I

"Law without justice is like a wound without a cure, do you agree on this saying?" tanong ni Prof. Alfonso.

Mataman niyang tinitigan ang bawat isa sa buong klase na tila ba naghihintay ng kasagutan sa mga estudyante niya. 

Of course yes, I agree. Lahat naman ata ay alam kung paano i-explain ang saying na ito at lahat din ay alam ang malalim na kahulugang nakapaloob dito. 

I was a college student and soon to be a degree holder. And I'm currently taking up a pre-law course. Disinuwebe na ako at hindi na madali para sakin ang landas na tinatahak ko ngayon. I need to focus nang sa gayon ay 'di masayang ang napakaraming taon na ginugol ko sa pag-aaral. Dahil pag college kana, lahat ng detalye sa kursong kinuha mo ay dapat alam mo. 

"Yes Mr. De Veyra?" Nakangiting tawag ni prof sa lalaking nasa likuran nang magtaas ito ng kamay.

Agad namang tumayo si Jeff saka sumagot.

"Yes sir, I agree. Because law is literally made for what we called katarungan" Sagot nito saka umupo. 

Psh. Jeff and his ineffectual answers, again. Nagkibit balikat ako sa naging sagot nito. Came from what he said, literal na ginawa ang batas para sa katarungan. Specific na sana kaso mali ang point. 

Tinitigan siya ni prof nang may halong inis pero napa buntong hininga na lang ito. We all know that Jeff is a bird brained person. Minsan lang magseryoso sa discussions, pag gusto niya lang yung topic. 

Natigilan kaming lahat nang biglang bumukas ang pinto. And there she is, kung kami nangangalahati na ng oras, siya naman kapapasok lang. 

"Good morning, sorry. I took such a long time to prepare, sir." Pagpapa-umanhin ni Zea. Ngumiwi lang si prof at nginuso ang upuan niya.

"Lagi ka namang late mag prepare" Pang aasar ni Jeff sa kanya. Dahilan para maghagikhikan ang mga estudyante. Tinarayan lang siya ni Zea saka deretsong nagtungo sa upuan niya. 

At nang maka get over na ang lahat, nagtuloy na rin si Prof. Alfonso sa dinidiscuss nito. 

Tumawag pa ito ng ibang estudyante para sumagot sa mga katanungan niya. 

Napangiti ako sa isiping nandidito nako sa puntong abot kamay ko na ang pangarap ko. Malapit na akong makapag tapos at maging isang ganap na abogado. Matagal ko nang inaasam-asam ang makapag-aral sa isa sa mga kilalang unibersidad dito sa maynila, para dito mag tapos at mag iwan ng bakas at aral sa mga mag-aaral na hirap sa pagtataguyod ng kanilang pag aaral. Marami pa akong gustong patunayan gaya ng kaya kong abutin ang mga pangarap ko nang walang natatanggap na suporta mula sa pinanggalingan ko. 

Yes. Self-support ang ginagawa ko. Sariling kayod para magtapos. Sariling kayod para mabuhay. Hindi ako nakakilala ng magulang. Ni wala ngang tumayong magulang para sa'kin simula nang masilayan ko ang mundong to. Hmn, meron naman. Pero hindi ko kadugo. At pakiramdam ko, naging sayad lang ako sa pamilya nito. Minsan napapa isip na lang ako, sadya nga bang hindi ako mahal ng mga magulang ko? Para basta na lang itapon ng parang b****a sa kung saan?

Natigil ang paglalakbay ng isip ko nang biglang tawagin ni Prof. Alfonso ang apilyedo ko. 

Agad akong tumayo. 

'Law without justice is like a wound without a cure' basa ko sa screen ng malaking TV sa harapan ko. 

Tumango ako sa propesor bago sumagot. 

"I agree, sir. For me, law is a rule for everyone to follow. Justice is for those who deserves it and punishments are for those who disobeyed. Again, justice will be serve only for the victims, walang sinumamg suspek ang binibigyan ng hustisya dahil kung mayroon man, hindi ito matatawag na hustisya"

"At kung walang hustisya, para saan pa ang batas? Katulad lang ito sa sitwasyon ng epidemya, kung may kakulangan sa lunas, diyan na magagamit ang kapangyarihan which is kung sino ang mas mayaman at mas malaki ang offer ay siyang unang makatatanggap ng lunas kaysa sa lubos na nangangailangan. Ito ang tinatawag na 'mayroong batas ngunit kulang sa hustisya'." 

"Law without justice is like a wound without a cure. Dahil kung batas lang ng batas, hindi ito magiging makatarungan. Para lang tayong gumawa ng batas pero malaya pa rin lumabag. Bakit? Kasi hindi nabibigyan ng hustisya ang mga naabuso. Inshort, it'll be unfair."

Sa sandaling matapos ko ang mga salitang binitawan ko ay napansin kong halos lahat ng estudyante ay nakatitig lang sa akin. Maging si Prof. Alfonso.

Tumango ito sa akin nang nakangiti, "Very well said, Ms. Delizo, too much wisdom. But remember, defendants still have their rights to defend themselves inside the court called a fair trial, still considered as justice. But good job you made a powerful point." Papalakpak nitong puri. 

Nakangiti akong umupo

A simple compliment can really boost my confidence. Though lagi akong nakatatanggap ng iba't ibang papuri ay hindi ko parin nakalilimutan na marami pa akong dapat i-improve para sa sarili ko. Hindi dapat ikalaki ng ulo ko ang mga natatanggap na paghanga mula sa mga taong nasa paligid ko. Gayong marami pa akong kakulangan. Lagi ko itong itinatatak sa isip ko. 

Gusto ko lang mag improve nang mag improve hanggang sa maging successful ako. 

Ako si Samara Delizo. Isang adopted. Pero tinuring akong isang tunay na anak ni Mama Leste hanggang sa tumungtong ako ng kolehiyo. Sinuportahan niya ako, binihisan at binigyan ng karapatan maramdaman ang pagmamahal ng isang magulang. Apilyedo nito ang dala dala ko. Pero hindi naging gano'n kadali ang lahat, dahil hindi ko kailanman naging kasundo ang dalawang anak nito. 

Although hindi ko pa alam na adopted ako, noon pa man ay talagang nagdududa na ako, dahil sa kakaibang pakikitungo ng mga kamag-anak nito sa akin. Ngunit ayokong magtanong, ayokong isipin na hindi ako tunay na anak ni Mama Celeste. Na sampid lang ako sa kanila. Dahil sa buong buhay ko, siya lang ang naging sandalan ko at nagmahal sakin ng lubos. Pinag aral niya ko, at yun ang oportunidad na hindi ko pinalampas. Pinagbuti ko ang pag aaral ko at nakapasa sa scholarship na kalauna'y nagbigay ng napakalaking tulong para sa akin. Nag-ipon ako at naging working student sa edad na 16.

Hanggang sa noon lamang nakaraang taon, nagkaroon ng malubhang sakit si Mama Leste, at sa huling kita namin ay sinabi niya na ang lihim na sumagot sa mga katanungan ko. Bago siya tuluyang mamaalam, ipinagtapat niya ang lahat. Nag natagpuan niya lang ako sa tambakan ng mga kalakal sa likod ng bukas na bakuran nila. 

Halos gumuho ang mundo ko nang malamang itinapon lamang ako ng tunay kong mga magulang. Ni hindi man lang nila inisip na tinanggalan nila ko ng karapatang mabuhay. Mula noon ay mas tinatagan ko ang sarili ko, hindi ako nagpaapekto sa mga negatibong dumaan sa buhay ko. Pinagpatuloy ko ang sinimulan ko kahit wala na si Mama Leste. Lumayo ako sa pamilyang kinalakihan ko matapos nila akong itaboy pagkatapos pumanaw ni mama. Sinikap kong bumangon ulit kahit walang wala akong makapitan. Nanalig at nanghingi ako ng gabay sa Diyos. At pinagpatuloy ko ang buhay ko nang ako na lang mag isa. 

"Mara!" Agad akong napalingon sa gawi kung saan nanggaling ang boses nito. 

"Oh Zea, anong meron?" Takang tanong ko sa kanya, hingal na hingal ito. 

"Kanina pa kasi kita tinatawag!" Panunumbat nito sabay hampas sa braso ko.

"Hahahaha! Pasensya na ang lalim kasi ng iniimagine ko, papunta ka rin ng library?" Tanong ko dito ng mapansing may dala rin itong library pass. 

"Oo, tinawag lang kita para sabay na tayo hanggang sa pag uwi." Anito na ipinagtaka ko. 

"Hmn? Bakit? Wala ka bang service ngayon?" 

"Wala eh, at saka prefer kong maglakad ngayon, at aware naman akong nakasanayan mo nang kapag galing ka sa library e naglalakad ka na lang pauwi habang nagbabasa ng librong dinekwat mo." Paliwanag niya pa.

Napangiti ako at nagbuntong hininga. 

Quarter to five palang pero kumakalat na ang dilim sa paligid. 

Pagdating namin sa library ay kakaunti na lamang ang mga estudyanteng naroroon. Agad akong nagtungo sa bookshelf kung saan naroroon ang librong pagkukunan ko ng sources para sa presentation na ini-assign sa akin ni Prof. Alfonso. 

Pupuntahan ko na si Zea nang mapansin ko ang mahihinang pag uusap ng mga librarians at tila abala ito sa kung ano. Gawa ng kyuryusidad ay napilitan akong lumapit do'n. Ngunit di pa ko nakakalayo nang biglang hilahin ni Zea ang braso ko. 

"Ano? Tara na?" Tanong nito habang dala dala ang tatlong librong iuuwi niya. 

"Oo, ang dami naman niyan." Sagot ko at ininguso ang mga librong bitbit niya.

"Ganon talaga pag sigurista mara. At saka, para marami ring mapagkukunan ng sagot diba?" Natatawang katwiran nito saka kinuha ang librong hawak ko at hiningi ang ID ko. 

Iniabot ko iyon sa kanya at saka dumiretso na ito sa isang librarian sabay abot ng mga ID namin. 

Pagkatapos niyang makuha ang mga libro ay agad na kaming lumabas. Naglalakad na kami ni Zea, at maya maya pa'y nagsalita na ito. 

"Nakita mo yung ipinost ng isa sa mga admin ng school kanina?" Tanong nito sa mahinang tono. 

"Hindi. Bakit? Issue na naman?" Di makapaniwalang tanong ko dito.

"Hindi na issue to mara, kanina kasi nung nasa library tayo, nacurious ako kasi naguumpukan ang ibang staff at mga admins sa loob."

"Oh tapos?"

"Nakatutok sila sa laptop tapos may picture sila na pinapakalat ngayon sa social media. Missing dalawang araw na. At estudyante din dito. Huling araw daw nilang nakita ang babaeng yon noong sumama daw sa club party kaso mag isa daw umuwi." Kwento pa nito na ikinalaki ng mga mata ko. 

"Papanong?" Halos wala na akong masabi. 

Hindi na rin kasi ito ang unang beses na may nawalang estudyante. Actually pangatlo na 'to, iba't ibang unibersidad at halos ni isa sa kanila ay di na nahanap pa at ang mas nakapagtataka pa ay puro ito mga babae. 

"Hindi ba't dapat pinagtutuunan na 'to ng atensyon ng gobyerno? Hindi dapat porket tatlo pa lang ang nawawala ay isasawalang bahala na lang nila 'to." Nag aalalang saad ni zea. 

"Hindi muna dapat tayo sumumbat sa gobyerno Zea, bukod sa tatatlo palang ang kaso e wala ding matibay na ebidensya na dinukot nga sila, baka nga ang iba sa kanila ay naglayas lang e." Tugon ko kahit na sa palagay ko ay imposibleng paglalayas nga iyon. 

"No. Walang din namang matibay na ebidensya na naglayas nga sila kasi kung ganon nga, bakit sa mga unexpected situations pa sila nawawala? Yung unang babaeng nawala, awarding day sa contest yon at nasa school din siya. So, hindi maitatangging baka kidnapping na ang nagaganap. At iisang kasarian lang ang puntirya nila. Mga babae lang. At posible na iisa lang din ang suspek sa likod no'n." Pagpapaliwanag nito. 

Napaisip ako sa sinabi ni Zea, nakakaalarma ito lalo na't baka sa susunod na mga araw ay may mabiktima na naman. 

"Oo nga, iisa lang ang puntirya at pare parehas pa ng kaso. Banta 'to sa mga estudyante. Kailangang ipagbigay alam na ito sa gobyerno para mabigyan ng hustisya."

Nang makaliko kami sa isang kanto ay nagpaalam na sa akin si Zea. 

Ako na lang mag isa.

Binilisan ko pa ang mga lakad ko dahil tuluyan ng nabalot ng dilim ang bunong paligid. Delikado na lumakad nang wala kang kasama.

Habang naglalakad ay di ko maiwasang luminga linga sa paligid. Pinapakiramdaman ang mga galaw ng mangilan ngilan sa mga tao rito. Tila lahat naman sa mga ito ay abala sa kanilang mga ginagawa. Kaya isinawalang bahala ko na lang ang kaba at nagpatuloy.

Natatanaw ko na ang gate ng private dormitory kung saan ako tumutuloy.

Huminahon ako ng tuluyan na akong makapasok dito. Sumilip pa muna ako sa labas habang iniaabot ko ang id ko sa guardhouse nang biglang bumuhos ang malakas na ulan.

Dali dali akong nagtungo sa hagdanan.

At akmang paakyat na ko ng mapansin ang isang laser na tila sinusundan ang mga hakbang ko. Nang lingunin ko ang pinanggagalingan nito ay binalot ako ng matinding kaba. 

Isang lalaking nakatayo sa di kalayuan habang nakasandal sa isang poste sa gilid ng mayabong na puno. 

At matatalim ang titig nito sa akin. 

●

●