เรียวตะมีบทบาทต่อธีมของเรื่องอย่างไร?

พูดตรงๆเลย ผมยังยกให้ 'Mahabharat' เวอร์ชันทีวีของยุค 80-90 เป็นการดัดแปลงที่ทรงพลังมากที่สุดในแง่ของความยาวและความครบถ้วน เวอร์ชันนี้เดินเรื่องแบบขยาย ทำให้ตัวละครที่มักถูกละเลยในฉบับย่อมีพื้นที่ให้เติบโต—คนดูได้เห็นวิวัฒนาการของขั้วศีลธรรม เหตุผลที่คนหนึ่งกลายเป็นวีรบุรุษ อีกคนกลายเป็นผู้ถูกลืม ฉากสำคัญๆ อย่างการชักชวนของดรันปดี การแข่งขันศิลปะสงครามของอรชุน หรือการรบที่คุรุกเชตรา ถูกถ่ายทอดแบบเป็นตอนๆ จนเราเข้าใจจังหวะและแรงจูงใจของคนหลายคน การเล่าเรื่องแบบทีวียังมีข้อดีด้านการเชื่อมต่อกับผู้ชม ผมรู้สึกว่าทุกครั้งที่ดู ตอนจบทิ้งปมให้รอคอย ซึ่งเป็นวิธีทำให้เรื่องยิ่งใหญ่กลายเป็นประสบการณ์ร่วมของคนดู แต่ก็ต้องยอมรับว่าข้อจำกัดด้านงบประมาณและเทคนิคสมัยก่อนทำให้บางฉากดูเชยหรือไม่ทันสมัย ซึ่งบางคนอาจมองว่าเป็นจุดอ่อน ท้ายที่สุดแล้ว ความแข็งแรงของการดัดแปลงนี้อยู่ที่ความตั้งใจจะรักษาบริบททางวัฒนธรรมและรายละเอียดของมหากาพย์ไว้ให้มากที่สุด ผมยังคงนั่งดูซ้ำได้อยู่บ่อยๆ เพราะความละเมียดในการให้เวลาแก่แต่ละมุมมองของเรื่อง มันให้ทั้งความอิ่มใจและความคิดต่อหลังจากที่ปิดทีวีไป

มหากาพย์โบราณอย่าง 'มหาภารตะ' มักถูกหยิบมาเป็นตัวอย่างของเรื่องเล่าที่ผสมปะปนระหว่างตำนานกับเศษชิ้นของประวัติศาสตร์ การอ่านฉบับต่าง ๆ ทำให้ผมสนใจในหลักฐานที่เป็นรูปเป็นร่างมากกว่าโวหารของเรื่อง นักโบราณคดีบางยุคค้นพบหลักฐานชุมชนเมืองในบริเวณที่คนสมัยใหม่เชื่อว่าอาจสอดคล้องกับฉากบางส่วนของมหากาพย์ เช่นซากเมืองที่คนขุดพบซึ่งมีชั้นวัฒนธรรมต่อเนื่องและเศษเครื่องปั้นดินเผาที่บ่งชี้ถึงการตั้งถิ่นฐานในยุคสำคัญ แต่สิ่งที่พบไม่ได้ยืนยันเหตุการณ์สงครามมหาภารตะตามที่เล่าไว้ทั้งหมด อีกด้านหนึ่ง ข้อความในตัวเรื่องมีชิ้นส่วนที่สามารถจับคู่กับภูมิศาสตร์จริง เช่นชื่อแม่น้ำและบางสถานที่ แม้ว่าการจับคู่เหล่านี้มักขุ่นมัวเพราะแม่น้ำเปลี่ยนทางหรือชื่อที่เปลี่ยนไป ข้อสังเกตของนักดาราศาสตร์วรรณคดีที่อ่านคำบรรยายท้องฟ้าในฉากต่าง ๆ ก็พยายามใช้เพื่อหาช่วงเวลา แต่ผลที่ได้ยังแตกต่างกันไปตามวิธีตีความ สรุปคือนิทานชิ้นนี้มีเศษชิ้นของโลกจริงซ่อนอยู่ แต่ยังขาด 'หลักฐานเด็ด' ที่พิสูจน์ว่าเหตุการณ์ใหญ่ในเรื่องเกิดขึ้นตามตัวอักษร คิดว่ามุมมองแบบยอมรับการผสมระหว่างประวัติศาสตร์ท้องถิ่นและการเติมแต่งทางวรรณกรรมช่วยให้เข้าใจงานชิ้นนี้ได้สมดุลกว่า

ความสัมพันธ์ของซูเนโอะกับโนบิตะมีความซับซ้อนที่แปลกแต่ก็คุ้นเคย — ทั้งการแกล้ง การอวด และความช่วยเหลือในเวลาไม่คาดฝัน ผมเคยชอบนั่งไล่ดูตอนเก่าของ 'Nobita's Dinosaur' แล้วคิดไปว่าไดนามิกของพวกเด็ก ๆ สะท้อนความเป็นเด็กจริง ๆ ได้ละเอียดมาก ซูเนโอะมักเริ่มจากการอวดของ การเล่าเรื่องให้ตัวเองดูดี และการอยู่ข้างไกอันเพื่อลากโนบิตะเข้าร่วมมุกแกล้ง แต่พอเหตุการณ์หนักขึ้น เช่นตอนที่ทุกคนต้องร่วมมือเพื่อแก้ปัญหา ซูเนโอะมักกลายเป็นคนที่ยอมเปลี่ยนบทบาทจากผู้แกล้งเป็นผู้ร่วมทีม เขาอาจยังพูดจาแหลมคม แต่การกระทำบางครั้งก็แสดงให้เห็นว่าความเห็นแก่ตัวของเขามีขอบเขต การเปลี่ยนผ่านเล็ก ๆ ที่ผมชอบคือเวลาที่ซูเนโอะยอมเป็นฝ่ายขอโทษหรือยอมรับความกลัวของตัวเอง — มันไม่ใช่การยอมแพ้ แต่เป็นสัญญาณว่าความสัมพันธ์นี้พัฒนาไปมากกว่าแค่การรังแกและถูกรังแก เรื่องราวในหนังหรือหลาย ๆ ตอนทำให้เห็นว่าโนบิตะเองก็ไม่ได้แค่รับฝ่ายเดียว เขามีความสามารถดึงคนอื่นให้ร่วมมือ ความเป็นเพื่อนที่มีปมขัดแย้งแบบนี้แปลว่าทั้งสองคนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน เสียงหัวเราะจากการอวดและการแกล้งบางทีกลับกลายเป็นความทรงจำที่ผูกมัดทีมให้แน่นขึ้นในยามวิกฤต — นั่นแหละที่ทำให้ความสัมพันธ์ของพวกเขาไม่เคยน่าเบื่อ

สงสัยเหมือนกันว่าตัวละครชื่อ 'เรียวมี9' มาจากอนิเมะเรื่องไหน เพราะชื่อมันดูเฉพาะเจาะจงมาก ลองไล่เช็คดูแล้วน่าจะเป็นตัวละครจาก 'Cobra the Animation' ที่มีตัวละครชื่อ 'Lady 9' หรือเปล่า? แต่ถ้าเทียบเสียงอ่านภาษาไทยอาจจะเพี้ยนไปจาก 'レディ9' (レディナイン) ที่คนไทยเรียกกันว่า 'เรียวมี9' ก็เป็นไปได้ เรื่องนี้เป็นอนิเมะไซ-Fi คลาสสิกยุค 80s ที่ตัวเอก Cobra ต้องเผชิญหน้ากับองค์กรลับๆ หลายครั้งก็มีตัวละครฝ่ายหญิงอย่าง 'Lady 9' ปรากฏตัวด้วย บางทีอาจเป็นชื่อเล่นที่แฟนๆ ชาวไทยตั้งให้เพราะลักษณะเฉพาะตัวของเธอ

มีความสับสนอยู่บ้างเมื่อนำชื่อ 'ฮิโระเรียวตะ' มาผูกกับคำว่า 'mf' เพราะมันอาจหมายถึงหลายอย่าง—ชื่อนักประพันธ์ สมาชิกวง หรือแม้แต่ชื่อค่ายที่ย่อว่า MF—ดังนั้นวิธีที่ฉันมองคือเริ่มจากบริบทของผลงานที่คนทั่วไปมักซื้อกันมากสุด: เพลงประกอบที่ผูกกับแฟรนไชส์ยอดนิยมมักเป็นผู้ชนะด้านยอดขาย จากมุมมองของคนที่สะสมแผ่นเสียงและซีดีเพลงประกอบ ฉันสังเกตว่าแผ่นที่ขายดีจริงมักจะเป็น OST ของภาพยนตร์หรืออนิเมะที่ทำรายได้สูง มีแฟนเบสกว้าง และมีการโฆษณาเชิงพาณิชย์ เช่น เพลงประกอบจากภาพยนตร์หรือซีรีส์ทีวีที่คนทั่วไปจดจำได้ง่าย กลไกนี้ใช้ได้กับผู้ประพันธ์ทุกราย: ถ้า 'ฮิโระเรียวตะ' เคยทำเพลงให้กับงานที่โด่งดังที่สุดในสายงานของเขา งานชิ้นนั้นมีแนวโน้มจะเป็นงานที่ขายดีที่สุด เมื่อวัดจากชาร์ตเช่น Oricon หรือการรับรองโดย RIAJ เพื่อให้ภาพชัดขึ้น ลองเปรียบเทียบกับสิ่งที่เกิดขึ้นกับคนอื่นๆ: เพลงประกอบจากภาพยนตร์บ็อกซ์ออฟฟิศหรืออนิเมะซีรีส์ที่มีแฟนติดตามหนัก มักจะมีเวอร์ชันพิเศษ ซีดีจำกัด และรีมาสเตอร์ที่ดึงยอดขายเพิ่ม ฉะนั้นถ้าฉันต้องเดาโดยไม่มีตัวเลขชัดเจน ก็จะบอกว่า OST ของเรื่องที่ได้รับความนิยมสูงสุดหรือมีการใช้เพลงเป็นซิงเกิลหลัก น่าจะเป็นผลงานที่ขายดีที่สุดของเขา งานนั้นอาจมาพร้อมบันทึกพิเศษ เช่น เพลงประกอบธีมที่ปล่อยเป็นซิงเกิลก่อนหรือมีศิลปินรับเชิญ ที่ช่วยผลักยอดขายได้อีกทางหนึ่ง มุมมองส่วนตัวของฉันจบไว้ตรงนี้: ถ้าต้องการคำตอบที่เป๊ะจริงๆ ยอดขายแบบเป็นตัวเลขมักอยู่ในฐานข้อมูลชาร์ตและการรับรองจากผู้จำหน่าย แต่ในเชิงประสบการณ์แฟนเพลง เรามักเห็นว่าความนิยมของผลงานเป็นตัวชี้ชัดที่ดีที่สุด — งานที่คนทั้งวงการพูดถึงบ่อยที่สุดมักก็คืองานที่ขายดีที่สุดของศิลปินคนนั้น

เราเก็บสะสมหนังสือแปลจากญี่ปุ่นมานานพอสมควร เลยมีวิธีที่เรียนรู้จากประสบการณ์ตรงพอควรเวลาอยากได้เล่มที่หายากหรือยังไม่ค่อยเป็นที่รู้จักในไทย เช่นผลงานของฮิโระเรียวตะที่มีป้ายกำกับว่า 'MF Bunko J' ถ้าต้องการฉบับภาษาไทย ผมหมายถึงในฐานะแฟนที่มักตามหาของครบชุด จะเริ่มจากการเช็กร้านหนังสือรายใหญ่ก่อน เช่น นายอินทร์, ซีเอ็ด, เอเชียบุ๊คส์ และสโตร์ออนไลน์ของพวกเขา เพราะถ้ามีลิขสิทธิ์ไทยอย่างเป็นทางการ ผู้จัดจำหน่ายแบบนี้มักจะนำเข้าหรือจัดพิมพ์และวางขายในช่องทางหลักก่อนเป็นอันดับแรก ถ้าร้านใหญ่วางขายยังไม่เจอ ให้ขยับไปดูตลาดออนไลน์และมือสองบ้าง อย่าง Shopee กับ Lazada บางครั้งจะมีร้านค้าที่สต็อกเล่มไทยหรือรับพรีออร์เดอร์จากต่างประเทศ นอกจากนี้เว็บไซต์อีบุ๊คอย่าง MEB หรือ Ookbee ก็ควรเช็กเผื่อมีการแปลในรูปแบบดิจิทัล ส่วนกลุ่มในเฟซบุ๊กหรือคอมมูนิตี้คนรักนิยายแปลก็เป็นแหล่งดีสำหรับการหาข้อมูลว่าผู้จัดรายใดเคยประกาศลิขสิทธิ์หรือมีแผนจะพิมพ์เล่มไหน ยังมีวิธีที่มักได้ผลในสถานการณ์ที่หนังสือหายากจริง ๆ นั่นคือตามงานหนังสือและบูธสำนักพิมพ์ งานประเภทนี้มักมีการเปิดพรีออร์เดอร์หรือแถลงข่าวการซื้อลิขสิทธิ์ใหม่ ๆ ถ้าใครทำงานด้านสำนักพิมพ์หรือรู้จักคนในวงการบ้าง จะได้ข่าวเร็วกว่า นอกจากนี้อย่าลืมติดตามเพจสำนักพิมพ์ของไทยที่ชอบแปลไลท์โนเวลและนิยายญี่ปุ่น พวกเขามักโพสต์อัปเดตว่ากำลังแปลเรื่องไหน หรือเปิดให้ลงชื่อจองเล่มล่วงหน้า สรุปแบบไม่ได้สรุปจนจบ แต่พูดจากคนที่คอยตามข่าว: เริ่มจากร้านใหญ่ เช็กสโตร์อีบุ๊ค เข้าไปส่องตลาดมือสอง และตามงานหนังสือกับเพจสำนักพิมพ์เป็นหลัก ถ้ายังไม่เจอ อาจต้องยอมสั่งนำเข้าจากญี่ปุ่นหรืออ่านเวอร์ชันภาษาอังกฤษแทน กระนั้นการได้เห็นปกภาษาไทยบนชั้นหนังสือแล้วหยิบจ่ายด้วยตัวเอง มันมีความสุขแบบแฟน ๆ ที่รักงานพิมพ์จริง ๆ

มหาภารตะเล่ม 3 เป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อที่เต็มไปด้วยการแย่งชิงอำนาจระหว่างพี่น้องตระกูลกุรุ การยึดครองเมืองอินทรปรัสถ์โดยเหล่าปาณฑพหลังจากใช้เวลาลี้ภัยในป่า 12 ปี บทนี้เน้นย้ำความซับซ้อนของเกมการเมือง ฉากสำคัญคือการเจรจาระหว่างกฤษณากับทุรโยธน์ที่เต็มไปด้วยเล่ห์เหลี่ยม แต่ก็จบลงด้วยความล้มเหลว สิ่งที่สะดุดตาคือพัฒนาการของตัวละครอย่างอรชุนที่เริ่มเห็นความสำคัญของ Dharma (ธรรมะ) มากขึ้น ขณะที่ทุรโยธน์ยังยึดติดกับความพยาบาท ฉากการเล่นเกมสกาที่ปาณฑพเสียทุกอย่างให้ฝ่ายเการพสะท้อนให้เห็นชะตากรรมที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงของสงครามใหญ่

เล่าให้ฟังแบบตรงๆเลยว่า ชื่อ 'มิซาโตะ โมริตะ' ภายใต้การทับศัพท์แบบนี้ไม่ใช่ชื่อที่เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางในฐานะผู้ดัดแปลงนิยายที่มีผลงานเป็นที่ยอมรับในวงกว้างตามแหล่งข้อมูลสาธารณะที่มักอ้างอิงกัน โดยปกติแล้วคนที่ทำหน้าที่ดัดแปลงนิยายเป็นบทละครหรือบทภาพยนตร์ อีกทั้งดัดแปลงนิยายไปสู่มังงะหรืออนิเมะ มักจะมีเครดิตชัดเจนบนหน้าปกหนังสือ หน้าเครดิตของอนิเมะ หรือตารางข้อมูลในฐานข้อมูลหนังสือของสำนักพิมพ์ เป็นไปได้ว่าชื่อแบบโรมันไลเซชันอย่าง 'Misato Morita' อาจมีการสะกดหลายรูปแบบ หรือเป็นชื่อที่คนทั่วไปอาจไม่คุ้นจนต้องตรวจสอบตัวสะกดญี่ปุ่น (คันจิ/คาตาคานะ) เพื่อให้เจอผลงานที่แท้จริง ในฐานะคนที่ชอบติดตามเครดิตของผลงาน บอกได้ว่ากลยุทธ์ที่ได้ผลคือการดูรายละเอียดบนปกหนังสือ ฉบับพิมพ์ภาษาเดิมของนิยายและมังงะ รวมถึงหน้าเครดิตในตอนท้ายของอนิเมะ เพราะถ้าเป็นงานดัดแปลงจริงๆ ชื่อผู้ดัดแปลงมักถูกระบุไว้ เช่นในส่วนของ 'screenplay' 'series composition' หรือคำว่า 'adaptation' ในหน้าคอมเมนต์ของสำนักพิมพ์ญี่ปุ่น นอกจากนี้ ฐานข้อมูลห้องสมุดหรือฐานข้อมูล ISBN ของประเทศต้นฉบับจะมีข้อมูลคนทำงานเบื้องหลังที่ละเอียดกว่าเวอร์ชันแปลภาษา ถ้าต้องการไล่เช็กด้วยตัวเอง ให้คำนึงถึงเรื่องการทับศัพท์ชื่อจากญี่ปุ่นเป็นภาษาอังกฤษหรือภาษาไทย เพราะชื่อหนึ่งชื่ออาจถูกเขียนได้หลายแบบ เช่น 'Morita Misato' หรือรูปแบบคันจิที่ต่างกัน ซึ่งจะเป็นกุญแจสำคัญในการตามหาเครดิตของผลงาน เมื่อเจอชื่อในรูปแบบญี่ปุ่นแล้วจะสามารถค้นหาผลงานที่ดัดแปลงไว้ได้แม่นยำขึ้น และยังช่วยแยกแยะว่าบุคคลนั้นทำหน้าที่เป็นผู้เขียนต้นฉบับ ผู้แปล หรือเป็นผู้ดัดแปลงจริงๆ สุดท้ายแล้วถ้าสนใจให้ชัดเจนที่สุด ให้ลองเปรียบเทียบเครดิตในหลายแหล่งพร้อมกัน เช่น ข้อมูลปกหนังสือ หน้าเครดิตอนิเมะ และฐานข้อมูลห้องสมุด ผลลัพธ์ที่ได้จะทำให้ภาพชัดขึ้นกว่าการอาศัยการสะกดชื่อเพียงแบบเดียว ส่วนความรู้สึกแบบแฟนๆ ที่ติดตามงานเบื้องหลัง ประเด็นนี้น่าติดตามมากเพราะคนดัดแปลงมีอิทธิพลต่อโทนเรื่องและการตีความของนิยายเมื่อลงสู่สื่ออื่นๆ แอบรู้สึกอยากเห็นเครดิตจริงๆ ของ 'มิซาโตะ โมริตะ' เพื่อจะได้รู้ว่าผลงานที่ถูกดัดแปลงนั้นมีสไตล์การตีความแบบไหน — ถ้าได้ชื่อต้นฉบับเป็นภาษาญี่ปุ่นฉันยินดีจะช่วยอ่านเครดิตให้อีกทีและเล่าให้ฟังต่อด้วยความตื่นเต้นแบบแฟนๆ ที่อยากแชร์กัน