ฉบับละครของคู่กรรมมีความต่างจากต้นฉบับตรงจุดใด

ดิฉันมองว่าความต่างสำคัญอีกจุดคือการจัดลำดับเรื่องราวและการตัดบทเสริม ในหนังสือนั้นมีช่องทางให้เล่าพื้นหลังหรือขยายความสัมพันธ์เล็ก ๆ น้อย ๆ ได้ละเอียด แต่ละครจำกัดด้วยเวลาฉายและความต่อเนื่องของภาพ จึงมักจะรวมตัวละครบางคน หรือตัดพล็อตย่อยออกไป เพื่อให้โครงเรื่องหลักเดินหน้าชัดเจนขึ้น ผลที่เกิดคือบางฉากที่ในนิยายทำหน้าที่สร้างบรรยากาศหรือให้ข้อมูลเชิงลึก อาจหายไปในฉบับละคร

อีกเรื่องที่เห็นบ่อยคือการปรับบทสนทนาให้เข้าใจง่ายขึ้นและตรงไปตรงมามากกว่าในต้นฉบับ บางประโยคในหนังสืออาจมีความหมายเชิงสัญลักษณ์หรือใช้ภาษาบรรยายถ่อม แต่ละครต้องให้คนดูทันในเสี้ยวเวลาเดียว จึงแปลงคำพูดให้ชัดเจนขึ้น นอกจากนี้การเซ็นเซอร์หรือการปรับเพราะกลุ่มผู้ชมทีวีอาจทำให้บางประเด็นทางสังคมถูกเบลอไป ซึ่งทำให้ธีมบางอย่างเปลี่ยนน้ำหนักไปได้ เหมือนกับที่ฉันเคยเห็นการแปลงนิยายเป็นมิวสิคัลของ 'Les Misérables' ที่การเพิ่มเพลงเปลี่ยนน้ำหนักอารมณ์ของเหตุการณ์บางอย่างอย่างเห็นได้ชัด

เราอยากพูดถึงการดัดแปลงละครของ 'คู่กรรม' ในมุมที่เป็นงานละครเวทีหรือทีวีที่รู้สึกได้ทันทีว่าโฟกัสเปลี่ยนไปจากต้นฉบับ พออ่านต้นฉบับแล้วสิ่งหนึ่งที่ชัดคือรายละเอียดความคิดภายในของตัวละครได้รับพื้นที่มากกว่า แต่ฉบับละครต้องแปลงความคิดเหล่านั้นออกมาเป็นบทพูด ท่าทาง และองค์ประกอบภาพซึ่งย่อมทำให้บางช่วงที่ในนิยายยืดยาวจะถูกย่อ ตัด หรือเปลี่ยนให้กระชับกว่าเดิม

การเพิ่มมู้ดด้วยเพลง แสง และการวางฉากทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครถูกอ่านได้ทันทีโดยผู้ชม แต่สิ่งนี้ก็แลกมาด้วยการสูญเสียความซับซ้อนภายในใจซึ่งในหนังสืออาจมีบรรยายยาวหลายหน้า ฉบับละครมักจะแก้ปัญหาด้วยการเพิ่มบทสนทนาหรือฉากที่ไม่ปรากฏในหนังสือเพื่อชี้นำอารมณ์ เช่น ใส่ช่วงที่ตัวละครหนึ่งแสดงออกชัดขึ้นหรือเปลี่ยนลำดับเหตุการณ์เพื่อให้จุดไคลแม็กซ์ทำงานบนเวทีได้ดีขึ้น

ยังมีเรื่องการตีความตัวละครที่ต่างกัน นักแสดงหนึ่งท่านสามารถทำให้ตัวละครดูเป็นคนมีเหตุผลมากขึ้นหรือเกรี้ยวกราดกว่าในต้นฉบับ ฉะนั้นตอนดูฉบับละครจะรู้สึกได้ทั้งความสดของการแสดงและการสูญเสียบางมิติของเนื้อหา เหมือนเวลาที่ดูฉบับละครเวทีของ 'Romeo and Juliet' ที่เน้นการแสดงทางกายภาพเพื่อชดเชยความละเอียดของบทกวี ความต่างแบบนี้ไม่ได้ดีหรือไม่ดีเสมอไป แต่มันเป็นการแลกเปลี่ยนรูปแบบการเล่าเรื่องที่บอกคนละอย่างแก่ผู้ชม

ข้าพเจ้าชอบสังเกตการตีความตัวละครรองในฉบับละครเพราะนั่นเป็นจุดที่ต่างจากต้นฉบับบ่อยที่สุด ตัวรองหลายตัวในนิยายมีบทบาทเป็นเครื่องมือในการบอกเล่าความคิดหรือสังคม แต่ในละครตัวรองมักจะถูกนำมาใช้ขับเคลื่อนฉาก ทำหน้าที่เชื่อมเหตุการณ์ หรือถูกตัดทิ้งถ้าไม่จำเป็นต่อการเล่าเรื่องตรงหน้า ความต่างนี่ทำให้เวอร์ชันละครให้ความรู้สึกเป็นงานร่วมกันระหว่างตัวละครหลักและทีมสร้าง มากกว่าจะเป็นแค่การถ่ายทอดคำบรรยายจากหน้ากระดาษ

อีกอย่างหนึ่งคือภาษาที่ใช้ ละครมักปรับคำพูดให้ทันสมัยหรือให้เข้ากับรูปแบบการพูดบนเวที ทำให้บางวลีที่มีความเป็นของยุคในต้นฉบับอ่อนลงหรือหายไปหมด ซึ่งสำหรับผู้ที่อ่านต้นฉบับอาจรู้สึกแปลก แต่สำหรับผู้ชมทั่วไปกลับเข้าถึงง่ายขึ้น สรุปคือฉบับละครของ 'คู่กรรม' ต่างจากต้นฉบับในแง่การย่อ การเปลี่ยนจังหวะการเล่า และการชี้นำอารมณ์ผ่านการแสดงและองค์ประกอบเวทีที่ทำให้เรื่องถูกอ่านคนละแบบกัน