Kabanata XIII: Ang Babala ng Unos

Huminto ang isang karwahe sa tapat ng libingan, bumaba si Francisco kasama ang kanyang utusan. Lumakas sila patungi sa loob ng libingan. 

"Nagkasakit po ako, hindi ko masyadong nagpapasyalan ang libing. Ang sabi po ni Gobernador Gregorio, ipagpapagawa niya ng isang nitso. Pero bago ako nagkasakit, natamnan ko ang libing ng mga bulaklaking halaman. Nilagyan ko rin ng krus na ako mismo ang gumawa." Hindi sumagot si Francisco sa mga sinabi ng utusan. 

Muling nagsalita ang utusan, "Naroon po ang krus sa dakong iyon," may itinuturong sulok ang utusan.

Maingat sa paglalakad si Francisco at ang utusan, iningatan at iniiwasan na matapakan ang mga puntod. Hinahanap nila ang puntod ng mga magulang ni Francisco. Natanaw nila ang sepulturero bilang pagbibigay galang. 

"Saan po, ginoong sepulturero, ang libing na may isang krus doon?"

"Isang krus po bang malaki?" tanong ng bantay ng libingan. "Opo, malaki nga po," parang nabuhayan ng loob ang utusan. "Ang krus na iyon ay may inukit na dibuho ay may taling yantok?" "Yan nga! Yan nga!" iginuhit pa ng utusan sa lupa upang makita ang hitsura ng krus. "Ganito!"

"At ang puntod po'y may tanim na may bulaklaking halaman?" tanong na naman ng sepulturero.

"Opo," sagot ng utusan. "Mga adelfa, sampaga at pensamiyento po. Ituro ninyo sa amin kung alin ang libing na iyon at kung nasaan ang krus."

Umiling ang sepulturero, "Ang krus po ay wala na, akin nang sinunog."

"Sinunog!" sabay halos sumigaw sina Francisco at ang utusan. "Bakit ninyo sinunog?" tanong ng utusan. 

"Utos po ng kurang malaki," sabi ng sepulturero.

"Sino ba ang kurang malaki" tanong ni Francisco.

"Kilala po siya ng lahat, iyon pong namamalo, si Padre Garote!" sagot ng sepulturero. 

"Maituturo po ba ninyo kung saan ang libing? Dapat ay natatandaan ninyo ang libing, kahit wala na 'yong krus," ang sabi ni Francisco na pinipigil ang galit.

"Wala po riyan ang patay," sagot ng sepulturero. 

"Ano? Naloloko ba kayo? Wala pang isang taong naililibing ang hinahanap namin. Bakit ninyo huhukayin?" tanong ng utusan. 

"Sa lugar po niya ay may inilibing akong isang babae. Isang linggo na po ang nakaraan," sagot ng sepulturero.

"Matagal na pong ipinahukay iyan sa akin ng kurang malaki, may ilang buwan ma po ang nakaraan. Ang utos po kasi sa akin ng kurang malaki ay ilipat ko ang bangkay na iyon sa libingan ng mga taksil."

Sa kabiglaanan, hinawakan ni Francisco ang magkabilang balikat ng sepulturero at malakas na niyugyog. Takot na takot ang sepulterero.

"Anong ginawa mo?" nanggigil sa galit si Francisco.

Nginig na nginig sa takot ang sepulterero samantalang ipinaliliwanag ang ginawa niya sa bangkay. "Hindi ko po naman inilibing ang bangkay sa libingan ng mga taksil. Naisip ko po mas mabuti pang malunod na lamang ang bangkay kaysa mailibing sa sementeryo ng mga taksil. Kaya itinapon ko na lamang sa tubig ang bangkay."

Pagigil na diniinan ni Francisco ang balikat ng sepulturero ngunit di na niya sinaktan. 

Mabilis na tumalikod si Francisco at patakbong nilisan ang libingan. Sinundan siya ng matandang utusan. 

Nagpatuloy sa paglalakad si Francisco. Nasa kabayanan na siya ng San Lorenzo. Patungo siya sa matandang bahay na matagal na ring panahong hindi niya nakikita. 

Malapit na siya sa kanilang bahay nang may matanaw siyang prayle. Ito ay payat at sakitin. Siya si Padre Pedro ang bagong kura ng San Lorenzo.

Mabilis na nilapitan ni Francisco ang pari at hinawakan sa magkabilang balikat. Madiin, "Anong ginawa mo sa bangkay ng aking ama?"

Namutla sa takot si Padre Pedro at hindi nakasagot. 

Galit na galit, muling itinanong ni Francisco, "Ano ang ginawa mo sa aking ama?"

Dahil sa lakas ng kamay na nakadiin sa balikat ni Padre Pedro, siya ay napaluhod. "Baka nagkakamali lang kayo wala akong ginawang anuman sa inyong ama."

"Anong wala? Magsabi ka ng totoo."

"Wala talaga akong ginawa sa inyong ama. Baka ang hinalinhab kong pari, si Padre Ignacio. Baka siya ang may ginawa sa inyong ama."

Biglang natauhan si Francisco. Binitawan niya si Padre Pedro at buong pagsisising umalis at tinungo ang kanyang bahay. 

-paghandaan ang anumang unos upang ang buhay ay maging maayos.