Ano Ang Mga Sikat Na Choreographers Sa Industriya Ng Pagsasayaw?

Isang nakakatuwang aspeto ng pagiging Pilipino ay ang ating malalim na koneksyon sa pagsasayaw. Isipin mo ang mga pagtitipon kung saan ang mga tao ay nagyayakapan at magkasamang nagsasayaw sa tunog ng mga awitin ng bayan, mula sa 'Tinikling' hanggang sa 'Cariñosa'. Ang mga pagsasayaw na ito ay hindi lamang naging mga tradisyon kundi sila rin ang mga nag-uugnay sa atin bilang isang lahi. Ang mga sayaw ay nagsasalaysay ng mga kwentong bayan, kultura, at ng mga tradisyunal na halaga na nakaugat sa ating kasaysayan. Ito'y tila nagsisilbing tulay na nagdadala sa mga nakababatang henerasyon patungo sa ating pinagmulan. Sa bawat pag-iyak ng mga paa sa sahig, ipinapakita natin ang ating pagmamalaki sa ating kultura, at sa ganitong paraan, naipapasa ang ating pagkakakilanlan. Dahil sa malawak na impluwensya ng media, lalo na sa sosial na mga plataporma, nagbago rin ang paraan ng pagsasayaw sa kultura ng Pilipinas. Halimbawa, ang mga modernong sayaw, gaya ng hip-hop at K-Pop dances, ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng self-expression. Nakakatuwang isipin na ang mga kabataan ngayon ay ipinapahayag ang kanilang sarili sa mga sayaw na nagmula sa ibang kultura, ngunit pinagsasama pa rin ang mga lokal na tema. Ito ay nagpapakita na habang patuloy natin idinidiin ang ating tradisyon, mayroon pa ring puwang para sa mga bagong ideya at istilo na subukang ipagsama sa ating katutubong sayaw. Sa kabuuan, ang pagsasayaw ay higit pa sa isang simpleng aktibidad; ito ay isang makapangyarihang paraan para pagyamanin ang ating kultura at pagkakaunawaan sa mga susunod na henerasyon. Bukod sa pagiging masaya, ito'y nagbibigay ng boses at pag-asa sa ating lahi. Kung titingnan mo ang isang grupo ng tao na sabay-sabay na bumibigay ng ritmo at ang pag-appreciate nila sa bawat galaw, makikita mo ang sining at kasaysayan na buhay na buhay sa harap mo, at yan ang tunay na sining ng pagsasayaw na naisin nating ipagpatuloy.

Naku, ang pagsasayaw sa mga pelikula at anime ay talagang isang espesyal na sining na nagbibigay ng mas malalim na emosyon sa kwento. Karamihan sa mga tao ay hindi batid na sa likod ng mga nakakaengganyang eksena ng pagsasayaw, may mga oras na ang mga choreographer at mga artista ay nag-aaksaya ng oras para sa mga detalye at sakripisyo upang makuha ang perpektong kilos. Kakaibang ligaya ang dulot nito, lalo na kapag ito'y isinasama sa musika na nakapagpapaantig sa puso natin. Halimbawa, sa 'Your Lie in April', talagang bumangon ang puso ko sa mga eksena kung saan ang pagsasayaw at musika ay nagsama-sama upang ipahayag ang mga damdamin ng mga tauhan. Ang paggalaw sa pagsasayaw ay tila isang sining ng pagsasalita, na hindi kinakailangan ng mga salita upang maipahayag ang mga kalooban ng bawat isa. Kung gaano kaimportante ang diyalogo sa isang pelikula, gayon din ang pagsasayaw na nagbibigay liwanag sa masalimuot na damdamin at kalagayan ng mga tauhan. Isipin mo rin ang 'La La Land', kung saan mahuhusay na alon ng mga sayaw ang bumabalot sa kwento na nagbibigay birong damdamin at ligaya. Sa anime, hindi lang ito basta sumayaw; madalas itong nagsasabuhay ng cultural significances at nagbibigay-diin sa tradisyonal na sining ng mga bansa. Para sa akin, ang pagsasayaw ay parang kulang sa sining kung wala itong katapat na musika; dapat itong ipagsama para sa mas kumpletong karanasan. Paaring parang naglalakbay tayo sa iba't ibang kultura sa bawat pindot ng paa at galaw ng katawan ng mga nakasayaw. Hindi lang ito tungkol sa sayaw kundi sa mensahe na dala nito. Kaya sa mga susunod na pagkakataon na manood ka ng pelikula o anime, subukan mong pahalagahan ang mga eksenang ito, hayaan mong maramdaman ang kwento sa pamamagitan ng bawat galaw. Siguradong madadala ka ng pagsasayaw sa ibang mundo!

Tila may isang misteryo sa likod ng pagsasayaw na nagbibigay ng kaluluwa sa mga tradisyonal na pagdiriwang. Isipin mo na noong unang panahon, bago pa man naimbento ang mga modernong uri ng entertainment, ang mga tao ay nagtipon-tipon sa kanilang mga komunidad upang ihandog ang kanilang kultura sa pamamagitan ng sining ng sayaw. Sa mga pagdiriwang, hindi lamang basta kasiyahan ang layunin; ito rin ay isang paraan upang ipakita ang pasasalamat sa mga diyos, magpahayag ng mga damdamin, at ipasa ang mga kwento ng kanilang lahi. Ang ritwal na ito ay tila naging isang natural na bahagi ng kanilang buhay. Sa mga mahahalagang okasyon gaya ng mga kasal, pag-aani, o maskit ng mga lokal na pangkat, ang mga tao ay bumubuo ng mga nakakahimok na sayaw bilang simbolo ng kasaganaan at pagkakaisa. Hindi maikakaila na ang pagsasayaw ay hindi lamang basta galaw, kundi isang simulain din ng pagkilala at pakikikilahok sa tradisyon. Ang kanilang mga costume at musika ay madalas na sumasalamin sa kanilang mga lokal na kasaysayan, kaya’t nagiging mahalagang salamin ito ng kanilang identitad. Naging daan din ito upang maipagpatuloy ang mga tradisyon sa susunod na henerasyon, kaya naman patuloy pa rin ang saya sa mga pagdiriwang na may mga sayaw. Hindi maikakaila na ang pagsasayaw ay isa ring paraan upang makabungad ang mga tao. Sa bawat hakbang at galaw, nagkakaroon ng emosyon na tila napapasalita kahit walang sinasabi. Sa isang mahalagang okasyon, ang bawat sayaw ay tila nagdadala ng mga alaala, at sa bawat salin ng ritwal na ito, nagiging mas makulay ang ating pag-unawa sa kultura. Kaya, sa susunod na makikita mo ang mga tao na nag-sasayaw sa isang tradisyonal na pagdiriwang, alalahanin mo ang kasaysayan at mga kwento na kanilang pinapakalat sa bawat galaw.

Isang magandang paraan upang makahanap ng mga klase ng pagsasayaw sa Manila ay ang pagsasaliksik online sa mga social media at mga platform ng komunidad. Gamitin ang mga keyword na ‘pagsasayaw’ o ‘dance classes Manila’ sa Google at makikita mo ang iba't ibang resulta mula sa mga paaralan ng pagsasayaw hanggang sa mga lokal na grupo. Maaari ka ring sumali sa mga Facebook group na nakatuon sa mga aktibidad sa Barangay, o kaya’y tingnan ang Instagram para sa mga post ng mga dance studio na naghahanap ng mga bagong estudyante. Sa mga ganitong paraan, hindi lang ikaw makakakuha ng impormasyon, kundi makakakilala ka rin ng mga kaparehong mahilig sa pagsasayaw. Huwag kalimutan ang mga kulturang pook sa paligid ni Manila, tulad ng mga community centers at gymnasiums, na kadalasang nag-aalok ng mga klase sa iba't ibang istilo ng pagsasayaw tulad ng salsa, hip hop, o ballroom. Lawn pasi ng mga flyer at banners sa naturang mga lugar. Kapag nahanap mo na ang isang klase na naisip mong subukan, makisali ka agad! Ako’y sinubukan na sa isa sa mga dance class na ito, at talagang nakakaexcite ang vibe—hindi lang sayaw, kundi ang bagong mga kaibigan din!

Tila bawat kilus ng katawan sa pagsasayaw ay nagdadala ng sariling kwento at emosyon. Sa mga nakaraang taon, naging bahagi na ng buhay ko ang pagsasayaw, hindi lamang bilang isang libangan kundi bilang isang paraan ng pagpapahayag. Ang bawat hakbang, mula sa malumanay na balletic na pagswerve hanggang sa masiglang hip-hop na galaw, ay nagpapalakas hindi lamang ng aking katawan kundi pati narin ng aking isip. Isa sa mga pangunahing benepisyo ng pagsasayaw ay ang pag-promote ng cardiovascular na kalusugan. Ang mabilis na galaw ay naglalabas ng pawis at tumutulong sa aking puso na maging mas malakas. Ang pakiramdam na parang lumilipad sa dance floor habang nagbibilang ng mga beat ay talagang nakakawala ng pagod. Bilang isang taong may hilig sa iba’t ibang anyo ng pagsasayaw, nakilala ko ang aking sarili na mas masaya at puno ng enerhiya. Nakita ko rin kung paano ito nakatutulong sa mental na kalusugan. Nagiging escapism ito mula sa stress ng araw-araw. Sa bawat pagsasayaw, parang nahuhugot ang mga alalahanin at nababalutan ako ng positibong enerhiya. Bukod pa dito, ang pagsasayaw sa grupo ay nagbibigay ng pagkakataon na makihalubilo sa iba, isang paraan para magkaroon ng bagong kaibigan at lumago sa social connections. Huwag kalimutan ang mga benepisyo sa flexibility at pagbuo ng muscular strength! Nakakatulong ang pagsasayaw upang mapanatiling elastic ang mga kalamnan at joints. Napansin kong magiging mas madali na ang pag-akyat sa hagdang-bato o pagbabuhat ng mga bagay kapag regular akong sumasayaw. Sa huli, ang pagsasayaw ay talagang hindi lamang basta isang sining kundi isang buo at kumpletong karanasan na nakatutulong sa aking katawan, isip, at puso.

Kapag pinag-uusapan ang mga tanyag na mananayaw, hindi ko maiwasang maiisip ang mga pangalan na talagang nagbigay ng bagong mukha sa sining ng pagsasayaw. Una na rito si Martha Graham, isang higante sa modern dance. Siya ang nagbukas ng pinto sa mga emosyonal na ekspresyon na hindi pa naaabot ng mga naunang estilong sayaw. Ipinakilala niya ang mga konsepto ng katawan bilang isang kahulugan ng kalayaan at damdamin, at talagang nakaka-akit na panorin ang kanyang mga sayaw. Ang kanyang obra ‘Lamentation’ ay isang halimbawa ng pagsasamasama ng sining at damdamin, at hanggang ngayon, patuloy pa rin siyang sinusundan ng mga sikat na mananayaw at choreographer. Isang mas modernong pangalan naman na hindi dapat palampasin ay si Misty Copeland. Bilang isang pangunahing ballerina sa American Ballet Theatre, siya ay naging simbolo ng pagbabago sa industry ng ballet, lalo na pagdating sa representasyon. Ang unang African-American na principal dancer ng kanilang kumpanya, siya rin ay inspirasyon sa maraming kabataan na nagtatanong kung posible ba ang kanilang mga pangarap. Ang kanyang kwento mula sa walang pag-asa hanggang sa tuktok ng kanyang karera ay talaga namang kapuri-puri at nagbibigay-inspirasyon sa mga mananayaw sa buong mundo. Huwag natin kalimutan si Michael Jackson, na sa kanyang natatanging estilo ng pagsasayaw, lalo na ang kanyang signature move na 'Moonwalk', ay nagbukas ng mata ng marami sa posibilidad ng teknikal na pagsasayaw sa pop culture. Ang kanyang mga music video ay naging mahahalagang yunit ng sining ng pagsasayaw, at pinatunayan na ang pagsasayaw at musika ay nag-uugnay sa bawat isa. Ang kanyang 'Thriller' video, sa katunayan, ay tila isang mini pelikula na puno ng choreography na susundan ng mga henerasyon. Sa bawat mananayaw, may kanya-kanyang kwento at kontribusyon na nagbubuo sa makulay na tapestry ng sining na ito. Para sa akin, ang tunay na halaga ng pagsasayaw ay hindi lamang nakasalalay sa mga pangalan, kundi sa mga emosyon at mensaheng naiparating ng bawat sayaw. Ang pagsasayaw ay sining, at sa mga kwentong ito, patuloy tayong nahuhumaling at nababago ang ating mga pananaw.

Isang masiglang pagsas dances sa Pilipinas ang folk dance, na nagpapakita ng ating mayaman na kultura at tradisyon. Isang halimbawa nito ay ang 'Tinikling', na naging simbolo ng ating pambansang sayaw. Sa nakatatawang paggalaw ng mga dancer habang iniiwasan ang mga pumapagitang kawayan, parang nagkukwento sila ng isang makulay na kwento tungkol sa buhay sa bukirin. Ang puno ng enerhiya nito ay nakakaengganyo, at tuwing nakikita ko ang mga batang sumasayaw nito, naiisip ko ang mga araw ng piyesta sa aming bayan, kung saan ang bawat galaw ay puno ng saya at sigla. Mayroon din tayong 'Cariñosa', isang mas romantikong sayaw na ipinapakita ang kahusayan sa pagpapahayag ng emosyon sa mga choreograpiya nito. Sinasalamin nito ang masiglang buhay ng mga kababaihan sa ating kultura, ang kanilang karisma at lalim ng damdamin. Overall, ang mga folk dance na ito ay hindi lamang basta sayaw, kundi mga bahagi ng ating pagkatao na nagbibigay-diin sa ating kasaysayan at kulturang Pinoy. Sa kabilang banda, ang hip-hop dance ay kasalukuyang sumisikat din sa Pilipinas, lalo na sa mga kabataan. Maraming grupo at komunidad ang nagsasagawa ng mga laban sa sayaw na nagpo-promote ng kasanayan at pagtutulungan. Nakakabilib talaga isipin na kahit gaano pa man kalalim ang ating tradisyon, patuloy itong nag-e-evolve upang umangkop sa modernong panahon. Tuwing nagkakaroon ako ng pagkakataong manood ng street dance competitions, interesado akong makita kung paano ang mga nitso ng old-school at new-school na pagsasayaw ay nagkakaroon ng mahusay na pagkaka-kombinasyon. Ang energy at creativity na nakikita ko sa mga laban na iyon ay talagang kahanga-hanga, at nagbibigay sa akin ng inspirasyon na mag-explore sa iba't ibang estilo ng pagsasayaw. Hindi rin mawawala ang mga tradisyunal na sayaw para sa mga pista at okasyong lokal, na kadalasang ipinapakita sa mga street festivals. Ang mga ito, tulad ng 'Maglalatik' at 'Pandanggo sa Ilaw', ay madalas na naglalaman ng mga element ng pagsasalaysay at interaksyon sa ibang mga tao, kaya't nagiging mas masaya ang bawat pagtatanghal. Napaka-mahusay talagang makita kung paano ang bawat antas ng sayaw ay nagsisilbing paraan ng pagpapahayag ng ating kultura sa mas masayang paraan. Kadalasan, nahuhulog ako sa katawa kapag nakikita ang mga dancers na nag-e-enjoy at pasiklab ng kanilang galaw, ito ang dahilan kung bakit ang mga sayaw sa Pilipinas ay isang napakalakas na simbolo ng ating pagkaka-kakilanlan.

Dumarami ang mga tao sa social media na puno ng saya at inspirasyon, at isa sa mga usong uso ngayon ay ang mga short dance challenges. Ito ay ang mga sayaw na madalas sa mga platform gaya ng TikTok, kung saan mas pinapasimple ang mga galaw upang madaling makuha ng kahit sino. Ang mga popular na sayaw na ito, kadalasang gumagamit ng sikat na kanta, ay nakakapag-angat ng mood at nagbibigay-ng ng bonding moment sa mga magkakaibigan. Isa sa mga nagustuhan kong hamon ay ‘Savage Love Challenge.’ Ang beat at galaw ay talagang nakakaengganyo! Bilang isang mahilig sa pagsayaw, nakakatuwang makita kung paano ang ilang mga tao ay kumakatawan sa mga klasikong galaw habang ang iba naman ay nagbibigay ng kanilang sariling twist. Ang pagkakaroon ng mga dance tutorials din na nagbibigay ng hakbang-hakbang na gabay ay nakakatulong sa mga gustong matuto. Minsan, aliw na aliw ako sa mga creative edits ng mga netizens na nagpapakahirap na gawing cinematic ang kanilang mga sayaw; talagang kapansin-pansin ang dedikasyon ng mga tao sa pagsasayaw na ito!