คนเขียนนิยายควรเลือกชื่อไทยโบราณแบบไหนให้ตัวละครน่าจดจำ?

เคยรู้สึกเหมือนกำลังเลือกชื่อให้คนจริง ๆ ที่จะเดินเข้ามาในโลกที่ฉันสร้าง นั่นแหละเป็นความท้าทายที่ทำให้การตั้งชื่อไทยโบราณสนุกมากกว่าการหาคำสวย ๆ เพียงอย่างเดียว

ฉันมักเริ่มจากการนึกถึงยุคสมัยที่ตัวละครอยู่ก่อน: ถ้าเป็นยุคอยุธยา ชื่อมักมีรากสันสกฤตหรือคำเรียกยศ เช่น 'มหาพรหม' แบบสั้น ๆ มวลความหมายคืออำนาจหรือโชคดี แต่จะทำยังไงให้คนอ่านจำได้คือการใส่จังหวะและคำที่มีภาพชัด เช่น 'นฤบดินทร์' ให้ความรู้สึกขรึมและเชื่อมกับแผ่นดิน ขณะที่ชื่ออย่าง 'กัลยาณี' สื่อถึงความงามและความอ่อนโยน ฉันจะเลือกพยางค์ที่มีทั้งเสียงหนักและเสียงเบา สลับกันเพื่อให้ชื่อมีเมโลดี้ในใจผู้อ่าน

เคล็ดลับอีกอย่างคือการจับคู่นามกับนามสกุลหรือยศ เช่น ใส่คำนำหน้าที่เหมาะสมกับสภาพสังคมของตัวละคร แล้วเติมนิสัยเล็ก ๆ ให้สอดคล้องกับชื่อ ชื่อไม่ควรเป็นคำสวย ๆ เท่านั้น แต่ต้องทำหน้าที่เล่าเรื่องได้ เช่นชื่อที่ฟังแล้วรู้สึกดุดันจะเหมาะกับผู้มีปราณีตในการต่อสู้ ขณะที่ชื่อหวาน ๆ จะเหมาะกับตัวละครที่มีบทบาทเป็นผู้นำเรื่องอารมณ์ การอ้างอิงงานวรรณคดีเก่าอย่าง 'พระอภัยมณี' ช่วยให้เข้าใจบริบทการตั้งชื่อโบราณมากขึ้น แต่เมื่อผสมกับจินตนาการฉันมักได้ชื่อที่ทั้งโบราณและมีเอกลักษณ์ในตัวเอง เป็นเสน่ห์เล็ก ๆ ที่ผู้อ่านมักจำไว้ได้เสมอ

เลือกชื่อที่ฟังแล้วมีจังหวะจะช่วยให้คนจดจำได้ทันที วิธีที่ฉันใช้มักเป็นรายการสั้น ๆ ที่ช่วยตัดสินใจง่าย ๆ

- ความหมายชัดเจน: ถ้าต้องการให้ตัวละครมีบทบาทเป็นผู้นำ ให้เลือกชื่อที่มีความหมายเกี่ยวกับอำนาจหรือเกียรติ เช่นชื่อที่มีคำว่า 'ราช' หรือ 'มหา' ประกอบ
- สรุปเสียงและพยางค์: ชื่อสองพยางค์ที่มีพยางค์แรกหนัก มักจะติดหูกว่า เช่น 'สินทวี' แต่ชื่อสามพยางค์บางทีก็มีเสน่ห์ถ้ามีการเน้นที่ถูกจังหวะ
- ความสอดคล้องกับสังคมยุคสมัย: ถ้าตั้งในบรรยากาศชนชั้นสูง ให้ใส่คำนำหน้าหรือคำปลายที่บ่งบอกยศ แต่ถ้าเป็นชาวบ้าน ชื่อควรเรียบง่ายและมีคำพื้นถิ่น

ฉันชอบยกตัวอย่างจากวรรณกรรมเก่าอย่าง 'ขุนช้างขุนแผน' เพราะตัวละครที่อยู่ในเรื่องนั้นชื่อมักสื่อบุคลิกชัดเจนและสอดคล้องกับบทบาท การยืมสไตล์การตั้งชื่อจากเรื่องโบราณมาปรับให้ทันสมัยเล็กน้อยก็เป็นอีกวิธีที่ดี สุดท้ายชื่อที่ดีไม่จำเป็นต้องยาวหรือซับซ้อน แค่ต้องมีจังหวะและความหมายที่ช่วยขับเน้นตัวละครให้เด่นขึ้นในใจคนอ่าน

ชื่อโบราณที่ดีต้องสร้างภาพในหัวทันที บางครั้งฉันมองชื่อเป็นของตกแต่งที่บอกชั้นเชิงของตัวละครได้ในหนึ่งคำ

เมื่อจะตั้งชื่อ ฉันจะถามตัวเองสองข้อ: ชื่อนี้ทำให้ผู้อ่านนึกถึงอะไร และมันเข้ากับบทบาทของตัวละครไหม บางครั้งแค่เติมคำลงท้ายที่มีความหมายเช่น 'เทพ' 'ทัต' หรือ 'สิน' ก็พอจะให้กลิ่นโบราณขึ้นมาได้ทันที ตัวอย่างชื่อสั้น ๆ ที่ฉันชอบให้ความรู้สึกโบราณคือ 'ทศพล' หรือ 'มธุรส' ชื่อเหล่านี้ไม่ซับซ้อนแต่มีภาพชัด

การอ้างอิงผลงานที่สะท้อนยุคสมัยอย่าง 'บุพเพสันนิวาส' ช่วยให้เห็นว่าการเลือกชื่อไม่ใช่แค่ความสวย แต่คือการสร้างฐานเรื่องราวให้ตัวละครเดินไปได้อย่างสมจริง ในท้ายที่สุดชื่อต้องช่วยให้ผู้อ่านมีความคาดหวังต่อการกระทำของตัวละคร และเมื่อถึงฉากที่สำคัญ ชื่อจะทำหน้าที่เตือนความจำให้ความสัมพันธ์ระหว่างผู้อ่านกับตัวละครแน่นแฟ้นขึ้น