Hindi halos nakatulog si Minggay buong magdamag. Panay ang baling niya sa higaan. Natatakot ang puso niya pero sa isip niya, pagkakataon na ito para guminhawa ang buhay nilang lahat.
Pagsapit ng alas-kuwatro ng madaling araw bumangon na rin siya at inihanda ang backpack na pagsisidlan niya ng korona ng Mahal Na Birhen. Pagkatapos, kumain na siya ng ininit na sopas na binili niya sa karinderya noong nagdaang gabi. Labis-labis ang kabog ng dibdib niya kahit walang iniinom na kape. Hindi lang kasi simpleng pagnanakaw ang gagawin niya. Hindi na rin siya nagpaalam sa mga kapatid at Mama Linda niya. Baka kasi mahirapan lang siyang umalis.Dumaan muna siya nang mabilisan kay Tangkad, ang kaibigan niyang puno para humingi ng proteksyon at gabay. Hindi niya alam kung bakit dito siya nanghihingi ng patnubay kaysa sa Diyos. Marahil ay mas dama niya kasi ang presensya at malasakit ng halaman. Ang punong iyon kasi ang natatangi niyang naging kanlungan."Tangkad, gabayan mo naman ako. Medyo delikado kasi ang gagawin ko. May kukunin lang ako sa simbahan. Pero kung sakaling may mangyari sa akin at hindi na ako makabalik, ikaw na sana ang bahala sa kanila. Lalong-lalo na kay Caloy," naiiyak si Minggay habang nakalapat ang kanyang kanang kamay sa katawan ng puno. Pakiramdam niya kasi para na siyang naghahabilin dito.Umihip muli ang hangin at tinangay nito ang mga pink na bulaklak ng Banaba. Dahan-dahan bumagsak ang mga iyon sa lupa na parang ulan. Kay ganda nitong pagmasdan at nagalak ang puso ni Minggay dahil sa pakiwari niya ito ang isinagot sa kanya ng kaibigang puno. Na sa pamamagitan ng mga bulaklak, sinasabi nito na huwag siyang mag-alala. Na ito na ang bahala sa pamilya niya habang siya ay wala.Nagpatuloy na si Minggay sa kanyang misyon. Kailangan na niyang magmadali dahil isa-isa nang nagsisipag-tilaukan ang mga tandang. Banaag na rin niya ang patse-patseng liwanag na sumisilip sa ulap.Walang katao-tao nang lumiko siya sa Malvar Street kung saan matatagpuan ang Iglesia Catolica de Villapureza na tahanan ng Birheng Maria ng Villapureza. Ang kaisa-isang simbahang katoliko sa kanilang bayan na itinayo pa noong 1725.Mainam sana kung namintena nang maayos ang pag-aalaga dito at ginawa itong tourist spot dahil sa magarbong disenyo at anyo nito. Sa laki, rangya at ganda ng simbahan, nagmistula itong pinaghalong Notre Dame Church ng France at ng Basilica di Santa Maria del Fiore sa Italya. Pero dahil sa kapabayaan ng mga nauna at kasalukuyang lokal na pamahalaan, unti-unti itong nakalimutan. May mga mahahabang bitak na ang ilan sa mga dingding nito na tinubuan na ng mga halaman. Marami sa mga bas relief ng mga santo at banal na tao na nakaukit palibot sa tore ay dahan-dahan na ring nasira at ang mga baldosa sa bubungan nito ay kupas at kulang-kulang na.Kaya naman, sa ganoong estado, hindi na nahirapan pa si Minggay na akyatin ang kinakalawang nitong gate. Kinabisa na ni Minggay ang mga pinto at lagusan ng simbahan noong nagdaang gabi kaya alam niya kung saan siya dadaan kung sakali.Dali-dali siyang tumakbo sa higanteng pinto sa harap. Hindi ito umusad nang kanya itong pihitin at itulak. Dumiretso naman siya sa likuran at ganoon din ang nangyari. Ayaw bumukas ng pinto. Naka-kandado rin ang dalawang pares ng pinto sa magkabilang gilid ng gusali. Naloko na. Sumisilay na ang liwanag ng araw. Muntik na siyang mawalan ng pag-asa nang napansin niya ang napakalaking stained glass window na katabi ng isa sa mga pinto sa gilid. Napakaganda at pulido ng pagkakagawa. Isinasalarawan ng mga debuhong nakaguhit dito ang pagpako kay Hesukristo. Sa ganda nito hindi na napigilan ni Minggay na ito ay hawakan. Nagulat siya nang umusad ang salamin.Nagpalinga-linga siya. Takot na baka may nagmamasid sa kanya nang palihim. Itinulak niya ulit ang salamin at bumukas pa itong lalo na parang isang pinto. Sa isip ni Minggay, sikreto sigurong lagusan iyon kung sakaling may sunog. Pumasok siya sa nabuksang bintana at tumapak siya sa loob na mismo ng simbahan malapit sa altar.Hindi na bago kay Minggay ang itsura ng loob ng gusali. Madalas naman kasi siyang naglalagi dito. Ang simbahan kasi ang madalas na ginagawang meeting place ng mga ka-transakyon ni Minggay sa tuwing bibili sila sa kanya ng droga.Mas moderno ito kumpara sa itsura nito sa labas. Kung ang dingding sa labas ay bitak-bitak, bagong pintura naman ito sa loob. Ang mga pader sa bahaging ito ay may nakadikit na hilera ng mga wall fans sa magkabilang gilid para hindi himatayin sa init ang mga parokyano sa tuwing may misa o pista. Ang mga mahahaba nitong pew, bagong barnis at ang sahig pinalitan ng makintab na marmol.Nakiramdam muna si Minggay sa paligid. Pinakinggan niya kung may tao ba rito o wala. May mangilan-ngilang bukas na ilaw sa kisame ng simbahan kaya hindi ito lubog sa kadiliman. Mayroon lang sapat na liwanag ang paligid para makakilos siya nang maayos at mabilis.Nang masigurong mag-isa nga lang siya, naglakad si Minggay papalapit sa istatwa ng Mahal Na Birhen. Kahit sa malayo, tanaw na niya ang mga nagkikislapang bato nito sa kanyang nakaputong na korona. Naaakit si Minggay sa mga ito. Para siyang tinatawag. Para siyang hinihila ng ganda nito. Bakit ba ngayon lang niya napansin ang hiwagang ito? Umakyat si Minggay sa hagdan patungo sa pedestal kung saan nakatuntong ang Mahal Na Birhen. Abot-kamay na niya ang korona nang biglang may nagsalita."Hep.. hep.. hep.. anong ginagawa mo?" Marahan ang pagkakasabi pero umaalingawngaw ang boses ng lalaki sa apat na sulok ng simbahan. "Alam mo bang puwede kang makulong kapag itinuloy mo 'yan?"Napatda si Minggay sa kinatatayuan. Biglang nanginig ang kanyang mga tuhod sa takot. Humakbang ang nagsalita sa liwanag. Nakasisilaw ang puti nitong sutana. May suot itong salamin sa mata at mukhang bata pa para maging pari. "Hindi lang ikaw ang unang nagtangkang nakawin 'yang korona. Marami na kayo at lahat sila nakakulong na sa presinto. Anong pangalan mo?"Hindi kaagad nakasagot si Minggay. "Ummmm....""Hmmmm... Sige ganito na lang, sabihin mo pangalan mo at hindi na ako magpapatawag ng pulis. Deal?" Nakangiti sa kanya ang maamong mukha ng pari. "Bilisan mo at baka dumating na ang mga magsisimba. Sige ka.""Minggay po," mahinang sagot niya."'Yan ba tunay mong pangalan?" Usisa pa ng pari."Melanie po tunay kong pangalan." Hindi mapakali si Minggay. Gusto na niyang umalis sa lugar na iyon at magpakalayo-layo."Ah Melanie. May tanong ako sa'yo Melanie," lumapit pa si father sa kanya. "Pa'no kung dito ka na lang kita patirahin, papayag ka ba?""Ha? Ano po? Hi-hindi po puwede," tutol ni Minggay. Hindi niya masabi na may pamilya siyang naghihintay sa kanya sa labas. Pa'no kung madamay sila lalo na ang Mama Linda niya? Sino na lang mag-aalaga sa mga kapatid niya."Hindi kita pipilitin. Puwede ka namang umuwi sa inyo. Pero hindi mo rin ako puwedeng sisihin kung sakaling ituloy ko ang reklamo sa pulis. Aba! Malay ko ba. Baka kasi mamaya n'yan bumalik ka dito at may bitbit ka pang mga kasama.""Wala po, father. Ako lang po mag-isa Hindi na ako uulit. Promise," itinaas ni Minggay ang kanang kamay bilang pangako.Natawa naman si father. "Eh kaya nga dito ka na tumira. Huwag kang mag-alala. Dito, papakainin ka, papag-aralin, may maayos kang bubong na sisilungan doon sa Casa De Los Benditos. Hindi mo na kailangan gawin 'yang pagnanakaw." Itinuro ng pari ang malaking bahay sa likod ng simbahan kung saan siya tumutuloy."Ang gagawin mo lang bilang kapalit ay tumulong sa gawaing bahay. Huwag kang mag-alala't madali lang mga gawain namin dito. Hindi ka naman namin gagawing katulong. Ikaw ang gusto kong tulungan. Kumain ka na ba?"Sakto namang gumaralgal ang sikmura ni Minggay. Napahalakhak ang pari noong marinig ito."Mukhang nag-aalburuto na 'yung mga bulate mo sa tiyan. Tara na sa kusina at makakain ka na ng almusal. Masarap niluto ni Nana Conrada. Tuyo, sinangag saka itlog. Nag-init din siya ng tsokolate."Hindi makakibo si Minggay. Hindi niya alam kung pagtitiwalaan ang pari sa paanyaya nito. Sino ba naman kasing matinong tao sa mundo ang mag-iimbita sa isang magnanakaw para kumain? Pero ano rin naman ang mawawala kung susundin niya ito? Isa pa, gutom na rin talaga siya. Hindi sapat ang sopas na kinain niya para siya ay mabusog. Teka, ni hindi na nga niya maalala kung ano ba ang pakiramdam ng isang taong busog at sagana sa pagkain.Kaya kahit na may alinlangan, sumunod si Minggay sa pari papunta sa kusina.Hindi makakain nang maayos si Minggay. Bukod kasi sa nakatitig sa kanya si Father na para siyang organismong ino-obserbahan sa ilalim ng microscope, nasisilaw din siya sa kuwintas nito na may hugis susi na pendant. Bumabanda kasi ang liwanag ng araw dito papunta sa kanyang mata."Ay, sorry," nahihiyang sabi ng pari nang mapansin niyang panay ang kurap ni Minggay at saka niya ipinasok ang kuwintas sa loob ng kuwelyo.Father Antonio Komendador ang pakilala ng pari kay Minggay, pero Father Tonyo na lang daw ang itawag sa kanya. Siya ay isang 30 year old chinito na apat na taon ng naninilbihan sa simbahan at mahilig mag-jogging tuwing umaga o hapon. Maayos at pantay ang pagkaka-gel ng buhok ni Father Tonyo at ang mga ngipin nito, mukhang ikinula sa sobrang puti. Maraming babae ang nagkakagusto rito, pero nasa paglilingkod daw kay Hesus ang totoong misyon niya sa buhay."Ikaw, may pamilya ka pa ba? Saan ka nakatira? Teka, ilang taon ka na nga ulit?" Sunod-sunod ang tanong ni Father Tonyo h
Amoy baul ang mga damit na ibinigay kay Minggay. Hindi rin maiwasan dahil matagal nang nakatambak ang mga iyon sa bodega. Mga donasyon ng kung sino-sino para sa mga nasalanta ng bagyo at nasunugan na hindi na naipamahagi ng simbahan dahil kulang sila sa tao. Pero ayos pa rin ito sa kanya dahil siguradong mawawala din ang amoy ng mga ito kapag nalabhan na.Hanggang ngayon hindi pa rin makapagdesisyon si Minggay kung tama ba na manatili pa siya sa simbahan. May pamilya siya sa labas na malamang hinahanap na siya. Ang usapan nila ni Mama Linda, kukunin lang niya ang korona at pagkatapos sisibat na siya. Pero halos makalimutan niya ang buhay niya sa labas ng simbahan nang mabusog siya sa sobrang sarap ng tanghalian nila kanina. Lechong kawali na may dalawang sawsawan: gravy at toyomansi. Tapos sinigang na baboy ang sabaw niya na may panghimagas pang leche flan at puto. Siguro iyon ang unang beses na nabusog nang ganoon si Minggay sa tanang buhay niya.Ang higaan niya ngayon ay isang malam
Ito ang unang gabi ni Minggay sa Casa Del Los Benditos at unang beses niyang matutulog sa isang napakalambot na kama na may malambot at mabango ring mga unan. Dito hindi na rin niya kailangan mag-electric fan. Bubuksan lang niya ang mga bintana at siguradong dadaloy ang sariwang hangin galing sa hardin ng simbahan.Pagkaligo, isinuot ni Minggay ang isang pinaglumaang pajama na may disenyo ng mga oso at sorbetes. Medyo masikip ang pajama pero masaya si Minggay dahil para siyang bumalik sa pagkabata. Dati, kung anong suot niya sa buong araw, iyon na rin ang suot niya sa pagtulog. Wala kasi siya masyadong damit. Isa pa, mabuti na rin daw iyon para makakatipid sila ng tubig sa paglalaba sabi sa kanya ni Mama Linda."Hay, sana nandito kayo," sambit ni Minggay sa sarili. Nakatingin siya sa kisame at nakikita ang mukha ng mga kapatid niyang gutom na gutom. Dasal niya na sana huwag silang pabayaan ng nanay nila.Unti-unti, bumibigat na ang kanyang mga mata. Maya-maya pa, humikab siya at tuluy
Napahawak si Minggay sa pader paglabas niya ng bahay. Nagulat siya sa inasal ng pari. Nanginginig ang laman niya sa hiya at galit. Bakit ganoon na lang ang naging reaksyon sa kanya ni Father Eman? Hindi naman niya sinasadya na mabunggo ito. Para kasi kay Minggay, ang mga pari ang dapat na maging ehemplo ng kahinahunan at kabutihang asal. Malayong-malayo si Father Eman kay Father Tonyo na siyang kabaliktaran nito. Napabuntong-hininga na lang tuloy si Minggay at tinungo si Mary Beth at Lila sa simbahan gaya ng iniutos sa kanya."Oh, bakit ka nandito?" Tanong sa kanya ni Mary Beth na abalang nagtitistis sa mga tunaw na kandila sa altar."Eh, si Father Eman kasi. Nagalit sa akin," nahihiyang sagot ni Minggay. Kinuha niya ang isang basahan na nakalagay sa balde at nagsimulang punasan isa-isa ang mga santo."Bakit naman? Nagkita na pala kayo?" "Oo, nakilala ko na rin siya. Hindi kaagad maganda una naming pagkikita. Nabunggo ko kasi siya pero 'di ko naman sadya 'yun. Ilang beses na nga ako
Nakaupo sa magkabilang dulo ng lamesa sina Father Eman at Father Tonyo. Alas tres na ng madaling araw at nasa loob sila ng meeting room sa unang palapag. "Itigil mo na ang kahibangang ito, Father Tonyo. Sa malao't madali may makakadiskubre sa mga ginagawa natin at kapag nangyari 'yun katapusan na na nating lahat," mahinahon ang boses ni Father Eman. Sa harapan niya ang isang bote ng red wine na nangangalahati na ang laman. Nitong mga nagdaang mga buwan napapadalas ang kanyang pag-inom."Itigil ang alin, Father Eman? Ginagawa ko lang naman ang huling habilin sa atin ni Father Greg. Sa akin niya ipinagkatiwala ang misyon. Alam mo naman siguro ang mangyayari kung hindi ko pinagpatuloy ang sinabi niya. Matinding trahedya ang dadanasin ng mundo kung hindi natin susundin ang mga sinabi niya. Alam kong alam mo 'yan dahil kinausap ka rin niya bago siya mamatay." Hindi direktang nakatingin si Father Tonyo kay Father Eman habang nagsasalita. Abala kasi ito sa pagpirma ng mga liham na ipapadala
Apat na araw na ang lumipas at hindi pa rin nagpapakita sa kanila si Mr. Aragon, ang tutor nila Mary Beth, Lila at magiging tutor na rin ni Minggay. Pero tumawag ito kay Father Tonyo at sinabing hindi muna siya makakabiyahe dahil tinamaan siya ng trangkaso. Kaya naman naisipan na lang ng pari na isama si Lila at Minggay sa Sanctuary Of The Abandoned Elders para magpamahagi ng mga donasyon mula sa mga parokyano at maninimba. Si Mary Beth naman ay naiwan para maglinis ng mga altar sa simbahan.Umarkila sila Father Tonyo ng jeep. Medyo dagsa rin kasi ang mga donasyon nitong nakaraang tatlong buwan at hindi nila ito napamahagi noon dahil nga kapos sila sa tao. Lima sila sa loob ng jeep. Sa unahan, nakaupo sina Father Tonyo katabi si Manong Jerry na hardinero at ang driver. Sa likod naman, nakasiksik sina Minggay at Lila kasama ang mga sako-sakong lumang damit, unan, kumot at adult diapers. Papunta sila sa Isabela kung saan nakatayo ang sanktwaryo.Tatlong oras din ang iginugol nila sa biy
Maigi na lang at hindi nag black out sa buong sanctuary. Sumabog lang ang mga fluorescent lamps sa ceremony hall pero hindi nito naapektuhan ang daloy ng elektrisidad sa buong pasilidad. Lumipat sila sa isa pang bulwagan, pero mas maliit ito doon sa mas naunang pinagdausan nila ng programa."I'm so sorry. That will be the end of our presentation and program today," paliwanang ni Ate Mira sa mga matatanda at staff na mukhang nahimasmasan na. Ang grupo naman ni Father Tonyo, nasa isang sulok, nalilito pa rin sa kung ano ba talaga ang nangyari."I think, kailangan na natin magpaalam sa kanila." Kalmado si Father Tonyo sa kabila ng napunit na manggas nito dahil sa pagpupumiglas ng lolo na binuhat niya kanina.Kinausap ni Father Tonyo si Ate Mira at sila ay nagkamayan. Pinagmamasdan ni Minggay ang nagwalang lolo at nakita niya itong mistulang bata na nakatalungko sa ilalim ng lamesa. Wala itong bukambibig kundi, "Kinuha nila si Binoy. Kinuha nila si Binoy. Kinuha nila si Binoy." Pagsakay
Imbes na uminom ng malamig na tubig, dumiretso agad si Minggay sa kuwarto niya at doon humagulgol. Siya na yata ang pinakamasamang tao sa mundo. Itinatwa niya ang itinuturing niyang pamilya na kasa-kasama na niya sa simula pa lang. Hindi niya makakalimutan ang kawawang mukha ni Caloy habang naglalakad ito papalayo sa grupo nila. Bigla niyang naisip na ano kaya kung magtapat na lang siya kay Father Tonyo at sabihin na lang niya ang lahat sa kanya? Na mayroon siyang maliliit na mga kapatid na nanlilimos araw-araw sa plaza. Na inutusan lang siya ng Mama Linda nila para magnakaw at may ipang-buhay sa kanila. Hindi puwede. Paano kung ipakulong si Mama Linda, magkakawatak-watak silang magkakapatid. Siguradong ikakalat sila sa kung saan-saan. Kinatok siya ni Nana Conrada at tinanong kung gusto pa raw ba niyang kumain dahil may niluto siyang mechado at maruya. Pinagbuksan naman siya ni Minggay at sinabing hindi na siya magha-hapunan dahil busog na siya sa kinain niyang mga fast food sa Sanc