Saan Natin Mahahanap Ang Mga Makabagbag-Damdaming Kasabihan Tungkol Sa Pag Ibig?

Naku, talaga namang napakarami ng mga kasabihan tungkol sa pag-ibig — halos parang walang katapusang bodega ng mga salita at karanasan. Para sa akin, kapag tinanong kung ilan ang halimbawa, sinusukat ko 'yon batay sa kung gaano karami ang alam ko at gaano karami ang umiikot sa kultura natin. Kaya heto: magbibigay ako ng sampu't dalawa (12) na madalas marinig at bakit sila nananatili sa atin. 1. Ang pag-ibig ay bulag. 2. Pag-ibig sa una, pag-ibig hanggang huli. 3. Walang kapantay ang pag-ibig ng isang magulang. 4. Pag-ibig na tunay, hindi kukupas. 5. Sa bawat pagtatagpo, may pamamaalam. 6. Mahal mo ba siya o mahal ka niya? 7. Pag-ibig at giyera, malapit ang galaw. 8. Lihim na pag-ibig, tamis at kirot. 9. Ang pag-ibig ay parang apoy—kumakain at naglilinis. 10. Pag-ibig na tapat, matibay habang buhay. 11. Minsang nasasaktan, natututo ring magmahal muli. 12. Hindi sukatan ang oras sa tunay na pagmamahal. Bawat isa may kanya-kanyang tono: may malungkot, may nakakatawa, may romantiko. Hindi perpekto ang listahan, pero sapat na para makita mo kung gaano kalawak ang tema. Ako, natutuwa ako sa mga bago at lumang kasabihang nagpapalabas ng damdamin — laging may bagong anggulo na mapupulot.

Ang mga kasabihan tungkol sa pag-ibig ay tila mga yarn na hinabi sa yaman ng ating kulturang Pilipino. Ang mga ito ay hindi lamang mga simpleng mensahe kundi pati na rin mga salamin na nagpapakita ng ating mga saloobin, esperensya, at pananaw tungkol sa pagmamahal. Halimbawa, ang kasabihang 'Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan' ay nagsisilbing paalala sa atin na pahalagahan ang ating pamilya at ang mga sakripisyo na kanilang ginawa. Na sa huli, ang ating pag-ibig at pagmamalasakit ay nakaugat sa ating mga alaala at tradisyon. Sa mga pagtitipon, kadalasang ibinabahagi ang mga kasabihang ito bilang bahagi ng kwentuhan, nagsisilbing tulay upang mas mapalalim ang ating koneksyon sa isa’t isa. Ipinapakita nito na ang pag-ibig ay hindi nahahadlangan ng distansya o panahon; ito ay isang unibersal na tema na patuloy na umuusbong sa bawat salinlahi. Napakahalaga nito sa atin hindi lang bilang mga indibidwal, kundi bilang isang lipunan na may mga nakaugatang kwento ng pag-ibig na naghihintay na ipasa. Ang tema ng pag-ibig ay isa ring mahusay na inspirasyon para sa sining at literatura; mula sa mga tula hanggang sa mga awitin. Nakikita natin ang simpleng katotohanan na ang pag-ibig, sa iba’t ibang anyo nito, ay nagsisilbing batayan para sa makabagbag-damdaming kwento. Sinasalamin nito ang ating mga hinanakit, kasiyahan, at ang mga reyalidad ng buhay. Sinasalamin nito ang ating kultura, tradisyon, at mga darating na henerasyon, kaya hindi maiiwasang magbigay-alam at yakap ang ating mga kasabihan. Ang mga kasabihang ito ay nagbibigay din ng gabay sa mga relasyon; nagsisilbing parang mga ilaw sa madilim na landas ng pagmamahal na puno ng mga hamon at pagsisikip. Minsan, sa sobrang dami ng nangyayari sa ating buhay, nagiging nakakaligtaan natin ang mga simpleng aral na nagmumula dito. Kaya naman, ang pag-alala at pagbibigay-diin sa mga kasabihang ito ay mahalaga upang mas mapalalim ang ating pakikipag-ugnayan sa mga tao sa ating paligid sa bagong paraan at mas taos-puso.

Pagdating sa mga kasabihan tungkol sa pag-ibig, madalas silang puno ng kahulugan at mga aral na maaaring i-apply sa self-love. Halimbawa, kapag narinig mo ang kasabihang 'Bago mo mahalin ang iba, dapat mong mahalin ang iyong sarili', nagiging malinaw na hindi nasusukat ang halaga ng ating sarili sa mga opinyon ng ibang tao. Sa halip, ang tunay na halaga ay nagmumula sa loob. Pinapainit ng mga ganitong kasabihan ang ating puso at isipan, na nagtuturo sa atin na ang pagmamahal sa sarili ay hindi isang aktong makasarili, kundi isang pangangailangan para sa mas malusog na ugnayan sa ibang tao. Mga taon na ang nakalipas, nang simulan kong talakayin ang mga ganitong pahayag sa mga kaibigan, napagtanto ko na hindi lang sila mga salita; sila ay mga paalala na dapat nating lahat kilalanin ang ating sariling halaga. Ang mga kasabihang ito ay nagsisilbing gabay, tungkol sa pagtatanggap sa ating mga kahinaan at pagtanggap ng ating mga katangian sa kabila ng mga kabiguan. Isang halimbawa ng kagandahang dulot nito ay kapag nadarama kong hindi sapat ang aking esfuerzo, ang mga kasabihang ito ay mahalaga sa pagbuo muli ng aking kumpiyansa. Parang isang balon ng lakas na nagbibigay liwanag sa madidilim na araw at nagtuturo sa akin na dapat ay alagaan din ang sarili upang makapagbigay ng mas mabuting pagmamahal sa iba.

Isang magandang aspeto ng pag-ibig ay ang dami ng mga kasabihan na bumabalot sa ating pananaw dito. Madalas na may mga salitang nakakaantig na nagmumula sa mga kasabihang ito at naiimpluwensyahan ang ating mga relasyon, madalas nang walang kamalayan. Halimbawa, ang kasabihang 'Ang pag-ibig ay may mga sakripisyo' ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagbibigay para sa taong mahal natin. Kapag naririnig ito ng isang tao, maaaring magtakda ito ng pamantayan na ang pag-ibig ay hindi laging madali at may kaakibat na responsibilidad. Ito ang nag-uudyok sa atin na maging mas mapagbigay at mas unawain sa isang relasyon. Ngunit hindi lang ang positibong aspeto ang nakakaapekto. Ang mga negatibong kasabihan tulad ng 'Ang pag-ibig ay nakakasakit' ay nagiging sanhi ng takot at pangamba sa mga tao. Baka ang mga negatibong pananaw na ito ay humantong sa pag-aalinlangan at kawalang tiwala sa relasyon. Kapag ang isang tao ay palaging nag-aalala na baka masaktan, mas mahirap para sa kanila na buksan ang kanilang puso. Sa ganitong paraan, nagiging hadlang ang mga kasabihan sa tunay na koneksyon na maaaring umusbong sa pagitan ng magkasintahan. Sa kabuuan, ang mga kasabihan ay tila mga gabay na nagmumula sa karanasan ng marami sa atin na nagbibigay ng direksyon sa pag-ibig. Gayunpaman, ang mga ito ay dapat tantiyahin at suriin dahil ang bawat relasyon ay natatangi at hindi laging akma ang isang kasabihan sa lahat. Bakit nga ba hindi natin subukang bumuo ng sarili nating mantra sa pag-ibig batay sa mga karanasang mayroon tayo? Tulad ng sabi ng ilan, 'Ang tunay na pag-ibig ay walang takot'.

Kapag pumapasok tayo sa mundo ng pag-ibig, tila napaka-simpleng isipin ngunit puno ng mga kumplikadong emosyon ang kasangkot. Ang isang kasabihang talagang umuukit sa akin ay, 'Ang pag-ibig ay hindi laging umiiral sa mga salita, kundi sa mga gawa.' Madalas tayong nabibighani sa mga magagandang salitang sinasabi, ngunit sa dulo, ang mga aksyon na nagpapakita ng tunay na pagmamahal ang nagbibigay-buhay sa ating mga relasyon. Ipinapakita nito na ang pagmamahal ay hindi lamang isang pakiramdam kundi isang pangako na ihandog ang ating sarili para sa mga taong mahal natin. Palagi kong iniisip na ang mga maliliit na hakbang na ipinapakita sa araw-araw ay higit pa sa isang simpleng 'I love you'. Isang kasabihan din na madalas kong isipin ay, 'Ang tunay na pag-ibig ay nag-aantay.' Hindi lahat ng pagmamahalan ay perfecto agad. May mga pagkakataon na kailangan nating maghintay at umunlad nang magkasama. Minsan, ang pinakamagandang pagmamahal ay nagmumula sa mga pagsubok at hirap na dinanas nating magkakasama. Ipinapahayag nito ang kahalagahan ng pasensya at pagtitiis sa isang relasyon, na talagang nagpapatunay sa tibay ng ating saloobin. Totoo nga na ang pag-ibig ay parang pangarap at katotohanan na pinagsasama. Isang kasabihan na madalas kong balikan ay, 'Kailangan mong magpakatatag sa iyong mga pangarap, sapagkat doon nakatago ang tunay na pag-ibig.' Para sa akin, ang pag-ibig ay madalas na nagsisimula sa mga pangarap na pinagsasaluhan at inaasahang magiging totoo sa hinaharap. Kaya naman, mahalaga ang pagkakaroon ng boses at pagtutulungan upang makamit ang mga pangarap na ito. Talagang nagustuhan ko rin ang kasabihang, 'Ang pag-ibig ay hindi isang bagay na makukuha kundi isang bagay na ibinibigay.' Tila ito ang nagpapaalala sa akin na ang pag-ibig ay hindi dapat ipilit o gawing makamundo. Ito ay tungkol sa pagbibigay at pagtanggap nang walang hinihinging kapalit, kung saan ang tunay na ligaya ay nagmumula sa pagsasakripisyo at pagbibigay ng oras at atensyon. Ang tunay na pagmamahal ay nagmumula sa puso na handang magmahal sa kabila ng lahat. Huli, nariyan ang kasabihang, 'Ang pag-ibig ay nasa mga simpleng bagay.' Minsan, ang mga maliliit na bagay tulad ng pagkakaroon ng masayang pagkikita, ang pagbadya ng mga ngiti, o kahit ang pag-amin ng ating mga kahinaan ang nagiging pundasyon ng isang masaya at matagumpay na relasyon. Huwag natin kalimutan na ang mga simpleng galaw, pati na rin ang magandang komunikasyon, ang susi sa mas malalim na koneksyon. Para sa akin, ito ang nagpapakita na ang pagmamahal ay walang katapusang paglalakbay na puno ng mga aral at saya.

Maraming tao ang madalas na nagiging inspirasyon ng mga kasabihan tungkol sa pag-ibig, at sa tingin ko, isa ito sa mga dahilan kung bakit hindi ito nawawala sa uso. Ang pag-ibig ay isang unibersal na tema, na nararanasan ng lahat sa iba't ibang paraan. mga kasabihang ito ay tila nagiging mga boses ng karanasan ng tao sa pag-asam at pagdaramdam. Halimbawa, ang kasabihang 'Ang pag-ibig ay hindi nakikita ng dalawang mata, kundi nararamdaman ng puso' ay tunay na sumasalamin sa mga damdamin na mahirap ipaliwanag. Sa mundo ng social media, nagbibigay ito ng sagot o kombinasyon ng mga emosyon sa mga tao, at ito ang dahilan kung bakit ang mga taong may iba't ibang kultura at henerasyon ay patuloy na bumabalik sa mga salitang ito. Ngunit hindi lang sa mga tao tumutukoy ang mga ito. Kahit sa mga libro, pelikula, at kanta, ang mga kasabihang ito ay maraming pinagmulan. Sa mga kwentong pampanitikan, ang mga salitang nakakausap sa pag-ibig ay kadalasang nagbibigay ng lakas sa mga manunulat at tagapanood na dumaan sa mga pagkabagbag-damdamin. Minsan nga, mas pinipili pa natin ang mga simpleng saloobin at karanasan na nakabukas ang mga puso, kaya't ang mga kasabihang ito ay nagiging 'practical' na mga gabay para sa mga tao. Isipin mo, hindi ba't napakalalim ng koneksyong nililikha nito? Sa mga pagkakataong nalulumbay, bumabalik tayo sa mga salitang puno ng pag-asa na naging pahayag ng mga dalubhasa tungkol sa kung paano natin dapat pahalagahan ang pag-ibig. At kung wala man tayo sa isang romantikong relasyon, ang mga prinsipyo ng pag-ibig ay maaari pa ring ilapat sa pamilya, kaibigan, at sa ating mga sarili. Kaya kahit na anong linya ng salita ang gamitin, ang mga kasabihang ito ay parang mga gabay na nagmamanipula sa ating isip at damdamin, na hindi kailanman lilipas sa panahon. Minsan, naiisip ko na ang mga kasabihang ito ay bahagi na ng ating kultura, isang kolektibong alaala ng mga tao sa bawat henerasyon na nagbibigay ng halaga sa mga relasyon at pag-ibig. Dito, bumabalik na naman tayo sa siklo ng pagbibigay at pagtanggap, at ang mga salitang ito ay nariyan para ihatid ang mensahe na hindi tayo nag-iisa. Ang pagkakawing ng damdamin at pagkakataon ang dahilan kung bakit patuloy tayong nakikinig at naniniwala sa mga kasabihang ito habang naglalakbay sa ating mga kwento o karanasan sa pag-ibig.

Minsan, ang mga kasabihang bumanggit sa pag-ibig mula sa mga pelikula ay nagdadala sa atin sa mga mundong puno ng emosyon at pagninilay. Halimbawa, sa pelikulang 'The Notebook', may isang linya na tumatatak sa isip ko: 'I want all of you, forever, you and me, every day.' Ang kasabihang ito ay tila nagsusustento ng ideya ng walang hangganang pag-ibig, na kahit gaano pa man kahirap ang buhay, ang pag-ibig ang magiging liwanag na gabay sa lahat ng pagsubok. Sa mundong ginagalawan natin, ang pag-ibig ang tunay na nagbibigay ng kahulugan at lakas! Sa 'P.S. I Love You', isang napaka-emosyonal na pelikula, may kasabihang sabi na 'You don't have to be perfect to be a perfect partner'. Minsan, masyadong mataas ang mga inaasahan natin sa ating sarili at sa ating mga mahal sa buhay. Ang mensaheng ito ay nagpapaalala sa atin na ang tunay na pag-ibig ay hindi tungkol sa pagiging perpekto, kundi sa pagtanggap sa bawat imperpeksyon ng isa't isa. Ang mga ganitong kasabihan ang nagpa-highlight sa kundiwa ng ating mga relasyon na may balanse ng imperpeksiyon. Isang magandang halimbawa naman mula sa 'Titanic', ang iconic na linya na 'I'll never let go, Jack'. Kahit na puno ng pag-asa at pag-ibig, ang kasungitan ng buhay ay hindi kailanman mapipigilan. Nakakainspire isipin na may mga tao talagang handang ipaglaban ang pag-ibig sa kabila ng mga pagsubok. Minsan, ang mga sagot sa ating mga dilema ay nasa mga simpleng pahayag na nagmumula sa mga kwento na nagbigay-inspired sa atin. Kung ikaw ay nangarap na magkaroon ng ganoong katatag na pagmamahalan, malamang ay nakaka-relate ka sa mga linya mula sa 'Titanic'.

Gabing tahimik ako, naglalakbay sa mga alaala habang naka-upo sa lumang sopa. Hindi ako maarte sa malungkot na tula; mas gusto kong maglabas ng tunog na parang nagkukuwento—kaya isinusulat ko ito nang parang nagsasalaysay sa sarili ko. Minsan ang sugat sa puso ay hindi biglaang pagsabog kundi maliliit na pagkikiskisan: mga pangungusap na hindi sinagot, mga pangakong natunaw na parang yelo, at mga sandaling akala mo ay totoo pero naglaho rin. Dito nagiging tanaga ang sandata ko: maiksi, matalim, at mabilis tumagos sa dibdib. Pusong sugatan, luha’y ilaw Bumulong ang gabi, nag-iisa Pag-ibig na naglayon ng dilim Ngunit sisikat ang umaga. Kapag sinulat ko ang tanagang ito, ramdam ko ang dalawang bagay nang sabay: ang bigat ng pagdurusa at ang kakaibang pag-asa na kusang napapasok sa dulo ng hinga. Hindi ito instant na lunas—hindi rin ako nag-aalok ng payo na madaling gawin—pero parang paalala na ang pagdurusa ay bahagi ng kwento, hindi ang kabuuan nito. Habang naglalakad ako sa ilalim ng ilaw ng poste, naiisip ko na ang bawat luha ay tila naglilinis ng paningin: mas malinaw ko nang nakikita kung ano ang dapat panghawakan at kung ano ang dapat palayain. Ito ang paraan ko ng paghilom: magsulat, huminga, at dahan-dahang umasa muli sa liwanag.