Kanina pa gising si Lera subalit ang isip niya'y lumilipad sa panibagong problema. Madali lamang sana itong desisyunan kung wala si Lucas sa eksena.
Maayos niyang itinutupi ang damit nila ng anak sa laundry area ng mansyon, habang iniisip ang naging pag-uusap nila ng kan'yang amo. Binigyan na lamang siya nito hanggang bukas upang bumalik sa trabaho. Napakahaba na nang kan'yang bakasyon.
"Ang lalim yata ng iniisip mo. Pati underwear ni Sir Lucas ay tinutupi mo na," aniya katulong. Saka niya napagtantong hawak-hawak niya na pala ang brief nito.
Nanlaki ang kan'yang mata na ibinalik iyon sa basket.
"Si sir ba iniisip mo?" tudyo nito sa kan'ya.
Sa pananatili niya sa mansyon ay mas nakasundo niya ang mga katulong doon. Marahil na rin siguro sa pagkakapare-pareho ng kanilang estado sa buhay. Isa pa'y palagi siyang tumutulong sa mga gawain nila.
"Hindi, tungkol sa trabaho ko. Kailangan ko na kasi'ng bumalik kun'di sisisantihin na ako."
Kinuh
Isa sa pinakamasayang parte ng umaga ni Lucas ay imulat ang mata na si Arim ang makikita.Idinantay niya ang kan'yang kamay sa anak. Hirap pa siyang idilat ang mga mata mula sa mahimbing na pagkakatulog katabi ito, ngunit isang tili ang tuluyang nagpagising sa kan'ya.Mabilis siyang napabangon sa kama nang makitang si Lera ang kan'yang kayakap at hindi ang anak. Kapwa sila nanlaki ang mata sa posisyon na nabungaran.Akala niya'y umalis na ito sa kan'yang kwarto kagabi nang makatulog ang anak, pero mukhang mali ang iniisip niya dahil katulad niya ay bagong gising ito."Nasaan si Arim?" Huli na nang mapagtanto nilang wala ang bata sa kanilang gitna.Kaagad na bumangon sa kama si Lera at hinanap ang anak sa labas. Samantalang siya nama'y nanatili sa kama. Sa dami ng katulong sa kanilang mansyon ay sigurado siyang hindi naman ito nawawala.Napagawi ng tingin niya sa unan na ginamit ni Lera. Mayroon pa'ng ilang hibla ng buhok doon. Palagian niyan
Minsan pa'y masayang manatili sa masayang parte ng buhay, subalit darating ang isang segundo na babalik tayo sa reyalidad.Hindi inaasahan ni Lucas ang pagdating ng nobya. Kanina ay kausap niya pa lamang ito sa telepono ngayo'y nasa harapan niya na.Bakas sa mukha ng babae ang pagkadisgusto sa tagpong nabungaran. Sa kabila ng namumuong galit sa dibdib ay nananatili pa din na mahinahon ang itsura nito."Tara na baby, akyat muna tayo?" Narinig niyang sabi Lera sa kanilang anak. Ipinagpasalamat niya iyon upang kahit papaano'y mabawasan ang tensyon sa pagitan nila."You appear to be having a good time here," sarkastikong pagkakasabi ni Maica habang sinusundan ng matalim na tingin si Lera."Maica, it's not what you think." Nilapitan siya ni Lucas subalit umatras ito ng isang hakbang."After seeing you laughing with a woman and a child who look exactly like you, what do you think I'm thinking?""Let me explain, babe." Napahinga nang malalim
Ang pagsulpot ni Maica sa mansyon ay tila isang hudyat para kay Lera na ituloy ang planong pag-alis sa Sta. Ignacia kasama ang anak."Anong balak mo ngayon anak?" tanong ng kan'yang ina nang mkatulog na si Arim sa kwarto."Itutuloy ko po ang pagbabalik sa lungsod."Sadyang kayrami na ngayon ng rason upang ilayo ang anak sa lugar. Kahapon lamang ay narinig niya ang ilang kapitbahay nilang pinag-uusapan ang nangyaring komosyon nang isang araw sa mansyon. Kung saan nakarating sa mga ito ang pag-aaway ng bunso ng mga Valle, na si lucas, at nobyang si Maica. Dito ay narinig niyang nadawit ang pangalan ng anak."Malandi nga'ng tunay 'yang nanay ni Arim, kawawang bata.""Hindi malandi si Lera, matalino lang iyan. Akalain mo'ng mayaman ang biningwit.""Baka naman hindi anak ni Sir Lucas iyang si Arim, baka ginagamit lang nina Lera upang makaahon sila sa hirap."Samo't-saring mga usapan na kayang tanggapin ni Lera kung siya lamang ang imbwelto
Katulad ng kan'yang inang si Ginang Juana, mahirap makuha ang tiwala ni Lucas. Sa oras na pagkatiwalaan niya ang isang tao at biguin siya nito ay hindi siya magdadalawang isip na gamitin ang kapangyarihan upang maturuan ito ng leksyon.Halos mabasag na ang telepono niya sa paulit-ulit na pag-dial sa numero ni Lera, subalit hindi ito sumasagot.Matalim niyang tinitigan ang susi ng kan'yang sasakyan sa side table habang hinihintay na sagutin ng nasa kabilang linya ang tawag niya, ngunit sa huling pagkakataon ay pinatayan ulit siya.Kinuha niya ang susi at marahas na binuksan ang pintuan ng kwarto palabas. Sinalubong siya ni Maica pero hindi niya ito pinagtuunan ng pansin. Ang isip niya'y nasa anak."Where are you going Lucas?" Pinigil siya ni Maica, ngunit nagpatuloy siya sa paglalakad patungo sa kan'yang kotse."I'm worried about my son because Lera isn't returning my calls." Posible na mayroong nangyaring masama dito, iyon ang nasa isip niya.
Wala nang mas sasakit pa sa isang ina kun'di ang malayo sa kan'yang anak.Halos palitan na ni Lera ang driver ng bus na sinasakyan upang mabilis na makarating sa Sta. Ignacia. Hindi niya akalain na sa isang iglap matatagpuan sila ni Lucas at mababawi nito si Arim sa kan'ya nang walang kahirap-hirap.Pinalis niya ang panibagong luha na tumulo sa kan'yang mga mata. Masakit na ang kan'yang ulo sa kakaiyak subalit kaya niyang indahin iyon kumpara sa sakit ng puso na nadarama niya.Nangyayari na ang kinatatakutan niyang gamitin ni Lucas ang pera nito upang ipagdamot sa kan'ya ang bata."Papasukin mo ako! Kailangan ko'ng makuha ang anak ko!" Dumiretso siya sa mansyon ng mga Valle, kahit pa malalim na ang gabi.Hinarangan siya ng mga tauhan ni Ginang Juana na makapasok sa mataas nitong bakod. Kung dati'y manghang-mangha siya sa ganda ng labas ng mansyon, ngayo'y tila impyerno na ang pagtingin niya dito."Lucas! Lucas! Ilabas mo ang anak ko!" Halos
Puting kisame. Ito ang bumungad sa kan'ya. Buhay siya pero para na din siyang pinatay nang hindi makita ang anak sa loob ng apat na sulok ng kwarto."Inay, nasaan po si Arim?"Tandang-tanda niya pa kung paano naaninag ang mukha ng anak at narinig ang pagtawag nitong 'mama' sa kan'ya.Malungkot na umiling ang ina.Panaginip ba iyon?"Dinala ka dito ng mga tauhan ni Ginang Juana."Nawalan siya nang malay kung kaya nasa ospital siya.Nagpumilit siyang bumangon upang balikan ang anak subalit mariin siyang pinigilan ng ina."Anak, tama na. Huwag ka nang bumalik doon. Napapabayaan mo na ang sarili mo." Lumuluha na ang kan'yang ina."Inay, hindi pwede! Babawiin ko si Arim. Hindi nila pwedeng ilayo sa akin ang anak ko." Puno ng hinagpis ang puso ni Lera subalit pinipili niya ang lumaban."Ano ba Lera! Hindi mo ba nakikita? Wala tayong laban sa mga Valle!" Hindi na nakatiis si Manong Leroy, nahihirapan siyang makita
AFTER THREE YEARS...Niyakap ni Lera ang sarili nang umihip ang malamig na hangin. Sa loob ng halos tatlong taon na pamamalagi sa Hongkong ay nasanay na siya sa klima dito.Matapos mag-alay ng taimtim na panalangin sa puntod ng kan'yang yumaong amo ay bumalik na siya sa kotse kung saan naghihintay ang kaibigan niyang si Maris.Si Maris ang tumulong sa kan'ya upang makapagtrabaho sa Hongkong. Napag-alaman niyang lumipat ito mula Japan dahil mas mataas ang pasahod at higit na maganda ang trabaho dito."Ano'ng plano mo ngayon?"Tiningnan niya ang kaibigan. Sa tuwing tinatanong siya nito noon ay wala siyang maisagot.Namasukan siya bilang tagapangalaga ng isang matandang ginang. Mabait ito. Sa katunayan ay sinuportahan nito ang pagkuha niya ng dalawang taong kurso sa kolehiyo.Pinagsabay niya ang pag-aaral at pagtatrabaho, subalit sa dalawang taon na nagdaan ay bigo siyang makapag-ipon ng pera na hihigit sa kayamanan ng mga Valle.
Hindi pa siya nagkakaroon ng nobyo. Wala siyang ideya kung paano makuha ang loob ng isang lalaki. Hindi siya marunong mang-akit. Hindi siya malandi. Halos maubos na ang damit sa cabinet ni Lera subalit 'ni isa ay wala pa din mapili si Maris para sa kaibigan. "Sigurado ka ba d'yan sa 'seduce-seduce' na sinasabi mo? Napakadisente ng mga damit mo. Baka imbes na ang nasa ibaba ni Lucas ang sumaludo sa'yo, ay literal na kamay ang gumawa n'on." Natatawang napairap si Lera sa tinuran ng kaibigan. Ang lakas ng loob niyang sabihin na kaya niyang akitin si Lucas ngunit sa damit pa lang ay bagsak na siya. "Tara bawasan natin 'yang kayamanan mo!" Natagpuan niya ang sarili sa isang sikat na mall sa siyudad. Samu't saring mga revealing na damit ang ipinasukat sa kan'ya ni Maris na kaagad niya din naman binili. "Maris, ano ba? Hindi ko naman iyan magagamit." Napangiwi siya at pilit na ipinapabalik kay Maris ang kinuha nitong pul