การ์ตูนโดจิน มีวิธีจัดเก็บเพื่อกันชำรุดอย่างไร?

ถ้าต้องขนโดจินไประหว่างงานกับเพื่อน วิธีที่ผมเลือกคือใช้กล่องใส่ของแบบมีฝาปิดแน่นและบุด้วยผ้าลินินบาง ๆ เพื่อกันกระแทกเล็กน้อย ปกติเขย่าเบา ๆ ดูก่อนว่ามีหน้าแอบหลุดหรือไม่ อย่าพับเล่มหรือยัดจนขอบบิด รุ่นพิเศษบางเล่มเคยใส่ซองกันชื้นแยกเล่มและห่อกระดาษกลอสบาง ๆ อีกชั้นก่อนลงกล่อง การแบกไปงานหนัก ๆ ควรเอาเล่มที่สำคัญใส่ในกระเป๋าสะพายใกล้ตัวที่สุดและเว้นที่ว่างเล็กน้อยระหว่างเล่มกับผนังกระเป๋า

ประสบการณ์ครั้งหนึ่งที่เอาเล่ม 'Fate' ฉบับพิเศษไปงานแล้วฝากร่วมโต๊ะโดยไม่แยกซอง ทำให้ขอบปกถูกถลอกบ้าง เรื่องนี้สอนให้ผมระมัดระวังมากขึ้นเวลาขนย้าย และมองหาโซลูชันง่าย ๆ อย่างซองใสเพิ่มอีกชั้นหรือผ้าห่มบาง ๆ คั่นระหว่างเล่ม การปฏิบัติเล็ก ๆ เหล่านี้ทำให้ได้เก็บผลงานที่ชอบไว้ด้วยสภาพที่ยังน่าภูมิใจ

เก็บโดจินให้ปลอดภัยไม่จำเป็นต้องหรูหรา แต่ต้องเป็นระบบที่ยืนได้จริงได้ผลในระยะยาว ตั้งชื่อตู้หรือกล่องให้ชัดและแยกตามประเภทหรือขนาดเล่มเลยจะช่วยเมื่อจำนวนเริ่มเยอะ ผมมักแยกเล่มที่เป็นพิมพ์ครั้งแรกหรือมีลายเซ็นจากงานออกมาใส่กล่องเฉพาะ เพราะคุณค่าทางจิตใจทำให้อยากปกป้องมากขึ้น

ของที่ควรมีประจำคือซองพลาสติกไร้พีวีซี แผ่นรองหลังไร้กรด และกล่องเก็บหนังสือแบบทึบที่ไม่รับแสงโดยตรง เลือกเก็บเล่มที่เย็บแน่น ๆ ตั้งขึ้นในแนวตั้งพร้อมที่ยันเล่มสองข้างจะช่วยรักษารูปร่างปก ถ้าเป็นเล่มเย็บกาว (perfect-bound) ควรใส่ขอบรองหลังหรือเก็บแบบแนวนอนไม่กดทับจนเกินไป ความชื้นเป็นศัตรูตัวใหญ่ ดังนั้นถ้ามีปัญหาเรื่องความชื้นสูง ให้ใช้ซิลิก้าเจลหรือเครื่องลดความชื้นขนาดเล็กในตู้

ตัวอย่างที่ทำให้ตระหนักเรื่องนี้คือเล่มแผงวง 'kantai collection' ที่มีหน้าสีหนามาก เมื่อเก็บไม่ดี สีเลอะติดปกข้างเคียงง่าย จากนั้นจึงเปลี่ยนมาใช้แผ่นรองและซองแยกเป็นมาตรฐาน การจัดระบบแบบนี้ทำให้จัดหาเล่มที่ต้องการได้เร็วและไม่ต้องกลัวว่าจะคืนสภาพไม่ได้

มุมเก็บของเล็กๆ ในห้องกลายเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของฉันเมื่อต้องดูแลโดจินที่รักมากที่สุด ฉันเริ่มต้นด้วยการเลือกซองแผ่นพลาสติกแบบไม่มีกลิ่นและไม่ใช้พีวีซี เพราะเคยเห็นซองบางชนิดปล่อยสารทำให้กระดาษเปลี่ยนสีกับติดกันได้ง่าย ๆ ผมชอบใส่โดจินที่เป็นเล่มบางและมีหน้าพับเป็นซองโปร่งชนิดโพลิโพรพิลีน (PP) แล้วรองด้วยกระดาษรองหลังไร้กรดเพื่อให้ปกไม่โค้งจากแรงกด เมื่อเล่มหนาและเย็บมุมด้วยลวดเย็บสองจุดแบบขาลวก คำแนะนำคือเก็บแบบตั้งตรงและไม่แน่นกับเล่มอื่น ใช้ที่คั่นหนังสือหรือแผ่นรองแข็งคั่นระหว่างเล่มเพื่อถ่ายทอดแรงกดให้น้อยลง

สภาพแวดล้อมมีผลมากกว่าเครื่องประดับแพง ๆ ที่ซื้อไป ผมตั้งค่าความชื้นให้อยู่ประมาณ 40–50% และอุณหภูมิไม่สูงเกิน 25 องศาเซลเซียสในห้องเก็บ เก็บโดจินที่สีจัดหรือมีหมึกฉาบหนาไว้ในกล่องทึบแสงเพื่อกันแสงยูวี และใส่ซองซิลิก้าเจลบ้างเพื่อดูดความชื้น หากเล่มมีลายนูนหรือวัสดุบางอย่างที่ไวต่อการกด ควรเก็บแยกเป็นเล่มเดี่ยวหรือพันด้วยกระดาษอ่อน ๆ ก่อนเข้ากล่อง เก็บของแบบเรียงในลังที่เป็นกรดฟรีและอย่าใช้สายรัดยางเพราะสายรัดเหล่านั้นทำให้ปกเสียรูปได้ง่าย

เทคนิคเล็ก ๆ ที่ฉันทำเป็นกิจวัตรคือใช้นวมผ้าสะอาดก่อนหยิบเล่มใหญ่ ๆ ป้องกันคราบมันจากผิวมือและหมั่นกลับสภาพการจัดเก็บเป็นบางครั้งโดยย้ายเล่มจากล่างขึ้นบนเพื่อไม่ให้เล่มที่อยู่ด้านล่างถูกกดทับเป็นเวลานานกว่า เรื่องเล็ก ๆ เหล่านี้ช่วยให้โดจินที่เก็บไว้อย่างตั้งใจยังสวยอยู่ได้หลายปี เห็นเล่มโปรดอย่าง 'Touhou' ในสภาพสะอาดยังไงก็มีความสุขดี