ลองจินตนาการว่าคุณถือสำเนา 'ฉันนี่แหละคือซูเปอร์สตาร์' ไว้ในมือสองแบบ: หนึ่งเป็นไฟล์ PDF บนแท็บเล็ต อีกหนึ่งเป็นหนังสือเล่มที่ยังมีกลิ่นกว่า ๆ ของกระดาษ นี่แหละคือความแตกต่างที่ชัดเจนที่สุด — PDF มักรักษาหน้าตาและการจัดวางของต้นฉบับได้เป๊ะ ๆ เหมือนสำเนาที่สแกนมาจากหนังสือจริงหรือส่งออกมาจากไฟล์ต้นฉบับ ดังนั้นภาพประกอบ การวางบล็อกข้อความ และการจัดหน้าที่ผู้แต่งตั้งใจจะให้คนอ่านเห็น มักคงที่ไม่เปลี่ยนแปลง ต่างจากหนังสือเล่มที่ความรู้สึกเมื่อพลิกหน้าจะให้ความสัมพันธ์ทางกายภาพและจังหวะการอ่านที่อ่อนโยนกว่า
ในมุมการใช้งาน PDF นั้นมีข้อดีที่ตอบโจทย์ชีวิตยุคดิจิทัลมาก ๆ: หยิบอ่านได้ทุกที่ พกหลายเล่มในอุปกรณ์เดียว ค้นคำหรือประโยคได้ทันที ไฮไลต์แล้วคัดลอกง่าย ใส่โน้ตด้วยฟังก์ชันอนโนเทชันได้สะดวก และบางครั้งไฟล์จะมีลิงก์ภายในหรือสารบัญที่เป็นคลิกได้ซึ่งช่วยกระโดดไปยังบทที่ต้องการเร็วขึ้น แต่ข้อเสียก็ชัดเจนเมื่อเทียบกับหนังสือเล่ม: ถ้าเป็น PDF ที่สแกนจากเล่มจริง บางครั้งตัวอักษรจะไม่สามารถเลือกหรืออ่านด้วยโปรแกรมอ่านหน้าจอได้ดีนัก ซึ่งเป็นปัญหาสำหรับผู้อ่านที่ต้องการความเข้าถึง หรือถ้าเป็นไฟล์ที่มี DRM ก็อาจจำกัดการพกพาหรือการโอนย้ายไปยังอุปกรณ์อื่น ๆ ได้
หนังสือเล่มให้ประสบการณ์สัมผัสที่ไม่สามารถเลียนแบบด้วยไฟล์ได้ เช่น ความรู้สึกของปก กระดาษ การเขียนขีดเขียนเอง หรือแม้แต่การได้ยินเสียงการพลิกหน้าในห้องเงียบ ๆ หนังสือเล่มยังเก็บค่าเป็นของสะสม ส่งต่อให้เพื่อนได้ หรือวางบน
ชั้นหนังสือเพื่อระลึกถึงช่วงเวลาที่อ่าน ต่างจากไฟล์ดิจิทัลที่ความรู้สึกความเป็นเจ้าของมักจะอ่อนกว่าและขึ้นอยู่กับบริการหรือแพลตฟอร์มที่เก็บไฟล์นั้นไว้ นอกจากนี้ หนังสือเล่มมักไม่มีปัญหากับการเปิดอ่านโดยไม่ต้องชาร์จแบตเตอรี่ และหลายคนบอกว่าการอ่านบนกระดาษช่วยให้จำเนื้อหาได้ดีขึ้น ทำให้ผมมักเลือกเล่มกระดาษเมื่อเป็นนิยายที่อยากซึมซับอารมณ์
ในเชิงการผลิตและการสนับสนุนผู้เขียน รูปแบบอีบุ๊กโดยเฉพาะ PDF สามารถลดต้นทุนการพิมพ์และกระจายงานได้ง่ายกว่า แต่สำหรับผลงานที่ทำการจัดหน้าอย่างตั้งใจ บางครั้งการแปลงไปเป็นไฟล์อีบุ๊กแบบรีโฟลว์ (เช่น ePub) จะดีกว่าเพราะปรับขนาดตัวอักษรได้ตามผู้อ่าน ส่วน PDF เหมาะกับงานที่ต้องการรักษารูปเล่ม เช่น
หนังสือภาพหรือมังงะ สุดท้ายแล้วการเลือกอ่าน PDF หรือหนังสือเล่มขึ้นอยู่กับจังหวะชีวิตและความตั้งใจของผู้อ่านเอง — เมื่ออยากสะดวกและพกพา PDF ช่วยชีวิตได้ แต่เมื่ออยากดื่มด่ำและเก็บความทรงจำ หนังสือเล่มยังมีเสน่ห์ที่ลึกซึ้งกว่า และนั่นคือความรู้สึกส่วนตัวที่ทำให้ผมยังคงซื้อทั้งสองแบบอยู่เสมอ.