บทวิจารณ์ใดอธิบายว่า หนังผีไทย น่ากลัว เรื่องไหนมีสไตล์แตกต่าง?

มีหนังผีไทยบางเรื่องที่เสียงวิจารณ์ทำให้ความน่ากลัวของหนังถูกยกระดับจนกลายเป็นบทสนทนาในกลุ่มเพื่อนตลอดหลายปี

ผมมักจะเห็นบทวิจารณ์ที่ยกให้ 'Shutter' เป็นตัวอย่างของความน่ากลัวแบบสมัยใหม่—คอมโพสภาพ การใช้แสงเงา และภาพติดตามหลังถ่ายที่ค่อยๆ กัดกินความเป็นจริงของตัวละคร บทวิจารณ์ประเภทนี้มักจะเน้นว่าหนังไม่ต้องพึ่งแค่จัมป์สแคร์ แต่วางกับดักด้วยภาพและรายละเอียดเล็กน้อยจนคนดูเริ่มไม่เชื่อสายตามากกว่าที่กลัวเสียงโหยหวน รีวิวบางฉบับชอบชี้ให้เห็นถึงการจัดองค์ประกอบภาพถ่ายและซาวด์ดีไซน์ที่ทำหน้าที่สร้างความไม่สบายใจอย่างต่อเนื่อง

ในทางกลับกัน เมื่อเจอบทวิจารณ์ของ 'Nang Nak' จะเห็นโฟกัสคนละแบบ รีวิวมักยกเรื่องนี้ให้เป็นผลงานที่นำเอาพื้นฐานโศกนาฏกรรมพื้นบ้านมาเล่าเป็นผีรักและการสูญเสีย จึงมีความน่ากลัวที่ผสานกับความเศร้าและความเชื่อดั้งเดิม บทวิจารณ์ประเภทนี้จะชื่นชมการแสดงเชิงละคร การใช้เครื่องแต่งกายและฉากที่ทำให้คนดูเชื่อในโลกก่อนหน้านั้น ซึ่งความน่ากลัวมาจากความใกล้ชิดของวัฒนธรรมกับความตายมากกว่าลูกเล่นภาพยนตร์

สรุปง่ายๆ ว่าบทวิจารณ์ที่บอกว่าหนังผีไทยน่ากลัว มักจะแบ่งเป็นสองแนวหลัก: กลุ่มที่ยกคุณค่าทางเทคนิคและการจัดองค์ประกอบของภาพเป็นเหตุผลให้กลัว (แบบ 'Shutter') กับกลุ่มที่ชื่นชมการเอาเรื่องราวพื้นถิ่นมาแตะความหวาดกลัวแบบอารมณ์ลึก (แบบ 'Nang Nak') ส่วนผมจะยกนิ้วให้ทั้งคู่ ขึ้นอยู่กับว่าตอนนั้นอยากโดนสะเทือนแบบไหน

หลายบทวิจารณ์ชี้ว่าโรงหนังไทยยังมีวิธีทำให้ผีหลอนในแบบฉบับที่โดดเด่นและแตกต่างได้ หนังบางเรื่องใช้การเล่าเรื่องเชิงครอบครัวเพื่อสร้างความหวาดหวั่น ตัวอย่างที่มักถูกยกคือ 'Laddaland' ซึ่งบทวิจารณ์หลายชิ้นมักโฟกัสที่การใช้ความขัดแย้งในครอบครัวกับสภาพแวดล้อมชานเมืองเป็นแหล่งเกิดความน่ากลัว รีวิวแบบนี้ชอบบอกว่าความน่าสะพรึงคือความใกล้ตัว เหมือนกับว่าเรื่องผีไม่ได้อยู่ไกล แต่ซ่อนตัวอยู่ในบ้านของคน

อีกมุมที่น่าสนใจคือบทวิจารณ์ที่พูดถึงการผสมแนว เช่น 'Pee Mak' ที่ทำให้คนกลัวและหัวเราะพร้อมกัน รีวิวประเภทนี้มักชมว่าหนังกล้าลองเปลี่ยนโทน ทำให้แนวผีมีมิติมากขึ้น รีวิวจะชื่นชมการใช้มุกตลกเป็นตัวลดความตึงเครียดก่อนจะยกฉากผีให้พุ่งขึ้นมา ทำให้คนดูรู้สึกช็อกในจังหวะที่ไม่คาดคิด นี่แสดงให้เห็นว่าบทวิจารณ์ไม่ได้มองแค่ความน่ากลัวอย่างเดียว แต่ยังมองถึงการจัดจังหวะอารมณ์ของหนัง

ในฐานะแฟนผมมองว่าบทวิจารณ์ที่บอกว่าหนังผีน่ากลัว มักให้เหตุผลต่างกันไปตามมุมมอง: บางบทวิจารณ์เน้นประสบการณ์ทางอารมณ์และปัญหาสังคมบางอย่าง บางบทวิจารณ์ให้ความสำคัญกับการสร้างบรรยากาศหรือการจัดจังหวะของหนัง ซึ่งสองแบบนี้ต่างก็มีเสน่ห์ในตัวเองและทำให้วงการหนังผีไทยหลากหลายขึ้น

สไตล์สารคดี/พิธีกรรมของหนังบางเรื่องทำให้บทวิจารณ์พากันยกให้ความน่ากลัวแบบใหม่เกิดขึ้นในวงการ ผมเคยอ่านบทวิจารณ์ที่ชื่นชม 'The Medium' ว่าเป็นหนังที่ใช้ความสมจริงของพิธีกรรมและการเล่นกับกรอบสารคดีเพื่อให้คนดูรู้สึกถูกดึงเข้าไปใกล้ความเป็นจริงจนไม่สบายใจ รีวิวลักษณะนี้มักพูดถึงรายละเอียดเล็ก ๆ อย่างการทำพิธี การซูมกล้องที่ไม่ให้เวลาพักสายตา หรือการแสดงที่ดูจริงจัง จนความกลัวกลายเป็นสิ่งที่ติดค้างอยู่ในหัวคนดูนานหลังหนังจบ

ผมคิดว่าบทวิจารณ์แบบนี้มีพลัง เพราะมันชี้ให้เห็นว่าความน่ากลัวของหนังผีไม่ได้ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบเดียว แต่ขึ้นกับความสามารถของหนังในการทำให้คนเชื่อในโลกของมันไม่ว่าจะแปลกแค่ไหน การที่รีวิวบอกว่าหนังน่ากลัวด้วยเหตุผลเชิงวัฒนธรรมหรือรูปแบบการนำเสนอ ก็ช่วยให้เรามองหนังนั้นในมุมกว้างขึ้นและรู้สึกถึงความหลากหลายของสไตล์ที่มีอยู่จริงในวงการ