ภูริทัตชาดก ต่างจากชาดกเรื่องอื่นอย่างไร

ภูริทัตชาดกเป็นหนึ่งในชาดกที่เล่าถึงการบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์ในชาติก่อนๆ เนื้อหาหลักพูดถึงพระภูริทัตซึ่งเป็นราชสีห์ผู้มีเมตตาต่อสัตว์ทั้งหลาย แม้จะถูกมนุษย์ลวงไปจับก็ยังไม่คิดแก้แค้น เรื่องนี้โดดเด่นด้วยแนวคิดเรื่องการให้อภัยและความไม่ถือโทษโกรธเคืองแม้ถูกทำร้าย ราชสีห์ยอมสละชีวิตเพื่อสอนธรรมะแทนการตอบโต้ หลายคนมองว่ามันสะท้อนพุทธปรัชญาเรื่องความกรุณาอย่างลึกซึ้ง ภาพลักษณ์ของราชสีห์ที่อ่อนโยนแต่ทรงพลังยังถูกนำไปใช้ในงานศิลปะบ่อยครั้ง

บอกตรงๆ ว่าชื่อของภูริ ฟูวงศ์เจริญทำให้ฉันนึกถึงนักเขียนยุคใหม่ที่มีสไตล์เฉพาะตัวและแฟนคลับเหนียวแน่น แต่ถ้าเทียบกับงานดัดแปลงขนาดใหญ่ในวงการบันเทิง ณ ตอนนี้ ยังไม่มีการประกาศว่าผลงานของเขาถูกนำไปทำเป็นซีรีส์ทางทีวีหรือสตรีมมิงแพลตฟอร์มหลักอย่างเป็นทางการ ฉันติดตามความเคลื่อนไหวของวงการนิยายไทยและการดัดแปลงมาพอสมควร จึงพอจะบอกได้ว่าการประกาศโปรเจกต์แบบนี้มักจะถูกโปรโมทหนักๆ ถ้ามีสตูดิโอหรือแพลตฟอร์มใหญ่เข้ามาร่วมทุน แต่เพื่อความชัดเจน จึงควรมองว่าในวงกว้างยังไม่มีชุดซีรีส์ที่ยืนยันแล้วว่าอิงจากงานของเขา การที่นิยายบางเรื่องไม่ถูกดัดแปลงเป็นซีรีส์อาจมีเหตุผลหลายอย่าง ทั้งเรื่องสิทธิ์การเผยแพร่ งานเขียนที่มีโครงสร้างซับซ้อนจนยากจะปรับให้เข้ากับรูปแบบตอน ๆ งบประมาณในการสร้าง หรือแม้กระทั่งความต้องการของผู้เขียนเองที่จะรักษาอรรถรสของต้นฉบับ ฉันคิดว่าผลงานที่มีโทนเรื่องเฉพาะทางหรือเน้นภาษาพรรณนาอย่างหนักอาจเหมาะเป็นฟอร์มภาพยนตร์สั้นหรือโปรเจกต์พิเศษมากกว่าซีรีส์ยาว แต่ก็มีตัวอย่างในวงการไทยอย่าง 'บุพเพสันนิวาส' ที่พิสูจน์ให้เห็นว่าถ้านำเนื้อหาตรงจังหวะและเลือกทีมงานได้เข้ากับคาแรกเตอร์ของนิยาย ผลิตภัณฑ์ที่ออกมาสามารถตีตลาดได้กว้างและสร้างกระแสได้จริง ถ้าจะมองในมุมบวก ฉันเห็นโอกาสที่ผลงานของภูริจะถูกพิจารณาในอนาคตมากกว่าแค่การหยั่งเสียง เพราะสตูดิโอสมัยนี้มองหานิยายที่มีฐานแฟนคลับออนไลน์และธีมที่จับใจคนรุ่นใหม่เป็นพิเศษ การทำซีรีส์ให้ประสบความสำเร็จไม่ได้ขึ้นกับชื่อผู้เขียนอย่างเดียว แต่ยังขึ้นกับการแปลงเนื้อหาให้เข้ากับภาษาภาพยนตร์ การคัดเลือกนักแสดงที่เหมาะสม และการตลาดที่จับจังหวะ สำหรับฉันเห็นว่าเรื่องราวที่มีความดราม่า ความสัมพันธ์ระหว่างตัวละคร หรือจินตนาการที่ชัดเจน มักจะได้รับความสนใจจากผู้ผลิตมากกว่าเสมอ ท้ายที่สุดแล้ว ฉันรู้สึกตื่นเต้นที่จะได้เห็นงานของนักเขียนคนนี้ถูกนำมาดัดแปลงในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งไม่ว่าจะเป็นซีรีส์ ละครเวที หรือภาพยนตร์สั้น เพราะการเห็นการ์ตูนหรือนิยายที่ชอบถูกแปลงเป็นภาพเคลื่อนไหวมันมีความสุขแบบแฟนคลับจริงๆ และถ้าวันหนึ่งมีข่าวประกาศว่ามีโปรเจกต์อย่างเป็นทางการขึ้นมา ฉันคงตั้งตารอดูว่าทีมงานจะตีความต้นฉบับออกมาอย่างไรและจะกระตุกอารมณ์ผู้ชมได้มากแค่ไหน

เคยอ่าน 'ภูริทัตชาดก' แล้วรู้สึกว่ามันสอนเรื่องการเสียสละได้ลึกซึ้งมาก ตัวเอกอย่างภูริทัตยอมสละชีวิตตัวเองเพื่อปกป้องสัตว์อื่น แสดงให้เห็นว่าความเมตตาไม่ควรมีเงื่อนไข สิ่งที่ประทับใจคือตอนที่เขายอมให้เนื้อตัวเองเป็นอาหารแก่สัตว์ที่อดอยาก ทั้งที่รู้ว่าต้องตาย แนวคิดนี้ทำให้反思ถึงการให้โดยไม่คิดเอาคืนในชีวิตจริง เราอาจไม่ต้องถึงขั้นสละชีวิต แต่การช่วยเหลือ他人โดยไม่หวังผลตอบแทนน่ะมันยิ่งใหญ่กว่าเงินทองทั้งปวง

ชื่อ 'ภูริ ฟูวงศ์เจริญ' ไม่ค่อยโผล่ในฐานข้อมูลซาวด์แทร็กหลักที่ผมคุ้นเคย และจากการติดตามผลงานเพลงไทยมานาน ผมสรุปแบบระมัดระวังได้ว่าไม่มีอัลบั้มซาวด์แทร็กอย่างเป็นทางการที่ใช้ชื่อนั้นเป็นหัวเรื่องหรือเครดิตหลัก ผมคิดว่าเหตุผลหนึ่งคือหลายครั้งคนทำเพลงประกอบให้ภาพยนตร์หรือซีรีส์ในไทยจะถูกเก็บเครดิตไว้กับโปรดิวเซอร์หรือสตูดิโอมากกว่าชื่อนักร้องหรือผู้แต่งเพลงเดี่ยวๆ ทำให้ชื่อศิลปินบางคนไม่เด่นเป็นชื่อซาวด์แทร็ก โดยเปรียบเทียบได้กับงานซาวด์แทร็กระดับโลกอย่าง 'The Lord of the Rings' ที่เครดิตชัดเจนทั้งผู้คอมโพสเซอร์และชื่ออัลบั้ม ซึ่งต่างจากงานเพลงที่กระจายการผลิตไปในหลายหน่วยงาน ผมเลยมองว่า หากต้องการยืนยันอย่างเป็นทางการ ควรตรวจดูเครดิตของโปรเจ็กต์นั้นๆ ในแพลตฟอร์มอย่าง 'Spotify' 'Discogs' หรือหน้าข้อมูลของภาพยนตร์/ละคร จะให้คำตอบแน่นอนกว่า แต่โดยความรู้สึแล้วชื่อของเขาไม่ได้ผูกกับซาวด์แทร็กชื่อดังรายการใดรายการหนึ่งในความทรงจำของผม

รายการแฟนฟิคของ ภูริ ฟูวงศ์เจริญ ที่มักถูกพูดถึงในชุมชนแฟน ๆ มีความหลากหลายทั้งแนวโรแมนซ์ ดราม่า และคอสโอเวอร์ ตัวอย่างที่โดดเด่นที่ฉันเห็นบ่อยคือ 'เมื่อดาวดับบนฟากฟ้า' ซึ่งเป็นแฟนฟิคแนวโรแมนซ์ช้า ๆ ที่เน้นการเติบโตของตัวละครและการเยียวยาจิตใจ ทำให้คนอ่านผูกพันกับการละเมียดอารมณ์และบทสนทนา ในอีกแนวหนึ่ง 'เงาในกรุงเทพ' กลับพาไปสู่เรื่องราวลึกลับผสมโทนเมืองใหญ่ ที่คนเขียนใช้บรรยากาศของกรุงเทพฯ เป็นตัวพาอารมณ์ ทำให้ผู้อ่านรู้สึกเหมือนเดินไปกับตัวละครในคืนที่เปียกฝนและแสงไฟถนน ส่งผลให้เรื่องนี้เป็นที่นิยมในกลุ่มคนที่ชอบโทนมืดและซับซ้อน ฉันมักเห็นชื่อ 'คืนที่เราไม่ลืม' ปรากฏบ่อยในลิสต์แฟนฟิคยอดนิยมด้วย เพราะมันมีสไตล์ซ้อนเลเยอร์ของความทรงจำและความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนที่ขยับไปสู่ความสัมพันธ์มากกว่าเพื่อน เรื่องนี้มักถูกชื่นชมเรื่องการเขียนความสัมพันธ์ที่เป็นธรรมชาติและไม่รีบเร่ง อีกชิ้นที่ได้รับความนิยมในวงจำกัดคือ 'ต้นไม้บนถนนคนเดิน' ซึ่งเป็นคอสโอเวอร์ระหว่างแฟรนไชส์ชื่อดังกับองค์ประกอบวัฒนธรรมไทย ทำให้เป็นงานที่ทั้งครีเอทีฟและเต็มไปด้วยรายละเอียดเชิงสถานที่และวัฒนธรรมที่คนอ่านไทยรู้สึกเชื่อมโยงได้ง่าย สไตล์การเล่าเรื่องของภูริมีสองสิ่งที่ทำให้ผลงานโดดเด่น: การให้ความสำคัญกับบทสนทนาและการสร้างบรรยากาศ เรื่องสั้น ๆ ที่บางครั้งดูเหมือนจะเป็นแค่ช็อตชีวิต กลับถูกต่อยอดจนกลายเป็นฉากความทรงจำที่ติดตา นอกจากนี้งานของเขายังเปิดโอกาสให้แฟน ๆ สร้างฟิคต่อหรือทำแฟนอาร์ตได้ง่าย เพราะตัวละครมีช่องว่างให้จินตนาการ แม้จะมีแฟนฟิคบางเรื่องที่คนวิจารณ์ว่าช้า แต่ฉันรู้สึกว่าเป็นความตั้งใจในการให้เวลาตัวละครหายใจและเติบโต เรื่องพวกนี้เลยมีแฟนคอมมูนิตี้ที่เหนียวแน่น บางเรื่องถูกแปลหรือทำรีแอดมินหลายครั้งจนกลายเป็นเวอร์ชันที่คนพูดถึงกันหลากหลายมุมมอง แนะนำว่าควรเริ่มจากเรื่องที่โทนนุ่ม ๆ ถ้าอยากเห็นพัฒนาการตัวละครจริง ๆ อย่าง 'เมื่อดาวดับบนฟากฟ้า' จะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี แต่ถ้าชอบบรรยากาศลึกลับฉันว่า 'เงาในกรุงเทพ' จะตอบโจทย์ได้ดี ส่วนคนที่ชอบคอสโอเวอร์และองค์ประกอบวัฒนธรรมไทยจะชอบ 'ต้นไม้บนถนนคนเดิน' มาก ความหลากหลายนี้ทำให้แฟนฟิคของภูริมีฐานแฟนที่กว้างและคอยเติบโตอยู่เสมอ เสียงสะท้อนของผู้อ่านที่บอกว่าได้เห็นตัวเองในบางฉากเป็นสิ่งที่ทำให้ฉันยังคงตามอ่านผลงานของเขาต่อไปด้วยความอบอุ่นและอยากเห็นเขาลองท้าทายแนวใหม่ ๆ ต่อไป

ชื่อภูริ ฟูวงศ์เจริญไม่ใช่ชื่อที่ผมได้ยินบ่อยในวงการบันเทิงไทยทั่วไป แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าเขาไม่มีผลงานเลย ในมุมของคนที่ตามงานภาพยนตร์อินดี้และเทศกาลหนังท้องถิ่น ผมเคยเห็นชื่อนี้ปรากฏในเครดิตของหนังสั้นและโปรเจกต์ทดลองบางชิ้น รวมถึงงานมิวสิควิดีโอที่ไม่ได้ออกสู่แพลตฟอร์มหลักมากนัก การตามหาเบาะแสเพิ่มเติมทำให้ผมสังเกตได้ว่าเขาอาจมีบทบาทเล็กๆ ในซีรีส์ออนไลน์หรือได้ร่วมงานกับทีมผลิตขนาดเล็ก ซึ่งมักจะไม่ได้รับการโปรโมตกว้างขวางเท่าละครช่องใหญ่ๆ ดังนั้นถาเป็นคนที่อยากรู้จริงๆ ให้ลองมองหาเครดิตตามโปรแกรมเทศกาลหนังหรือเพจของผู้กำกับอิสระ เพราะนั่นแหละเป็นที่ที่ผมมักเจอชื่อของคนที่ทำงานเบื้องหลังหรือแสดงในโปรเจกต์เล็กๆ จบด้วยความรู้สึกว่าแม้ชื่ออาจไม่เปล่งประกาย แต่คนทำงานกลุ่มนี้มักมีผลงานที่น่าสนใจซ่อนอยู่

มีบางอย่างในน้ำเสียงของเขาที่ทำให้การพูดว่าได้แรงบันดาลใจมาจากไหนดูไม่ใช่แค่คำตอบทางเทคนิค แต่มันกลายเป็นเรื่องเล็ก ๆ ที่เราแชร์ร่วมกัน ตอนที่ฟังสัมภาษณ์ ผมชอบที่เขาเล่าถึงภาพจำเล็ก ๆ ในบ้านเกิด—มุมของโต๊ะ เก้าอี้เก่า เพลงพื้นบ้านที่พ่อเปิด—แล้วเชื่อมมันเข้ากับงานที่ทำจนรู้สึกว่าแรงบันดาลใจเป็นสิ่งที่เกิดจากการสังเกตและเอามาปรุง ไม่ใช่ของวิเศษที่ลงมาจากฟ้า น้ำเสียงในคำตอบมักเรียบง่าย มีการยกตัวอย่างใกล้ตัวและหัวเราะกับความผิดพลาดของตัวเอง ผมรู้สึกว่าการเปิดเผยความไม่สมบูรณ์ตรงนี้เป็นวิธีที่ทำให้คนฟังเชื่อมโยงได้ เขาไม่ได้พูดในเชิงบทเรียนเดียวจบ แต่ชวนให้เราคิดว่าเราเองก็มีเรื่องเล็ก ๆ ในชีวิตที่อาจกลายเป็นแรงบันดาลใจได้เช่นกัน

เคยเจอคำถามนี้บ่อยในวงสนทนาเรื่องพุทธศิลป์กับสื่อสมัยใหม่ ตอนแรกก็คิดว่า 'ภูริทัตชาดก' คงไม่ถูกหยิบมาทำเป็นอนิเมะเพราะเป็นชาดกที่ค่อนข้างเฉพาะทาง แต่พอค้นลึกๆ พบว่ามีละครโทรทัศน์ไทยเรื่อง 'พระสุธน-มโนราห์' ที่ดัดแปลงจากชาดกนี้เมื่อหลายสิบปีก่อน ความน่าสนใจคือ แม้จะไม่มีอนิเมะโดยตรง แต่เนื้อหาของภูริทัตชาดกที่ว่าด้วยความอดทนและการเสียสละกลับถูกนำมาปรับใช้ในหลายๆ ซีรีส์ญี่ปุ่น เช่น พล็อตย่อยใน 'Mushishi' ที่พูดถึงการยอมเสียสละเพื่อผู้อื่นแบบไม่คิด回报 สะท้อนแก่นเรื่องคล้ายกันแต่ผ่านเลนส์วัฒนธรรมต่างกัน โลกสื่อสมัยใหม่นี่มันเชื่อมโยงกันได้น่าทึ่งจริงๆ