hayop Sa Kulturang Pilipino?

Nakakatuwa isipin na kapag pinag-uusapan ang pinakakilala sa anime, palaging lumilitaw sa isip ko ang pangalan ni ‘Goku’. Lumaki ako na nanonood ng ‘Dragon Ball’ tuwing umaga, at hindi lang dahil sa simpleng action—may kung anong malalim na iconic na aura ang character niya na tumatagos kahit sa mga hindi hardcore na manonood. Madalas ko siyang nababanggit kapag nagpapakilala ako ng anime sa mga kaibigan na hindi pamilyar; parang alam agad ng karamihan kung sino siya at anong klaseng palabas ang tinutukoy kapag sinabi mo ang pangalang iyon. Pero hindi lang si Goku ang karapat-dapat sa titulo. Bilang fan na mahilig rin sa retro at cross-cultural impact, madalas kong maisiping kasama rin si ‘Pikachu’ mula sa ‘Pokémon’ bilang pinakamakakilala. Ang cute factor plus ang global merchandising ng franchise—laruan, laro, pelikula—ang nagpalawak ng abot ng pangalan niya sa mga bata at matatanda. Kasama pa rito sina ‘Naruto’ at ‘Luffy’ na malakas ding kilala dahil sa modern era: ang dalawa ay kumakatawan sa bagong wave ng global anime fandom sa huling dalawang dekada. Sa huli, depende rin sa paligid mo: sa gaming crowd, baka mas kilala si ‘Sonic’ (bagaman hindi strictly anime), sa cosplay scene madalas makita si ‘Naruto’. Pero kapag kailangan kong pumili ng isang pangalan na pinaka-universal, palagi kong binabalik-balikan si ‘Goku’—may timeless, almost ambassador-like presence siya sa anime world na hindi matatawaran. Tapos, syempre, lagi akong natutuwa kapag may makaka-relate sa mga simpleng alaala ng Saturday morning cartoons.

Teka, ang tanong mo ay napaka-interesting at madalas pag-usapan sa loob ng fandom—siyempre excited akong tumugon! Sa madaling salita: hindi karaniwang nagkakaroon ng copyright ang simpleng pangalan o kombinsayon ng ilang salita. Ang copyright ay nagpoprotekta ng orihinal na ekspresyon—mga nobela, dialogo, artwork—hindi lang ng maiikling salita o pangalan. Kaya ang pangalan lang ng karakter, gaya ng isang payak na pangalang pantasya, hindi basta-basta protektado ng copyright nang mag-isa. Pero may twist: kapag ang pangalan ay bahagi ng mas detalyadong karakter na malinaw at natatangi—may backstory, personalidad, visual na pagkakakilanlan—ang kabuuang karakter ay puwedeng maprotektahan bilang bahagi ng isang gawa. Halimbawa, ang pangalan 'Harry Potter' mismo ay malawak na nilalabanan at ginagamit kasama ng copyright at trademark protections ng mga may hawak. At higit doon, maraming kumpanya ang nire-rehistro ang mga pangalan bilang trademark para sa merchandise, laro, pelikula atbp., kaya kahit hindi copyright, posibleng trademark ang dahilan kung bakit hindi mo basta gamitin ang isang pangalan para magbenta. Praktikal na payo mula sa akin bilang tagahanga: kung gagamit ka ng pangalan para sa sariling likha at hindi ka magbebenta, malamang walang legal na problema hangga't hindi mo sinisira ang brand o nililinlang ang iba. Pero kung commercial ang plano—magbenta ng produkto, gumawa ng laro, atbp.—mag-research: maghanap sa trademark databases (USPTO, EUIPO, at mga lokal na trademark office), i-check ang domain at socials, at pag-isipan ang pagbaiba ng pangalan o paggawa ng orihinal na variant. Sa huli, mas maigi ang pagiging malikhain kaysa mag-layout ng legal na aberya. Minsan mas satisfying din gumawa ng sariling pangalan na tumatak sa puso ng mga tagahanga—nanalo ka na sa originality at peace of mind.

Puno ng kasaysayan, ang mga kwento ng mga hayop sa mito ay may ibat-ibang pangalan na lumalabas. Sa mga alamat sa mga Griyego, madalas na naririnig ang mga pangalan na gaya ng Pegasus, ang nilalang na may pakpak na kabayo, na kumakatawan sa imahinasyon at kalayaan. Sa mga kwentong Pilipino, mayroong mga aswang na may kakayahang maging ibang anyo o hayop, na nagsisilbing simbolo ng mga takot at misteryo sa gabi. Hindi lang sila basta mga pangalan; simboliko ang kanilang kahulugan sa ating mga karanasan at kaganapan.

Ang pangalan ng hayop sa mga kwentong pambata ay hindi lamang simpleng pangkat ng mga letra; ito ay puno ng kahulugan at simbolismo na maaring mag-ugat sa kabataan. Sa tingin ko, ang mga pangalan ay nagbibigay-diin sa karakter ng hayop at kung paano ito kumikilos sa loob ng kwento. Halimbawa, isipin ang isang kwento na may asong ang pangalan ay ‘Bituin’. Ang pangalang ito ay nagdadala ng ideya ng liwanag, katapatan at pagmamahal na tila isang gabay sa mga bata na dapat nilang tuparin. Zato, ang mga batang mambabasa ay madaling naiimpluwensyahan sa aspeto ng pagkatao ng hayop batay sa pangalan nito, nagiging mas relatable at kapani-paniwala. Bilang karagdagan, ang mga mayaw-na banghay ay kadalasang gumagamit ng mga pangalan upang ipahayag ang mga tema. Mayroong mga kwento kung saan ang pangalan ng hayop ay nagsisilbing larawan ng mga tiyak na katangian, tulad ng ‘Maingay na Pusa’ na maaaring sumimbolo sa pagiging hindi mapakali at masigla. Ipinapakita nito sa mga bata ang halaga ng pagkakaiba-iba ng mga personalidad na umiiral sa mundo. Ito rin ay nagiging daan upang maipaliwanag ang mga mahahalagang aral sa buhay na Kilala ang mga bata sa mas madaling paraan.

Tila napakainit ng usapan tungkol sa pagpili ng mga pangalan ng hayop! Sa katunayan, ito ay kadalasang isang sama-samang proseso na ginagampanan ng mga tao sa iba't ibang kultura. Ang mga bata, halimbawa, ay kadalasang umaangkop ng mga malikhaing pangalan mula sa kanilang mga paboritong karakter sa anime o mga pelikula, na ginagawang mas makulay ang proseso. Minsan naman, ang mga magulang ay nahihirapang pumili kaya't kumukuha sila ng inspirasyon mula sa mga tradisyon o mga katangian ng hayop mismo, tulad ng mga kulay o ugali. Halimbawa, maaaring magsimula sa mga simpleng pangalan tulad ng 'Puti' para sa puting pusa o kaya 'Labanan' para sa mas masiglang aso! Ang mga kaibigan ay nag-aambag din, na kadalasang may mga quirky na suhestiyon na nagiging dahilan para sa mga tawanan at sari-saring nakuha na reaksyon. Ang ganitong paraan ng paglikha ng mga pangalan ay talagang nagpapakita ng koneksyon ng tao sa kanilang mga alaga, at nagbibigay daan sa mas masayang samahan. Isai, ang tawag sa aming aso, na nakuha ang pangalan mula sa isang karakter sa isang popular na anime. Ito ay naging tradisyon sa aming pamilya na pumili ng mga pangalan na may kahulugan para sa aming mga alaga. Isa ito sa mga pinakamagasang alaala mula sa pagkabata, ito ang pagkilala sa kanilang mga katangian at personalidad. Hindi lang ito pangalan; parang parte na ng aming pamilya. Isa itong karanasan na nagiging masaya at puno ng kwento, mula sa unang araw ng kanilang pagdating sa aming buhay, kaya naman mga ganitong kwento ng pagbibigay ng pangalan ng hayop ay talagang mahalaga. Ang mga lokal na komunidad ay may malaking papel din sa proseso na ito. Minsan, nag-oorganisa sila ng mga pagtitipon at paligsahan kung saan ang bawat isa ay nagdadala ng kanilang alaga at pinapangalanan ito. Nagkaroon ako ng pagkakataon na lumahok sa isang ganitong kaganapan minsan, at ang bawat alaga ay ipinakita na may kanya-kanyang pangalan na naglalaman ng kwento ng kanilang may-ari. Kakaibang saya ang dulot nito, at talagang naging inspirasyon ang bawat pangalan. Ang mga pangalan ng hayop ay may kanya-kanyang kwento at talagang nakakakilig malaman na ang bawat isa ay may espesyal na dahilan sa kanilang pangalan. Di lang dito nagtatapos. Kasama ang mga pangalan ng hayop, napapansin ko ang mga ugali ng mga tao sa paligid. Minsan, ang pangalan ng alaga ay nagiging simbolo ng koneksyon ng may-ari sa kanilang mga kaibigan at pamilya. Ang mga tawanan, kwentuhan, at lahat ng nakakaaliw na pangyayari na nagaganap habang nagbibigay ng pangalan ay nagiging bahagi ng mga alaala natin, kaya naman ang mismong proseso ng pagbibigay ng pangalan ay napaka-espesyal at puno ng kwento.

Sa mundo ng panitikan at sining, ang mga pangalan ng mga kaganapan ay nagiging simbolo ng mga nakamamanghang ideya at malikhaing pagpapahayag. Halimbawa, ang ‘NaNoWriMo’ o National Novel Writing Month ay isang napakabuting pagkakataon para sa mga manunulat na mag-ambag at lumikha ng kanilang mga nobela sa loob ng isang buwan. Isa itong pagdiriwang ng pagkamalikhain na nag-uudyok sa mga tao na ituloy ang kanilang mga pangarap bilang manunulat, anuman ang kanilang antas. Dito, ang mga kalahok ay nagiging bahagi ng isang komunidad na nagtutulungan upang makamit ang isang layunin, na talagang nakakatuwang asahan sa mga tagahanga ng pagbabasa at pagsulat. Isang mataas na kilalang kaganapan din ay ang 'Inktober', na nag-udyok sa mga artista na gumawa ng isang bagong likhang sining araw-araw sa buong buwan ng Oktubre. Ang pagsasagawa nito ay isang mahusay na paraan upang mabuhay muli ang kanilang mga kakayahan sa pagguhit, kahit na para sa mga baguhang artista o matagal nang nagtatangka. Nakakainspire isipin kung paano ang isang simpleng gawain ng isang drawing challenge ay nagdadala ng malaking halaga sa paglikha ng sining at koneksyon sa mas malaking komunidad ng artist. Madalas akong nalulumbay na makita ang mga nag-uumapaw na imahinasyon ng mga kalahok sa kanilang mga likha, lalo na kapag pinagsama-sama ito sa mga online na platform. Hindi rin mapapalampas ang 'Camp NaNoWriMo', na isang bersyon ng orihinal na NaNoWriMo, ngunit mas maluwag ang mga patakaran at nakatuon sa mas maiikli o mas malalaking proyekto. Ang fleksibiliti nito ay nagbibigay ng mas maraming pagkakataon para sa mga manunulat na hindi maitatak ang kanilang sarili sa isang partikular na framework. Muli, madalas kinikilala ang mga komunidad na nabuo sa paligid ng kaganapang ito na puno ng suporta, ideya, at kritikal na pananaw. Para sa mga manunulat, ito ay tila isang paglalakbay na puno ng mga kwentong nag-uumpisa at nagwawakas, at madalas itong nagiging bahagi ng isang pangkalahatang narrative sa mga karanasan nila sa pagsusulat.

Sa pagpasok sa mundo ng wika, talagang nakakaintriga ang pagkakaiba ng pangalan at pangngalan sa Filipino. Ang mga pangalan, tulad ng mga alaala ng ating mga mahal sa buhay, ay mga tiyak na tumutukoy sa isang indibidwal. Tulad ng mga pangalan ng mga tao, gaya ng 'Juan' o 'Maria', nakakabit ang mga ito sa ating pagkatao at kung paano tayo kinikilala sa lipunan. Ngunit ang pangngalan naman ay mas malawak na sakop. Saklaw nito ang lahat ng bagay sa ating paligid, hindi lamang tao, kundi pati na rin mga hayop, bagay at lugar. Halimbawa, ang 'pusa' at 'bahay' ay mga pangngalan na naglalarawan ng mas pangkalahatang konsepto. Madalas na nakakalito ang dalawang ito para sa mga nag-aaral ng Filipino. Marahil dahil sa pagkakahalintulad. Pero sa tuwing inaabangan ko ang mga bagong palabas sa anime, na may sariling karakter na may natatanging pangalan, naiisip ko ang kahalagahan ng pagkakaalam sa mga terminolohiya. Ganoon din sa mga libro— paano pa nga ba natin maipapahayag ang ating nararamdaman kung di natin alam kung paano banggitin ng tama ang isang bagay? Hindi lamang ito terminolohiya, kundi sa mas malawak na antas ay nakakaapekto sa ating pakikipag-ugnayan sa mundo. Minsan, naiisip ko rin na ang pag-intindi sa mga konseptong ito ay nagpapalalim sa ating pag-unawa sa kultura. Halimbawa, sa mga paborito kong anime na ‘Naruto’, ang mga pangalan ng mga karakter ay may malalim na kahulugan, na tila bumabalot sa kanilang mga personalidad. Ang pangngalan at pangalan ay hindi lamang basta salita, kundi mga simbolo ng kung sino tayo sa ating komunidad. Kaya naman, sa bawat pagbigkas ng mga ito, tila bumabalik tayo sa ating pinagmulan.

Sa mundo ng panitikan at media, ang paggamit ng pangalan versus pangngalan ay nakakawili at may malalim na tema. Isang magandang halimbawa ay ang ‘Nineteen Eighty-Four’ ni George Orwell, kung saan ang lahat ng karakter, mula kay Winston Smith hanggang kay Big Brother, ay kumakatawan sa mga ideya at sistema ng lipunan. Ang kanilang mga pangalan ay madalas na nagpapahayag ng kanilang papel sa dystopian na kwento. Kay Winston, ang pangalan ay tumutukoy sa kanyang pagnanais para sa pagbabago habang si Big Brother ay isang simbolo ng patriyarkal na kontrol at panunupil. Sa ganitong konteksto, ang mga pangalan ay hindi lamang mga label. Sila ay nagdadala ng boses ng kwento at naglalarawan ng mas malawak na ideya ng pamamahala at pagsalungat. Isang nakakaengganyang halimbawa sa anime ay ang ‘Attack on Titan’ kung saan ang mga pangngalan ng mga tao ay may mga nakatagong kahulugan. Halimbawa, ang mga titans at ang mga tao ay may pinagmulan na nakatago sa kanilang mga pangalan, na may kinalaman sa kasaysayan ng kanilang mga lahi. Ang pakikipagsapalaran ni Eren Yeager sa pagbibigay ng pangalan sa kanyang pagkilos laban sa mga titans ay ang pagkakaroon ng pag-asa sa isang mas magandang bukas. Kahalagahan sa kwentong ito ang pagkakaiba sa pagitan ng tao at monster, na nagiging pangunahing tema sa kanilang mga pangalan at tawag. Sa pamamagitan ng mga simbolikong pangngalan, ang kwento ay nagiging mas makulay at nagbibigay inspirasyon para sa mga manonood. Sa mga komiks, sikat na halimbawa ang ‘Watchmen.’ Dito, ang mga karakter na may kakaibang pangalan tulad nina Rorschach at Dr. Manhattan ay nagbibigay-diin sa kanilang mga katangian at tema. Rorschach, sa pamamagitan ng kanyang pangalan, ay nagpapakita ng kanyang black-and-white view sa moralidad, habang si Dr. Manhattan ay isa sa mga pinaka-makapangyarihang superhero na sumasagisag sa mga implikasyon ng teknolohiya at tao. Ang mga pangalang ito ay naglalarawan ng kanilang mga personalidad at nagdadala ng mas malalim na mensahe sa kwento, na nagpapakita na ang halaga ng mga pangalan ay hindi natatapos sa kanilang pagkilala, kundi ang mga mensaheng dala nila sa kanilang mga kwento.