ฉันจะตรวจสอบว่าหนังสือเก่าเป็นของแท้ได้อย่างไร

ผืนกระดาษและกลิ่นมักเล่าเรื่องได้มากกว่าที่คิด—นั่นเป็นเหตุผลที่ฉันให้ความสำคัญกับการดมและจับหน้ากระดาษอย่างใจเย็น

สิ่งที่ฉันมักทำเป็นรายการสั้น ๆ เวลาตรวจหนังสือเก่าคือ:
1) ดูลายน้ำและความหนาของกระดาษ: กระดาษที่ผลิตก่อนกลางศตวรรษที่ 19 มักมีลายน้ำและเนื้อกระด้างกว่า ส่วนกระดาษยุคหลังมักเรียบและมีสารเคมีที่ต่างกัน
2) ดูการผูกเล่มและสันหนังสือ: ฝีเข็มหรือการเย็บมักเป็นเบาะแสว่าสมัยนั้นใช้เทคนิคแบบใด
3) สำรวจขอบและมุมหน้ากระดาษ: คราบเหลือง จุดด่าง น้ำหมึกจาง มักสะท้อนอายุการใช้งานและสภาพแวดล้อม
4) ตรวจสอบความสอดคล้องของตัวพิมพ์และหน้าเลข: หนังสือสำคัญบางเล่มมีข้อผิดพลาดในการพิมพ์ที่คนสะสมรู้กัน เช่น หน้าที่ขาดหรือสลับตำแหน่ง

ในหนังสือเก่าอย่าง 'the little prince' ฉบับเก่าแต่ละรายละเอียดเล็กน้อย เช่น สีภาพประกอบหรือข้อความบนปก สามารถแบ่งความแตกต่างระหว่างฉบับลายเซ็นกับฉบับพิมพ์ซ้ำได้ ฉันมักเก็บภาพเปรียบเทียบไว้ในใจเพื่อเป็นมาตรฐานการสังเกต และเชื่อว่าการมีความรู้รากฐานเหล่านี้ช่วยให้ตัดสินใจได้รวดเร็วขึ้นโดยไม่ต้องพึ่งผู้เชี่ยวชาญเสมอ

การจะตรวจสอบหนังสือเก่าให้แน่ใจไม่ได้ขึ้นอยู่กับโชคเพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นกับสายตาและความอดทนของคนถือมันอยู่ในมือ

ฉันมักเริ่มจากการสำรวจภายนอกก่อน: สภาพปก กระดาษ และสันหนังสือบอกอะไรได้เยอะมาก ปกต้นฉบับที่ยังมีฝาปกกระดาษ (dust jacket) และยังอยู่ในสภาพใกล้เคียงกับฉบับแรกราคาโดยทั่วไปจะแพงกว่าฉบับที่ไม่มีฝาปก ถ้าหนังสือมีหมายเลข ISBN หรือโค้ดยุคใหม่ ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าอาจเป็นพิมพ์ซ้ำหรือพิมพ์ใหม่ ในทางกลับกัน ถ้าพบลายน้ำ (watermark) บนกระดาษหรือเส้นใยที่ชัดเจน นั่นมักเป็นสัญญาณของกระดาษเก่าและกระบวนการพิมพ์ก่อนสมัยอุตสาหกรรม

ขั้นตอนถัดมาเป็นเรื่องละเอียดขึ้น: ตรวจสอบตัวอักษรและองค์ประกอบการพิมพ์ เช่น ฟอนต์ ช่องว่างระหว่างบรรทัด หรือตัวสะกดผิดพิมพ์ที่มักปรากฏในพิมพ์ครั้งแรก ตัวอย่างเช่นหนังสือที่มีสมุดแทรก แผนที่ หรือภาพประกอบที่มาพร้อมกัน หากรายละเอียดเหล่านี้แตกต่างจากรายการบรรณานุกรมหรือฐานข้อมูลห้องสมุด ก็อาจเป็นสัญญาณว่าหนังสือผ่านการเปลี่ยนแปลงหรือเป็นงานทำเลียน แบบสังเกตลายเซ็นผู้แต่งหรือจารึกภายในด้วยแว่นขยายง่าย ๆ เพื่อดูความลึกของหมึกและทิศทางการเขียน เพราะลายเซ็นแท้มักมีน้ำหนักหมึกที่ไม่สม่ำเสมอจากการกดปากกา

สุดท้ายฉันมองที่แหล่งที่มาของหนังสือ—ตราเจ้าของเดิม สมุดบันทึกภายใน หรือตราโรงเรียน เพราะลายทางเดินชีวิต (provenance) ที่ชัดเจนช่วยเสริมมูลค่าได้มาก ในกรณีที่มูลค่าสูงจริง ๆ การขอใบรับรองจากผู้เชี่ยวชาญหรือบ้านประมูลที่น่าเชื่อถือเป็นทางเลือกที่ควรพิจารณา แต่สำหรับการตรวจเบื้องต้น ความรอบคอบ การเปรียบเทียบกับตัวอย่างที่เชื่อถือได้ และการสังเกตความไม่สอดคล้องกันเชิงกายภาพมักให้คำตอบที่ดีพอให้ตัดสินใจซื้อหรือถอยออกได้อย่างมีสติ

การซื้อหนังสือมือสองครั้งหนึ่งสอนฉันว่าเอกลักษณ์ของหนังสือเก่าอยู่ที่รายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ มากกว่าคำโฆษณา

ประสบการณ์ครั้งนั้นเป็นหนังสือคลาสสิกอย่าง 'Don Quixote' ฉบับที่ขายว่าเป็นพิมพ์เก่า แต่เมื่อจับจริงกลับเห็นว่าการม้วนขอบกระดาษและลายมือบนปกไม่ได้สอดคล้องกับร่องรอยการใช้งานตามธรรมชาติ ลายเซ็นข้างในดูเรียบเกินไปและหมึกมีสีเดียวกันทั้งหน้า ซึ่งสิ่งเหล่านี้ทำให้ฉันสงสัย และท้ายที่สุดก็ปฏิเสธการซื้อ

บทเรียนที่ได้รับคืออย่าไว้ใจคำพูดสวยหรูเพียงอย่างเดียว—การมองด้วยตาเปล่าร่วมกับเครื่องมือพื้นฐาน เช่น แว่นขยายและไฟฉายเล็ก ๆ จะช่วยเปิดเผยความจริงได้มากกว่าที่คิด การเก็บสมุดบันทึกการสังเกตของตัวเองไว้ช่วยให้กลับมาดูเปรียบเทียบกับเล่มอื่น ๆ ได้ง่ายขึ้น และการรู้จักจังหวะที่จะปล่อยมือนั้นสำคัญพอ ๆ กับการรู้จักจังหวะที่จะคว้าไว้