Anong Mga Aral Ang Makukuha Mula Sa Alamat Ng Pagong At Matsing?

Sa alamat ng pagong at matsing, napaka-tambok na mensahe ang nakapaloob: ang mabuti at masamang epekto ng kayabangan at matalinong pag-iisip. Ito ay kwento ng pagkakaiba ng dalawang karakter na kumakatawan sa iba't ibang aspeto ng pagkatao. Ang masiglang matsing, puno ng tiwala sa sarili at kayabangan, ay nag-isip na kayang talunin ang tahimik ngunit matalino at mapanlikhang pagong. Subalit, sa kabila ng lahat ng kanyang pinagdaanan, ang pagong ay nagpakita ng disiplina at determinasyon na nagbunga ng tagumpay. Ang kwentong ito ay tila nagsisilbing paalala sa atin na sa buhay, hindi sapat ang pagiging mabilis o matalino lamang; kailangan din natin ng tiyaga at tamang disposisyon. Ang pagbibigay-halaga sa ating sariling mga kakayahan at hindi pagsadlak sa kayabangan ay napakahalaga. Sa huli, ang mga hindi inaasahang tagumpay ay madalas na nanggagaling mula sa matiyagang pagtatrabaho at hindi mula sa sobrang tiwala. Kaya sa tuwing magtatangkang suwayin ang hamon ng buhay, mahalagang isama ang diskarte at ang ating pagkatao sa proseso. Itinataas din ng kwentong ito ang mga mahahalagang aral tungkol sa pagkilos kasabay ng pag-iisip. Sa panibagong hamon, tayong lahat ay tila may dala-dalang karga ng mga kwentong katulad nito. Sa bawat laban, mahalaga ang balanse ng ating mga aksyon at mga desisyon kaya't maaari tayong matuto mula sa pagong na hindi nagmadali at nakita ang tunay na halaga ng bawat hakbang na kanyang ginawa. Dito rin natin maisasalamin na ang paglinang ng tuwid na ugali, katulad ng stand sa pagkalap ng karunungan, ay nagdadala sa atin sa tunay na tagumpay. Sa huli, ang aral mula sa alamat ng pagong at matsing ay hindi lamang tungkol sa pagkapanalo o pagkatalo. Ito ay tunay na mensahe na ang bawat hakbang na ating gawin at ang ating disposisyon sa pagkilos ay nagtutulak sa atin sa tamang direksyon, kaya't huwag sanayin ang ating mga sarili na maging padalos-dalos, kundi maging ano mang sitwasyon ang dumating, matutong maging mapanuri at may disiplina.

Karaniwan, ang alamat ng pagong at matsing ay nagbibigay ng aliw at aral. Sinasalamin nito ang mga katangian ng dalawang tauhan: ang mapanlinlang na matsing na tila mas matalino at ang matiyagang pagong. Ang kwentong ito ay unang naitala sa mga nakalipas na henerasyon mula sa mga katutubong Pilipino, at madalas itong itinuturo sa mga paaralan bilang isang pambatang kwento. Sa kwento, madalas na nagsasalita ang mga hayop at lumilingon sa kanilang mga likas na katangian kung saan ang pagong ay kumakatawan sa tiyaga at ang matsing sa pagiging maparaan. Otomatiko, nagiging simbolo ang dalawang karakter ng mga umiiral na pananaw sa kultura ng mga Pilipino. Ang kwentong ito ay nagpapakita ng mga halagang katulad ng pagkakasundo, pagtitiwala, at sa huli, ang mga pagkakamali sa pagpapalagay sa kakayahan ng iba. Madalas ko itong ibahagi sa mga bata sa aking pamilya, at kitang-kita ang saya sa kanilang mga mata habang ako'y nagkukuwento. Makikita sa mga ipinapagalang kwentong ito ang likas na galing ng mga Pilipino sa paglikha ng mga makulay na naratibo na, sa kanilang simpleng porma, ay puno ng mahahalagang leksyon sa buhay.

Kakaibang kwento ang naglalaro sa isipan ko tuwing nababanggit ang alamat ng pagong at matsing. Gamit ang dalawang hayop na ito, talagang nahahalintulad ang usapan sa mga mahahalagang aral sa buhay. Sa isang partikular na bersyon, talagang namumuhay ang mga hayop sa isang gubat kung saan ang pagong ay kilala sa kanyang kabusilak at diskarte. Sa pagkakataong ito, isang pagong at isang matsing ang nakipagpatayan sa kakayahang manghuli ng mga huli sa kanilang mga nilalang. Sa kabuuan ng kwento, ang mas mabilis at mas matalino ay parang kailangang matutong magpakumbaba sa dulo ng laban. Hindi ito ang huli, sapagkat may mga lokal na bersyon din na nagbibigay-halaga sa katatagan at pagkakaibigan. Narito ang aral: ang tunay na kayamanan ay hindi lamang sa pagwawagi kundi sa mga leksyon na natutunan sa bawat laban. Isang masaya at nakakaaliw na bahagi ng mga kwentong ito ay kung paano nag-iiba-iba ang mga bersyon batay sa kinasusuklaman ng mga tao. Halimbawa, sa ibang bersyon, ang pagong at matsing ay nagkasundo sa halip na magkaroon ng laban. Mas nagpapakita ito na hindi lahat ng pag-asa o karera ay kailangang kalabanin. Sa halip, mas mahalaga ang pagkakaintindihan at tulungan sa isa't isa, kahit na sa oras ng kompetisyon. Isang bersyon na tumatak sa akin ay ang pagkakaibigan ng pagong at matsing na nagkaisa upang ipakita sa ibang hayop na ang bawat isa ay may kanya-kanyang lakas, at sa pagsasama-sama, mas magagampanan ang bawat mismong layunin. Napakaganda at nakaka-engganyong aral na tunay na bumabalot sa kwento! Sa ibang pagkakataon, tila ang mga ganitong kwento ay parang ang gumagapang na takbo ng buhay natin na puno ng pagsubok at pagkakataon upang matuto. Sa kabuuan, maraming bersyon ng alamat na ito ang available, at bawat oras na nababasa ko ang isang bagong kwento, parang nadidiskubre ko ang bagong sipat ng buhay. Sa huli, ang mga alamat ay nagbibigay-daan sa ating makita ang halaga ng kagandahang-asal, pagbibigayan, at pagkakaibigan sa hapag ng kwentuhan!

Taliwas sa isang karaniwang alamat, ang kwento ng pagong at matsing ay nagdadala sa atin sa isang mas malalim na pag-unawa kung paano nabuo ang mga kaibigan sa mga kalakaran at pagkakaiba. Sa kanilang pagsasamahan, makikita ang tamang balanse sa pagitan ng lakas at talino. Habang ang matsing ay puno ng sigla at liksi, ang pagong naman ay may tahimik na karunungan. Ang kanilang dinamika ay nagpapakita na kahit iba ang ating katangian, maaari pa rin tayong makipag-ugnayan at magtulungan. Sa huli, hindi ang kaanyuan kundi ang tunay na pagkakaibigan at pag-unawa ang nagiging pundasyon ng kanilang ugnayan. Namamayani ang pagbibigay ng halaga sa isa't isa, kaya't humahantong ito sa mga kakaibang desisyon na humuhubog sa kanilang kwento. Isa sa mga paborito kong aspeto ng alamat na ito ay ang pagsasabuhay ng pagkakaibigan sa kabila ng mga hamon. Pinapakita ng kwento kung paano inaasahan ang bawat isa sa kanilang layuning makamit ang kabutihan. Minsan, nagkakaroon tayo ng mga hindi pagkakaunawaan, ngunit dito, sa paggamit ng talino ng pagong at lakas ng matsing, natututo silang magtulungan. Ang kaibigang taglay nila ay nagpapakita na ang tunay na pagkakaibigan ay hindi palaging maayos; ito ay pinagtutulungan at pinagsisikapan. Maisasama rin ang mga pagkakataon kung saan ang kanilang mga kilos ay nagiging usapan sa kanilang paligid, tila nagiging inspirasyon ang kanilang pagkakaiba sa mga tao sa kanilang komunidad. Ang alamat ay nagtuturo sa atin na may mga aral ang pagkakaibigan—hindi lang ito simpleng pakikipagsapalaran kundi isang pagtutulungan. Kumbaga, ang pagkakaibigan ay tila isang masalimuot na diyamante na napangalagaan ng mga tayutay ng likha. Makakaapekto pa ang kwento sa mga kabataan ngayon, sapagkat natutunan natin na ang pagkakaibigan ay kailangang ipaglaban at alagaan. Sa isang mundo na puno ng kompetisyon, mahalaga ang pagkakaunawaan at pakikipagtulungan, katulad ng pagong at matsing. Sa huli, ang tunay na pagkakaibigan ay nagiging bago at nag-aalaga sa lahat ng ito. May mga pagkakataong ang isang mabuting kaibigan ay dapat maging mas matalino kaysa malakas, at sa kwentong ito, nagiging maliwanag na pwede tayong maging mas mahusay na tao sa pamamagitan ng ating pagkakaibigan.

Isang kwento na talagang pumukaw sa aking imahinasyon mula sa pagkabata ay ang alamat ng pagong at matsing. Ang pangunahing tauhan dito ay ang pagong, na matalino at may mabagal na isip, at ang matsing, na puno ng sigla subalit may pagkukulang sa pag-iisip. Sa kanilang kwento, nagkaroon sila ng matinding kompetisyon sa pagkuha ng kinakailangan sa kanilang buhay. Matapos ang ilang mga pagsubok, nagtakda sila ng hamon: ang sinumang makakuha ng higit na produkto mula sa puno ay magiging nagwagi. Ang pagong, sa kabila ng kanyang kakulangan sa bilis, ay napatunayan ang kanyang talino sa pamamagitan ng maingat na pagpaplano. Siya ay nag-unahang umakyat sa puno sa isang estratehiya na nagpapakita ng halaga ng tiyaga at talino sa halip na puro lakas. Samantalang ang matsing, na masyadong nagmadali at nagpakita ng kayabangan, ay nagmistulang biktima ng kanyang sariling kasakiman, na nagdulot sa kanya ng pagkatalo. Ang kwentong ito ay puno ng aral tungkol sa pagiging mapanlikha at ang pagtanggap sa ating mga limitasyon. Sa huli, natutunan ng mga tauhan ang halaga ng pagkakaibigan at ang mga konseptong ito ay patuloy na nananatili sa isip ng mga tao. Naging simbolo ito ng kahalagahan ng pagkakaroon ng balanseng pag-iisip sa mga pagsubok, na talagang nagbigay inspirasyon sa akin sa araw-araw kong buhay. Ang pagkakaibigan at katalinuhan ng pagong ay turo sa atin na ang tunay na tagumpay ay hindi palaging nakukuha sa lakas ng katawan, kundi sa tamang desisyon at pag-uugali sa bawat sitwasyon. Isang bagay na hindi ko malilimutan ay ang paalala ng alamat na ito: minsan ang mga mabibigat na pasanin ng buhay ay mas madaling makayanan kung ang ating pananaw ay nakatuon sa katuwiran at hindi sa kasakiman. Napakahalaga ng pagtuturo ng kwentong ito, lalo na sa mga bagong henerasyon. Napakabuti na kahit sa mga bata, napapalaganap pa rin ang mensaheng ito na puno ng aral at inspirasyon.

Isang bagay na kabilang sa mga kwentong bayan natin ay ang mga alamat na nagpapalutang ng mensahe at aral. Sa alamat ng pagong at matsing, ang laban sa pagitan ng karunungan at kayabangan ay nagsisilbing isipin ang mas malalim na kaugnayan ng bawat karakter. Ang pagong, bagamat mabagal at tila walang kakayahan, ay may likas na talino at nakapagdesenyo ng paraan upang mapanalunan ang laban. Sa kabilang banda, ang matsing ay sumasalamin sa mga tao na madalas na naliligaw dahil sa kanilang mga pagmamataas. Ipinapakita ng kwentong ito na hindi lahat ng panalo ay yanig na nagmula sa lakas o bilis; minsan, ang isipan at estratehiya ang magdadala sa iyo sa tagumpay. Ang ganitong mga tema ay nag-udyok sa mga tao na gumawa ng mga desisyon mula sa kaalaman at hindi lamang base sa unang impresyon. Bukod pa sa mensahe ng kwento, ang istilo ng pagkukwento ay higit na kaakit-akit. Sa halip na simpleng pagkilos lamang, ito ay puno ng simbolismo at dapat ang bawat pangyayari ay nagsisilbing aral sa mga mambabasa. Kay rami nang kwento ang nagtuturo ng mga moral, subalit ang alamat ng pagong at matsing ay gumagamit ng mga hayop na madaling maunawaan ng mga bata at matatanda, kaya ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pananaw at diskarte sa buhay. Sa akin, ang pagkakaibang ito ay nararamdaman sa mga pag-uusap ko kasama ang mga kaibigan na mahilig din sa mga kwento ng alamat. Kapag nadirinig nila ang saloobin ng mga karakter, nagkakaroon kami ng pagkakataon na tignan ang mga posibleng aral na maaari nating gamitin sa ating pang-araw-araw na buhay. Ipinapakita nito kung paano ang mga kwentong ito, sa kabila ng kanilang simpleng anyo, ay nagdadala ng mga mahahalagang mensahe na maari nating ilapat sa ating mga karanasan. Ang pagkakaibang ito sa alamat ng pagong at matsing ay nananatiling isang magandang paalala na ang talino at pasensya ay maaaring maging ating pinakamahusay na kaibigan sa mga pagsubok sa buhay. Ang kwentong ito ay isa pa ring paanyaya sa ating lahat na maging mapanuri at hindi padalus-dalos sa ating mga hakbang, lalo na kapag ang panalo ay tila malayo pa. Ang mga ganitong kwento ay tahasang nagbibigay liwanag at nagsisilbing gabay, na hindi lang natin dala-dala, kundi ito rin ay may responsibilidad na ipasa sa mga susunod na henerasyon.

Sa dami ng mga kwento ng Matsing at Pagong, marami sa atin ang lumaki sa mga adaptasyon na ito. Ang mga kwentong ito ay madalas na nagbibigay-aral, pinapakita ang kahalagahan ng talino, at nagpapasaya ng mga bata. Isang sikat na adaptasyon ay ang mga cartoon series na ginawa sa iba't ibang rehiyon. Isa sa mga paborito ko ay ang 'Matsing at Pagong' na pinalabas sa telebisyon, kung saan ang mga karakter ay buhay na buhay at parang kaibigan na natin sila. Ang mga kwento ay tunay na nakakatawa at nakakaengganyo, kadalasang may mga twist na nagbibigay ng leksyon sa dulo. Marami ring mga libro at comic strips na lumabas tungkol sa kanilang mga kwento. Isa sa mga pinakamagandang nakabisa ko mula sa mga adaptasyon na ito ay ang kahalagahan ng pagiging maingat sa mga desisyon. Pati na rin ang mga salin ng mga kwento sa iba’t ibang lengguwahe, na nagpapakita na ang mga aral ni Matsing at Pagong ay tunay na umabot sa ibang kultura. Isang astronomikal na salin naman ay ang uso ng mga animated films na pinagsama ang mga kwento, at may mga ginawa rin na mga puppet shows. Kung may mga bata sa paligid, siguradong maririnig mo ang kanilang tawanan habang pinapanood ng masigla ang mga balak ng mga karakter na ito. Ang pagkakaiba-iba ng mga adaptasyon na ito ay nagpapakita na kahit gaano pa man magkaiba ang istilo, ang mensahe ng pagkakaibigan at pagsusumikap ay nananatiling pareho.

Nakakagaan ng loob na naaalala ko pa ang mga simpleng kuwento noong bata ako, lalo na ang mga pabula tulad ng ‘Ang Matsing at ang Pagong’. Madalas kong hinahanap ang mga lumang bersyon na may mga larawan dahil mas masarap basahin nang may mga ilustrasyon—sa bahay namin lagi kaming nag-aawitan at nagbabalik-tanaw habang binabasa ‘yung moral ng kuwento. Kung naghahanap ka online, unang tinitingnan ko ang mga malalaking archive tulad ng Wikisource (Tagalog) at Internet Archive (archive.org). Madalas may mga naka-scan na aklat ng kuwentong-bayan sa mga koleksyon na iyon, at mabuti pa, libre silang i-download bilang PDF. Pang-search tip: gamitin ang eksaktong pamagat ‘’Ang Matsing at ang Pagong’’ o alternatibong pamagat na ‘Si Pagong at si Matsing’ dahil iba-iba ang isinulat ng mga nag-retell. Minsan umaakyat rin ako sa Google Books kapag gusto kong makita ang publication details at iba pang bersyon; may mga old editions na na-scan doon. At syempre, maraming read-aloud na videos sa YouTube na may illustrated pages—maganda para sa mga batang hindi pa marunong magbasa nang mag-isa. Ang mahalaga, piliin ang kopyang malinaw ang source at hindi naglalabag sa karapatang-ari. Masaya talagang muling basahin at ipasa ang mga ganitong kuwentong bayan, lalo na kapag may bagong ilustrasyon na nakakatuwa.