May Mga Pagkakataon Bang Mas Mabuti Umalis Ka Kaysa Manatili?

Ang pagbangon mula sa isang masamang relasyon ay parang pag-akyat sa isang matarik na bundok. Minsan, kailangan mong balikan ang iyong mga pangarap at alalahanin kung ano ang talagang mahalaga sa iyo. Minsan, hindi madali ang paglimot sa sakit, pero dapat tayong pumili ng mga hakbang na mapapabuti ang ating sarili. Isa sa mga bagay na talagang nakatulong sa akin ay ang pagtuon sa mga hilig ko, tulad ng panonood ng mga anime na puno ng inspirasyon, gaya ng 'My Hero Academia'. Habang pinapantasya mo ang tungkol sa mga bayani na lumalaban sa kanilang mga hamon at hinahangad ang tagumpay, unti-unti kang napapalakas. Para sa akin, ang mga ito ay sumasalamin sa tunay na laban na ating pinagdadaanan. Sa kabila ng lahat ng hirap at lungkot, naglaan ako ng oras para sa sarili ko — mga simpleng bagay tulad ng paglalakad sa park o pagbabasa ng mga komiks na nagbibigay ng saya at pag-asa. Tumulong din ang pakikipag-chat sa mga kaibigan na may parehong interes sa anime at komiks. Ang bawat tawanan at kwento ay naging liwanag sa madilim na bahagi ng aking isip. Napagtanto ko na hindi ako nag-iisa, at muli akong nakakahanap ng inspirasyon sa mga taong bumubuo sa aking paligid. Isa pang mahalagang hakbang ay ang pag-explore ng mga bagong bagay. Pag-aaral ng bagong wika o pagsali sa isang gaming community — lahat ito ay mga paraan sa muling pagbuo ng aking sarili. Dahil dito, nahanap ko ang mga bagong interes at passion na hindi ko akalain na kaya kong gawin. Sa bawat hakbang, unti-unti kong nararamdaman ang pag-bangon at pagbabalik sa aking tunay na sarili. Ngunit sa huli, ang pinaka-mahalagang hakbang ay ang pagpapatawad – hindi lamang sa aking dating partner kundi pati na rin sa aking sarili. Ang pagtanggap na normal lang ang masaktan at ang bawat karanasan, mabuti man o masama, ay bahagi ng aking paglalakbay. Sa ganitong paraan, naipapahayag ko ang aking mga saloobin sa mga online forums, at nahanap ko ang mga tulad ko na nakabawi na rin mula sa kanilang mga masakit na karanasan.

Ilang beses na akong nakarinig ng mga kwento tungkol sa emosyon at mga desisyon, pero ang sariling karanasan ko ay talagang nagpamalas ng katotohanang ito. Isang halimbawa na hindi ko makakalimutan ay nung umalis ako sa isang grupo ng mga kaibigan. Bagamat may mga magagandang alaala, unti-unting napuno ako ng pagkabigo at panghihinayang. Ang mga emosyon ko ay tila nag-dikta sa nagiging mata sa aking isipan—napagtanto kong hindi ako nag-eenjoy nang gaya ng dati. Minsan ang hirap, di ba? Pero sa labas ng lahat ng iyon, ang mga alaala ay puno ng saya. Naging mas masakit ang desisyon nang malaman ko na iba na ang takbo ng mga tao roon, at nahuhulog ako sa mga alalahanin at takot na hindi ko na alam kung saan ako lulugar. Nakakapag-isip ka kung ito na ba yung tamang oras, pero ang dami ng emosyon na umuugit sa akin na parang lagi akong tinutukso na umalis na. Sa huli, ang mga damdaming ito ay naging karanasan ko. Malaking bahagi ng ating paglago ang matutunang makinig sa ating sariling puso, kundi, ginugugol natin ang ating panahon sa mga bagay na hindi na tumutugma sa atin. Kaya, sa katunayan, napakalaki ng epekto ng emosyon sa desisyong iyon, at siya namang nagtulak sa akin upang lumipat at magsimula ulit. Hindi madali, pero parang isang malaking himala ang lumayo at makita ang bagong simula. Iba talaga kapag nahaharap ka sa mga desisyon hamang dala ng emosyon. Ang mga mahalagang pagkakataong ito ay nag-hulot ng mas malaking pananaw sa aking buhay. Sa huli, nagiging leksyon ang lahat para sa mas maliwanag na darating. Nangangako akong dala-dala ang mga aral na natutunan ko mula dito; sigurado akong mas madali ang susunod na pagkakataon na harapin na ang emosyon ay sumasalamin hindi lamang sa nakaraan kundi pati na rin sa mga susunod na hakbang.

Isang bagong yugto ang naghihintay sa akin sa sandaling pinag-iisipan ko ang paglisan sa aking trabaho. Ang unang hakbang na karaniwang ginagawa ko ay ang pagtukoy sa mga dahilan sa aking desisyon. Kasi, napakaimportante na alam mo kung bakit ka umaalis—kung ito ba ay dahil sa mas magandang oportunidad, hindi pagkakaintindihan sa mga kasamahan, o kahit simpleng pagnanais na magbago ng karera. Ang self-reflection na ito ay nagbibigay linaw sa mga susunod na hakbang. Pagkatapos ay kailangan kong maging maingat sa pagtugon sa aking mga superior. Minsan, isipin mo rin kung ano ang magiging epekto ng iyong paglisan sa team dynamic. Kaya’t nagiging mas maingat ako sa kung paano ko ito ipapaabot sa kanila. Ibinabahagi ko ang aking mga opinyon nang may respeto, at kung may pagkakataon, nag-aalok ako ng tulong sa transition para maging smooth ang lahat. Ang mga kahol na ito, ay parang bahagi ng chapter na ipinapasa ko, at gusto kong manatiling maganda ang mga alaala. Mahalaga rin na ayusin ang mga dokumento at mga tungkulin ko bago umalis. Idouble-check ko ang lahat ng mga reports at obligasyon ko upang masigurong maayos na naipapasa ang lahat sa isang successor o kaya’y sa team. Tinutulungan nito ang mga kasamahan ko na walang masyadong problema pagkatapos kong umalis. Ang proactive na approach na ito ay hindi lang nagpapakita ng professionalism, kundi nagpaparamdam din sa akin na may natutunan akong aral mula sa hardworking na mga araw ko sa trabaho. Huwag kalimutan ang tungkol sa mga benepisyo. Hindi maiwasan na tingnan ang mga magandang natamo sa kumpanya, mula sa mga bonus, retirement plans, at mga natitirang bakasyon na puwede pang i-claim. Isang uri ng good practice ang siguraduhing nakukuha ang lahat ng nararapat. Natapos na ako! Isa pang bagay, mahalaga rin ang pagkakaroon ng connection sa mga tao sa paligid. Ang mga momment na yun, kahit na lilisanin mo na ang opisina, ay maaaring maging simula pa rin ng magandang relasyon sa labas. Palaging buksan ang posibilidad sa networking, dahil hindi mo alam kung kailan mo sila makikita ulit sa hinaharap.

Naglalakad ako sa isang madilim na kalye, brinayo ko lang ang mga kaibigan ko at bigla na lang akong nakaramdam ng kakaibang tensyon sa hangin. Parang may nag-uudyok sa akin na tila may masamang mangyayari. Sa mga ganitong pagkakataon, parang isang alarm system ang bumubulong sa isip ko. Ang mga pulso ko ay bumibilis at ang pakiramdam ko ay sabik na makaalis dun. Ang mga palatandaan ng pagkabahala, pagkabansot ng tiyan, o kahit ang pag-aalala ko sa paligid ay mga signal na dapat isaalang-alang. Kaya't 'yan, nagpasya kaming umalis ng mabilis at nakuha ko na lang na, yes, nabigyan ng mas maayos na gabi ang sarili ko. Tila mas mabuti nang umalis kesa sa muling dumaan sa sitwasyong iyon na wala namang magandang dulot. Dumating ang isang punto sa buhay ko kung saan naiisip ko na, 'Saan ako dapat naroon at saan hindi?' Madalas akong makaramdam ng pagod o wala sa mood kapag sinusubukan kong makisalamuha sa mga tao na hindi ko naman tunay na gusto. Pagsusuri ng sarili, palaging nagiging batayan iyon sa akin. Kapag ang mga miyembro ng grupo ay higit na nag-aaway kaysa sa nakatuon sa mga positibong bagay, orasan na para sa akin na lumayo. Hanggang kailan mo dapat iponas ang iyong sarili kung hindi mo naman nakukuha ang suportang kailangan mo? Isa sa mga pinakamahusay na dhigtik sa buhay ko ay nang ako ay sumali sa isang proyekto na puno ng mga tao na hindi magkapareho ng pananaw. Hindi lang ito nagdulot ng sakit mula sa mga hindi pagkakaintindihan, kundi nagbigay din ito ng higit pang kalinawan sa kung sino talaga ang gusto kong makasama. At sa kabila ng mga hamon, napagtanto ko na hindi palaging kailangan talikuran ang mga tao sa paligid - minsan kailangan mo lang ng kumpas upang balikan ang iyong sarili. Pagdating sa mga hapit na sitwasyon, madalas akong umaasa sa gut feel ko. Kaiba pala ang nararamdaman kapag kinakailangan mo talagang umalis. Naging chit-chat ako sa sarili ko, “Okay, kumusta ka na?” Isang simpleng tanong na binabalanse ang aking estado ng isip at atensyon. Kapag hindi maganda ang tuloy-tuloy na sagot, oras na para lumayo, para maiwasang mapasama pa sa mas kumplikadong sitwasyon.

Gabuhok ko pa lang, ramdam ko na na ang isang toxic na kapaligiran ay parang nagsusuot ng mabigat na baluti sa dibdib. Para bang tuloy-tuloy kang bawas na bawas kahit gaano ka pa kasikhay. Kung aalis ka sa ganitong sitwasyon, unang-una, makakaramdam ka ng bigat na nawawala. Ang simpleng pag-alis sa mga negatibong tao o sitwasyon ay nagbibigay-daan sa iyo upang makita ang mundo sa mas maliwanag na paraan. Napakaimportante ng mental health, at ang ganitong hakbang ay isang malaking simula para sa personal na pag-unlad. Mas madali kang makapag-isip ng maliwanag at makapagplano ng mga susunod na hakbang sa buhay. Hindi lamang mental health ang nasusustento; pati na rin ang iyong emosyonal na estado. Ang pagtakas sa toxic na kapaligiran ay parang paghuhugas ng putik mula sa iyong balat. Ang mga positibong tao sa paligid mo ay makakatulong upang palakasin ang iyong tiwala sa sarili. Madalas akong nauudyok kapag nasa isang masiglang komunidad kasi doon, ang bawat tagumpay, kahit gaano kaliit, ay isang pagkakataon para ipagdiwang. Bawat suporta mula sa iba ay tila success mana sa akin, at parang gusto mong makipag-ugnayan sa kanila sa isang mas masiglang paraan. Sa madaling salita, ang pag-alis mula sa mga toxic na tao ay nagbibigay sa iyo ng kalayaan na muling magpundar ng mga mahahalagang relasyon na puno ng pagmamahal at pag-unawa. Minsan, ang simpleng pagbabago ng lokasyon o nakakasalamuha ay tunay na makakapagbago sa iyong pananaw sa buhay. Sa huli, kailangan lang natin tandaan na tayo ang mga may hawak ng ating kapalaran. Ang pagsusumikap na iligtas ang sarili mula sa mga salot ng toxicity ay isang malakas na mensahe ng pag-ibig sa sarili, at walang hihigit pa dito. Ang mga positibong tao at bagong karanasan ay paras sa ating paglalakbay sa mas magandang buhay.

Pagsasagawa ng isang proyekto o gawain ay talagang isang malaking responsibilidad at nakakatakot kung minsan. Ang mga tamang desisyon ay mahalaga, kaya't palagi akong nakatuon sa ilan sa mga senyales na maaaring magpahiwatig na panahon na upang magpatuloy. Kung napapansin kong ang proyekto ay nagiging sanhi ng labis na stress o anxiety sa akin, maaaring ito na ang pagkakataon upang re-evaluate. Ang aking mental health ay priyoridad. Minsan ang mga kondisyon ay hindi na nagiging kaaya-aya. Kung hindi na nakikita ang silbi ng aking kontribusyon, o kapag ang mga layunin ay tila hindi na abot-kamay, dapat na pag-isipan ang paglabas. Ang buhay ay masyadong maikli para manatili sa mga sitwasyong hindi nakakatulong sa aking pag-unlad. Sa kabila ng mga pagsubok at hirap, mahalaga rin na bumalik sa mga dahilan kung bakit nagsimula ako sa proyekto. Kung ang mga layunin ay umuurong, ito ang pagkakataon upang re-assess kung talagang ito ang tamang landas para sa akin. Ang pakikipag-usap sa mga katrabaho at mentor ay makakatulong din sa pagbibigay ng perspektibo. Kaya’t sa halip na tanggapin ang lahat ng bagay na walang tanong, nagiging mas mahusay na hakbang ang pagsusuri at pasiyahan kung balewalain na ang mga hindi nakatutulong na proyekto. Kung kailangan man ng flat-out na pagtigil, gawin ito ng may dignidad at tanawin ang mga susunod na hakbang. Tila ba ito ang mabisang paglalakbay ng personal na pag-unlad na maaaring tingnan bilang kabiguan, ngunit sa totoo lang, ito ay isang pagkakataon para makahanap ng mas tamang daan para sa aking sarili.

Minsan, nalalabanan tayo ng takot at pagdududa kapag narinig natin ang mga salitang 'comfort zone'. Pero ano nga ba talaga ang mga tanong na dapat nating tanungin bago tayo umalis dito? Una, dapat nating tanungin ang ating sarili: Ano ang mga benepisyo na maaari kong makuha? Isipin na lang ang mga pagkakataon na nakatago sa likod ng ating mga takot. Balang araw, maaari kang makatagpo ng isang bagong kaibigan sa isang bagong libangan o hobby na iyong susubukan. Pangalawa, ano ang mga takot na hinaharap ko? Kadalasan, ang mga takot ay tila mas malala lamang sa ating isip kaysa sa aktwal na realidad. Sinasalamin nito ang ating pag-aalinlangan at kakulangan ng kumpiyansa. Panghuli, paano ko matutulungan ang aking sarili na makatulog sa prosesong ito? Ang mga maliliit na hakbang ay naiiba ang lahat! Posibleng simulan sa isang workshop o simpleng makipag-chat sa mga taong may katulad na interes. Walang masama sa pagtatanong ng tulong mula sa iba! ]

Sobrang nahuhumaling ako sa mga kuwentong pamilyang Rizal kaya ito ang isang tanong na laging nagpapaisip sa akin — simple lang pero puno ng detalye: depende talaga sa ibig mong sabihin na 'umalis sa Pilipinas'. Kung tinutukoy mo ang mga kapatid ni José Rizal na lumabas ng bansa kahit pansamantala para mag-aral o maglakbay, mas malaki ang bilang kumpara sa mga umalis nang tuluyan o permanenteng nanirahan sa ibang bansa. Mula sa mga binasa ko at mga lumang tala, may ilang kapatid ni Rizal na naglakbay sa ibang lupain kasabay o kasunod niya — mga pagbisita sa Europa o iba pang lugar para sa pag-aaral o kalakalan. Sa pangkalahatan, kapag kasama ang mga pansamantalang pag-alis, mabibilang mo ang humigit-kumulang limang kapatid na naglakbay palabas ng Pilipinas sa iba't ibang yugto: sina Saturnina, Narcisa, Olympia, Lucia, at Maria (ito ang karaniwang listahan sa mga talambuhay at pag-aaral tungkol sa pamilya). Subalit, maraming dokumento ang naglilinaw na karamihan sa kanila ay bumalik at nagpursige sa buhay sa bansa, tumulong sa pamilya, o nag-alaga ng pamilya ni Rizal matapos siyang pumanaw. Kung ang tanong naman ay tumutukoy sa permanenteng pag-alis o emigrasyon — mga kapatid na nagdesisyong manirahan sa ibang bansa nang tuluyan — iba ang sagot: mas konti ang umalis nang tuluyan. Ayon sa mga tala, dalawa lamang ang maituturing na nagpalipat-bahay nang tuluyan (o nagtagal sa ibang bansa nang matagal), habang ang iba ay naglakbay lamang para sa edukasyon o pansamantalang dahilan. Kaya kapag babasahin mo ang iba't ibang pinagmulan, ang malinaw ay: may pagkakaiba sa interpretasyon ng 'umalis' — pansamantala versus permanenteng paglipat — at ang bilang na ibibigay mo ay nakadepende sa depinisyon na iyon. Sa huli, para sa akin ang pinakaimportanteng punto ay hindi lang ang bilang kundi ang kung paano nakaapekto ang paglalakbay ng kanyang mga kapatid sa buhay at alaala ni Rizal — mga kwento ng sakripisyo, suporta, at ang patuloy na ugnayan ng pamilya sa kabila ng mga distansya.