Paano Matutuklasan Ang Mga Aral Ni Aristoteles Sa Mga Libro?

Isang bagay na hindi ko talaga maikakaila ay ang halaga ng pagsusuri kay Aristoteles sa mga pelikula. Ang kanyang 'Poetics' ay parang sining na gabay sa paglikha ng kwento. Saklaw nito ang mga elemento ng plot, karakter, at tema na nananatiling mahalaga sa mga pelikulang ginagawa ngayon. Halimbawa, sa bawat pelikulang sinusubukan kong talakayin, hindi ko maalis ang pagiging interesado sa aral na kay galing! Ang mga sikat na obra tulad ng 'Parasite' at 'The Godfather' ay nagbibigay-diin sa mga klasikong prinsipyo ni Aristoteles, gaya ng pagkakaroon ng simula, gitna, at wakas na nakakapanghikbi. Ang pagbabalik tanaw sa mga ideya ni Aristoteles ay nagbibigay-daan upang mas maunawaan natin ang mga kwento ng mga pelikula na paborito natin. Ang kanyang konsepto ng kathang-isip na 'catharsis' ay nakakatulong sa atin na maipaliwanag kung bakit tayo naiiyak o nabibuang sa isang pelikula. Bakit? Dahil ang mga damdaming lumalabas sa atin ay bahagi ng ating paglago bilang tao, at naiimpluwensyahan ang ating pananaw sa mundo. Kaya naman, ang pagsusuri kay Aristoteles ay hindi lang isang akademikong ehersisyo kundi isang napaka-personal at makabuluhang paglalakbay!

Bilang isang masigasig na tagahanga ng sining, talagang nakakatuwang magmuni-muni sa mga musical adaptation na hango sa mga ideyang inilarawan ni Aristoteles, lalo na sa kanyang mga turo tungkol sa drama at kathang-isip. Nagsasalita siya tungkol sa kathang-isip bilang isang anyo ng sining na dapat magpahayag ng emosyon at mga ideya na nagbibigay silip sa kalikasan ng tao. Halimbawa, ang mga musical tulad ng 'Les Misérables' at 'Hamilton' ay naglalarawan sa mga kumplikadong tema ng moralidad, pagkilos, at sosyo-pulitikal na konteksto, na tunay na bagay na tinukoy ni Aristoteles. Ang paglikha ng isang kwento sa pamamagitan ng mga kanta at sayaw ay nagiging kasing-halaga ng sining sa kanyang pananaw. Isang mahusay na halimbawa ay ang paglikha ng mga karakter na puno ng pagkakasalai at pagsisisi, masasabing ang esensya ng kathang-isip sa balangkas ni Aristoteles. Ang mga musical na ito ay hindi lamang nagsasabi ng kwento ngunit nagbibigay din ng saksi sa elitismo ng tao; kaya't tila nahuhubog ang ating pagkatao sa pamamagitan ng mga simpleng salin ng kwento at musika. Kaya't talagang akma na ang mga ito ay nakaugat sa mga ideya ng masalimuot na drama sa tradisyonal na Gresya. Sa kabuuan, mayroong malalim na pagkakaugnay ang mga musical adaptations sa mga ideya ni Aristoteles. Ang tema ng catharsis, kung saan ang mga manonood ay bibigyang-diin ang kanilang damdamin, ay lampas sa simpleng aliwan at tumatagos sa mas malalim na katotohanan ng kasaysayan ng tao. Sa mga musikal na gawa na ito, maaaring maramdaman ang pagbubuhay ng mga aral ni Aristoteles na umiiral magpahanggang sa kasalukuyan. Bukod dito, ang epekto ng musika sa damdamin ng tao ay akin talagang nabighani; tila, ang musika at drama ay higit pang nagtutulungan upang maipahayag ang diwa ng ating pagkatao.

Isang kamangha-manghang bagay kapag isipin natin ang impluwensya ni Aristoteles sa pop culture. Para sa akin, ang kanyang mga ideya ay tila nauulit at bumabalik sa ating mga paboritong kwento, laro, at mga karakter sa anime. Halimbawa, ang kanyang konsepto ng mga 'katangian ng tauhan' at 'ethos' ay makikita sa mga sikat na serye gaya ng 'Attack on Titan' kung saan ang pag-unawa sa moralidad at mga kaakit-akit na katangian ng pangunahing tauhan ay may epekto sa kwento. Sa mga kontemporaryong pelikula, gaya ng mga Marvel superhero films, ang pagbuo ng karakter na may mga flaw at pag-unlad ay talagang nakabatay sa Aristotelian na prinsipyo ng 'karakter' na nakaka-engganyo sa mga manonood. Ang bawat aksyon at desisyon ng mga tauhan ay nagpapakita kung paano meghasik ng moral na pananaw sa mga nanonood, kaya talagang hindi maiiwasan ang kanyang impluwensya sa modernong naratibo. Sa isa pang bahagi, ang ideya ng 'catharsis' na inilarawan ni Aristoteles sa kanyang 'Poetics' ay lumalabas sa iba’t ibang anyo ng sining. Ang mga anime tulad ng 'Your Lie in April' ay talagang nagbibigay-diin sa pag-experience ng masakit at masayang mga emosyon, na talagang bumabalik sa konsepto ng catharsis. Nagkakaroon tayo ng malalim na koneksyon sa mga karakter, at sa kabila ng sakit, nahanap natin ang ligaya na kasama ang kanilang paglalakbay. Ang ganitong mga kwento ay mahigpit na nakadikit sa ating emosyonal na pag-unawa at naging pangunahing bahagi ng ating pop culture. Sa kabuuan, ang mga prinsipyo at ideya ni Aristoteles ay patuloy na nagpapayaman sa ating mga kwento at naratibo, na walang sawang pumapasok sa ating mga buhay sa pamamagitan ng pop culture. Napansin ko ang kakayahan ng mga kontemporaryong kuwento na kumonekta sa mga tao sa isang mas malalim na antas, na tila nagiging tulay ito upang maipabatid ang mga makabuluhang mensahe na nahahawakan natin hanggang sa kasalukuyan.

Sa mundo ng telebisyon, tila mahirap isiping ang mga konsepto ni Aristoteles ay may direktang koneksyon. Ngunit, sa aking pananaw, ang kanyang mga ideya tungkol sa 'dramatic structure' at mga pangunahing elemento ng kwento ay napakahalaga. Ang kanyang akdang 'Poetics' ay nagbigay-diin sa mahahalagang elemento ng isang magandang kwento, tulad ng pagkakaroon ng simula, gitna, at wakas. Maraming modernong serye ang sumusunod sa template na ito—mula sa mga dramatic arcs na bumabalot sa mga karakter, hanggang sa pagsasaayos ng mga eksena na nagbibigay ng kulminasyon at resolusyon. Karamihan sa mga paborito kong palabas, gaya ng 'Breaking Bad' o 'The Crown', ay lumalabas na nahuhulog sa balangkas na ito, nagpapakita kung gaano kahalaga ang mga prinsipyo ni Aristoteles sa pagbuo ng kwento. Isang halimbawa nga ay sa 'Game of Thrones'. Ang twist at complexity ng mga karakter ay parang isang modernong interpretasyon ng Aristotelian tragedy, kung saan ang bawat karakter ay nahaharap sa kanilang sariling mga flaw na nagiging sanhi ng kanilang downfall. Lahat ito ay nakatali sa idea na ang tugatog ng kwento ay dapat bumukal mula sa higit na malalim na pag-unawa sa mga nilalang. Kaya di ako nagtataka na ang mga seryeng ito ay nagiging mahalaga sa tao, hindi lang dahil sa kanilang magandang production, kundi sa kanilang pagkukuwento na bumabalik sa mga prinsipyong pinag-isipan ng isang tao mula pa noong sinaunang panahon. Isa pa, ang mga tema ng 'catharsis' o ang process ng emotional release—na isinulong ni Aristotle—ay kitang-kita sa maraming dramas. Sinasalamin nito ang ating sariling mga emosyon kapag tayo'y nag-iisa o naglalaro ng mga drama sa screen. Ang mga seryeng gaya ng 'This Is Us' halimbawa, ay nagbibigay ng malalim na pag-unawa at pag-iyak sa buhay. Sa huli, nakikita ko ang halaga ng kanyang mga ideya sa mga critically acclaimed na serye sa TV, kung saan ang drama, pagkatao, at mga aral na hinahabi ay nagbibigay kay Aristoteles ng isang hindi naisusulat na kontribusyon sa industriya.

Kakaibang gamitin ang salitang 'nobela' kapag pinag-uusapan si Aristoteles, dahil siya ay mas kilala sa kanyang mga gawa sa pilosopiya at teorya sa sining kaysa sa pagsulat ng mga kwento. Sa kanyang akdang 'Poetics', sinuri niya ang mga elemento ng drama, na maaaring iugnay sa mas malawak na anyo ng sining, tulad ng nobela. Isang pangunahing ideya niya ay ang 'mimesis' o pagpapakita ng realidad sa sining. Para sa kanya, ang sining ay hindi lamang isang kopya ng buhay, kundi isang paraan upang ipahayag ang mas mataas na katotohanan at mga emosyon. Naniniwala siya na ang mga tauhan sa mga kwento ay dapat na maging 'hamartia' o pagkakamali, na nagiging sanhi ng kanilang pagbagsak. Ang ganitong elemento ay nagbibigay-daan sa mga mambabasa na makaramdam ng empatiya at pag-unawa sa mga karanasan ng mga tauhan. Isang aspeto pa ng kanyang teorya ay ang pagkakapantay-pantay ng mga elemento ng kwento. Para kay Aristoteles, mahalaga ang balanse sa pagitan ng pagkilos, tauhan, at tema upang makabuo ng epektibong kwento na kumikilos sa emosyonal na antas. Ang mga prinsipyo nito, bagamat nakaugat sa sinaunang Greece, ay patuloy na may impluwensya ngayon sa mga modernong nobela, na ginagawang mahalagang bahagi ng ating pag-aaral at pag-unawa sa sining. Nararamdaman ko ang halaga ng kanyang mga ideya sa paglikha ng mga makabagbag-damdaming kwento na lumalampas sa panahon. Minsang binasa ko ang ilang klasikong akdang nagpapakita ng mimesis, at talagang nakakaintriga kung paano naaapektuhan ng mga ideyang ito ang naratibong istruktura. Sa tuwing nakikita ko ang isang tauhan na dumaranas ng 'hamartia', palagi akong naiisip kung paano nakaka-relate ang mga tao sa nabuong kwento sa kanilang sariling karanasan. Ang ganitong pagninilay ay nagpapalalim sa aking appreciation sa sining ng kwentong isinulat ng mga may-akda, at lalo pang nag-uudyok sa akin na maging mas kritikal na mambabasa. Kaya't sa susunod na magbasa ka ng isang nobela, subukan mong tingnan ang mga elemento ng 'Poetics' ni Aristoteles sa likod ng kuwento; makikita mo na may mga aral na kaytagal nang nawawala sa ating kabataan, ngunit nananatiling mahalaga sa ating mga kwento ngayon.

Isang pambihirang pagkakataon ang makita kung paano napapalitan ang mga ideya ni Aristoteles at nagiging boses sa modernong kultura. Isa sa mga pinakasikat na adaptasyon ay ang mga pelikulang nagtatampok sa mga tema ng etika at pilosopiya ng tao, na tila naglalakbay mula sa kanyang mga akda patungo sa ating mga puso at isip. Isipin mo ang 'The Matrix'—hindi lamang ito isang sci-fi na pelikula, kundi puno rin ng mga katanungan tungkol sa realidad at kalayaan, na maiuugnay sa kanyang mga ideya sa metaphysics. Sa mga laro naman, ang mga RPG tulad ng 'Persona' ay nag-explore sa mga konsepto ng moralidad at pagkatao, na kasing lalim ng mga sinasabi ni Aristoteles. Kung iisipin, kahit sa mga iyon, makikita ang tatak ng kanyang mga ideya sa pagbuo ng mga karakter at kwento. Madalas akong bumalik sa mga akda ni Aristoteles, lalo na sa 'Nicomachean Ethics'. Ipinapahayag nito ang kahalagahan ng virtuous living na talagang umaabot sa mga pagsasalarawan sa bakit nga ba tayo nandito bilang mga tao. Sa bagong mga adaptasyon sa teatro, makikita ang mga pagsasadula na naglalayong ipaalala sa atin ang kahalagahan ng agrado sa ating mga prinsipyo. Minsan, ang mga ito ay ginagawa sa mga bagong bersyon na puno ng kulay at bida na bumabalik sa mga ideyang nilikha noon. Sinasalamin ng mga documentariy at palabas sa telebisyon ang kanyang mga pananaw, partikular sa mga aspeto ng ethics at politics. Nakakaengganyo ang mga ito, nagiging mas accessible sa mas nakababatang henerasyon na kada labas sa screen ay nakakaengganyo sa mga pagkaabalang moral. Ang kwentong-buhay ng mga sikat na pilosopo na humango mula sa kanyang mga kaisipan ay parang mga paglalakbay na nagbibigay ng inspirasyon. Kaya’t talagang masayang tingnan kung paano patuloy na bumubuhay ang mga ideya ni Aristoteles. Isang bantog na tagapagturo ang kanyang naging impluwensya na lumalampas sa panahon. Nakakaaliw na isipin na sa bawat adaptasyon, may mga tao pa rin na nagtatangkang suriin at pagnilayan ang buhay sa pamamagitan ng lens ng kanyang mga kaisipan.

Isang kaakit-akit na bagay tungkol sa mundo ng anime at pelikula ay ang pagsasama-sama ng mga makabago at tradisyunal na ideya ng sining. Kapag pinag-uusapan ang mga kumpanya ng produksyon na maaaring iugnay sa mga pilosopiya ni Aristoteles, hindi maiiwasang banggitin ang Studio Ghibli. Ang kanilang mga likha tulad ng 'Spirited Away' at 'My Neighbor Totoro' ay sumasalamin sa malalim na pag-unawa sa kalikasan ng tao at moralidad. Ang mga kwento nila ay puno ng mga karakter na may mga paglalakbay patungo sa kanilang sariling katotohanan, na parang isang modernong interpretasyon ng Aristotelian na pag-iisip. Sa 'Spirited Away', halimbawa, makikita mo ang simbahan ng pagbagsak at muling pagkabuhay, na nag-aanyaya sa mga manonood na magnilay-nilay sa konsepto ng pagkilala sa sarili at pamumuhay ng isang makabuluhang buhay. Huwag kalimutan ang mga malalaking pangalan gaya ng Toei Animation, na sa mata ng marami ay tinuturing na tagapanguna. Ang mga klasikal na anime gaya ng 'Dragon Ball' at 'Sailor Moon' ay hindi lamang nakapagbigay-aliw, kundi naghatid din ng mahahalagang aral sa pagkakaibigan, katatagan, at ang paglalakbay sa natatanging layunin. Kung iisipin mo, ang mga tema ng pagkakaibigan at moral na pagbabangon ay isinusulong din ng mga ideya ni Aristoteles hinggil sa virtuous living at ang 'Golden Mean'. Hindi rin dapat kalimutan ang A-1 Pictures, na bumuo ng mga obra tulad ng 'Sword Art Online' at 'Your Lie in April'. Ang pagtalakay sa mga damdamin ng tao at mga dilemmas na kanilang kinakaharap ay talagang kaakit-akit na nagsusuri sa hindi mapigilang pagkakaakit sa tunay na buhay. Kung susuriin, makikita mo kung paano kumakatawan ang mga kompanyang ito sa pagka-sining at pagsusuri ng buhay, na konektado sa damdamin ng mga tao sa mas malalim na paraan, katulad ng mga ideyang hinahanap ni Aristoteles sa kanyang mga akda.