ซีรีส์ Alice In Borderland มีเนื้อหาเกี่ยวกับอะไร?

ฉากโรงเรียนใน 'The Wall' ถูกออกแบบให้เป็นภาพแทนของระบบที่บดขยี้ตัวตนมากกว่าจะเป็นแค่ฉากหนึ่งในหนังเพลง เราเห็นเด็กๆ ถูกบังคับให้นั่งเป็นระเบียบ เรียงแถว ทำกิจกรรมซ้ำๆ จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องจักร การร้องประสานเสียงของเด็กในเพลง 'Another Brick in the Wall (Part 2)' ทำหน้าที่เป็นทั้งบทพิพากษาและบทสาบแคบ ๆ — เนื้อเพลงที่ปฏิเสธการศึกษาแบบกดขี่ไปพร้อมกับภาพครูที่ดูเป็นตัวตลกทรงอำนาจและใช้ร่างกายทำให้บทเรียนกลายเป็นการทำร้าย เทคนิคการตัดต่อและแอนิเมชันของ Gerald Scarfe ยิ่งทำให้ฉากนี้ทวีความหลอน การเปลี่ยนจากภาพถ่ายจริงเป็นภาพการ์ตูนเชื่อมต่อด้วยมุมกล้องที่เฉียนไปมาระหว่างหน้าจริงของเด็กกับหน้ากากของครู ทำให้ความรู้สึกการถูกลบเอกลักษณ์เป็นเรื่องที่จับต้องได้ ฉากที่เด็กถูกเปลี่ยนเป็นหุ่นยนต์หรือชิ้นส่วนโรงงานนั้นไม่เพียงแต่สื่อถึงการปลูกฝัง แต่ยังเผยภาพของระบบอุตสาหกรรมการศึกษาในสังคมยุคหนึ่ง เมื่อดูซ้ำยังรู้สึกว่าฉากนี้ชวนให้ตั้งคำถามว่าใครเป็นคนสร้างกำแพงในชีวิตเรา เพลงและภาพร่วมกันทำหน้าที่เป็นตราสัญลักษณ์—ไม่เพียงแค่บอกว่า 'เราไม่ต้องการการศึกษาที่บีบคั้น' แต่ยังชวนให้คิดถึงความสัมพันธ์ระหว่างความทรงจำ เจ็บปวด และการต่อต้าน ซึ่งทำให้ฉากนี้ยังคงสั่นสะเทือนผู้ดูหลายรุ่นจนถึงวันนี้

นี่คือคอร์ดกีตาร์แบบที่ฉันมักใช้เล่นประจำเมื่ออยากเคลิบเคลิ้มกับ 'Another Brick in the Wall' โดยย่อฉันจะแนะนำเวอร์ชันเล่นง่ายที่จับจังหวะและฟีลของต้นฉบับได้ดี เวอร์ชันง่าย (คีย์ Em) – เหมาะสำหรับกีตาร์โปร่งหรือไฟฟ้าแบบคอร์ดเปิด - อินโทร/เวิร์ส: Em | D | C | D (วนซ้ำ) - พรี-คอรัส/สร้อย: G | D | Em | C (ซ้ำ) - คอรัสหลัก: Em | D | C | D (กลับไปเวิร์ส) เทคนิคการเล่นและฟีล: เน้นจังหวะแบบป็อป-ฟังก์ต์ ใส่การมิวท์ฝ่ามือเล็กน้อย (palm mute) ในคอร์ดของเวิร์สเพื่อให้ได้ความเป็นกลองไฟฟ้าที่ร็อกยุคเดียวกัน การสโตรกจังหวะให้เล่นในลักษณะชัดเจนของบีท 4/4 โดยเน้นจังหวะขึ้น-ลงที่ off-beat เล็กน้อย ถ้าต้องการความหนัก ให้เปลี่ยนเป็นพาวเวอร์คอร์ด (Em5, D5, C5) บนกีตาร์ไฟฟ้าจะได้เสียงที่กรวดและโฟกัสเหมือนต้นฉบับ พร็อท: ถ้าชอบเสียงสูงมากขึ้น วางคาโป้ตรงเฟรตที่ 2 แล้วเล่นคอร์ดเดิมแบบเปิดจะได้ทอนัลลิตี้ที่สว่างขึ้น นอกจากนี้ การใส่คอรัสเล็ก ๆ หรือรีเวิร์บบาง ๆ ให้กับกีตาร์ไฟฟ้าจะช่วยให้ผสมกับเสียงร้องประสานแบบคณะนักเรียนได้ดีขึ้น สรุปคือโครงคอร์ดไม่ซับซ้อน แต่อารมณ์มาจากจังหวะและโทนเสียง — เล่นให้สนุกกับการมิวท์และใส่ไดนามิกเข้ม-อ่อนตามท่อนร้อง

เพลงนี้เป็นหนึ่งในบทเพลงที่ฉันรู้สึกว่าคำแปลต้องจับทั้งความหมายตรงตัวและความรู้สึกเชิงสัญลักษณ์ไปพร้อมกัน เมื่อนึกถึงชื่อเพลง 'Another Brick in the Wall' ทางเลือกการแปลภาษาไทยที่ได้ยินบ่อยคือ 'อิฐอีกก้อนในกำแพง' หรือปรับให้อ่านลื่นกว่าเป็น 'อีกก้อนอิฐในกำแพง' ทั้งสองเวอร์ชันถ่ายทอดความหมายพื้นฐานได้ตรง: อิฐ = สิ่งที่ถูกวางซ้อน ทำหน้าที่สร้างกำแพง (กำแพงนี้แทนการปิดกั้นความเป็นตัวตนหรือการกีดกันทางอารมณ์) ในเชิงสำนวน ถ้าอยากเน้นความตะขิดตะขวงของความเป็นปัจเจก อาจเลือกแปลให้มีน้ำเสียงเศร้าหรือวิพากษ์ เช่น 'เพียงก้อนอิฐอีกก้อนในกำแพง' ซึ่งเติม 'เพียง' เพื่อเน้นความรู้สึกว่าผู้คนกลายเป็นชิ้นส่วนที่ไร้ความหมาย การแปลท่อนฮุกสำคัญอย่าง 'We don't need no education' ก็ต้องระวังความซับซ้อนของการใช้ปฏิเสธซ้อนในภาษาอังกฤษ — แปลตรงๆ เป็น 'เราไม่ต้องการการศึกษา' ฟังแข็งไปหน่อย จึงมักเห็นเวอร์ชันที่ถ่ายทอดเจตนาเป็น 'เราไม่ต้องการให้ระบบการศึกษาใส่กรอบเรา' เพื่อให้ผู้อ่านไทยจับจุดปฏิเสธต่อระบบได้ชัดขึ้น สรุปคือ ฉันมักชอบเวอร์ชันที่ผสมกันระหว่างความตรงตัวและการเติมน้ำหนักเชิงอุปมา: 'อิฐอีกก้อนในกำแพง' เป็นฐานที่ดี ส่วนถ้าต้องการเวทีเล่าเรื่องก็เติมคำเล็กๆ เพื่อให้ความหมายเชื่อมต่อกับความเป็นมนุษย์มากขึ้น

เพลง 'Another Brick in the Wall' สำหรับฉันเป็นซาวด์แทร็กของความต้านทาน และมันถูกใช้แบบเด่นสุดในภาพยนตร์ที่คนส่วนใหญ่คิดถึงทันที นั่นคือ 'Pink Floyd – The Wall' เวอร์ชันภาพยนตร์ที่ออกฉายในต้นทศวรรษ 1980 ในเรื่องฉากโรงเรียนที่เด็กๆ แต่งชุดโรงเรียนเดินแถวและร้องท่อน 'We don't need no education' ถูกถ่ายทอดด้วยภาพแอนิเมชันที่ดาร์กและเสียดสี เสียงร้องของเด็กๆ กลายเป็นคำประกาศไม่ยอมอยู่ใต้ระบบ การตัดต่อระหว่างภาพถนน โรงเรียน และหน้ากากครูที่เหมือนหมู ทำให้เพลงกลายเป็นจุดศูนย์กลางของความโกรธและความขมขื่นในพล็อต ฐานะคนที่โตมากับการดูหนังเรื่องนี้ครั้งแรก ฉันรู้สึกว่าเพลงไม่ได้แค่เป็นฉากไฮไลท์ แต่มันผูกกับธีมของการแยกตัวและความเจ็บปวดส่วนตัวของตัวละคร หลายฉากในหนังถูกจัดวางราวกับเพลงเป็นตัวเล่าเรื่องกลาง ซึ่งทำให้ความหมายของท่อนร้องและบีตวางตัวในหัวคนดูได้ชัดเจนกว่าแค่อัลบั้มเดี่ยวๆ การเห็นมันบนจอใหญ่พร้อมงานภาพของ Gerald Scarfe เพิ่มมิติให้เพลงจนแทบจะเป็นภาพจำของคนทุกเจเนอเรชันที่เคยดูหนังเรื่องนี้ สรุปคือ ถ้าจะยกตัวอย่างหนึ่งเรื่องที่ใช้เพลงนี้อย่างเด่นชัดและทรงพลัง ก็คงต้องยกให้ 'Pink Floyd – The Wall' นี่แหละ ฉันยังคงรู้สึกหนาวเวลาได้ยินท่อนประสานนั้นในฉากโรงเรียนเสมอ

เคยสงสัยไหมว่าทำไมเพลงหนึ่งท่อนสั้น ๆ จะสร้างความปั่นป่วนได้ขนาดนั้น ฉันเคยอ่านและฟังเรื่องราวของ 'Another Brick in the Wall' มานานเลย และข้อมูลชัดเจนที่สุดคือเพลงนี้ถูกห้ามอย่างเป็นทางการในแอฟริกาใต้สมัยแบ่งแยกสีผิว เพราะเนื้อหาท่อนว่า "we don't need no education" ถูกมองว่าเป็นการท้าทายระบบอำนาจที่ต้องการควบคุมการศึกษาและความคิดของคนรุ่นใหม่ นอกจากนั้นยังมีรายงานว่าบางสถานีวิทยุในสหรัฐอเมริกากับบางโรงเรียนในประเทศต่าง ๆ เลือกที่จะไม่เปิดเพลงนี้เพราะเกรงเรื่องการยุยงให้ต่อต้านสถาบันการศึกษา มุมมองของฉันคือการแบนไม่ได้ทำให้เพลงหายไป — กลับเป็นเชื้อเพลิงให้มันกลายเป็นเพลงสัญลักษณ์ของการประท้วงมากขึ้น ตอนที่รู้ว่ามันถูกห้ามในที่ต่าง ๆ ฉันรู้สึกว่าความโกรธและความอยากสื่อสารของศิลปินมีพลังมากพอจะทำให้บทเพลงขยับขอบเขตของสังคมได้ นี่คือเพลงที่ถูกตั้งคำถามทั้งโดยรัฐและสังคม และนั่นก็เป็นเหตุผลว่าทำไมเรื่องราวของมันยังถูกพูดถึงจนถึงวันนี้

เราได้ยินเรื่องการแบนเพลงนี้มาตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น และนั่นคือสิ่งที่ทำให้เพลง 'Another Brick in the Wall' ของพิงก์ฟลอยด์กลายเป็นสัญลักษณ์มากกว่าท่อนฮุกเพียงท่อนเดียว เราอยากเล่าแบบตรงไปตรงมาว่าเพลงนี้ถูกแบนอย่างชัดเจนในแอฟริกาใต้สมัยยุคการแบ่งแยกสีผิว เพราะเนื้อเพลงที่พูดถึงการปฏิเสธการศึกษาที่ถูกบีบบังคับและระบบวินัย ซึ่งรัฐบาลแบ่งแยกสีผิวมองว่ามันจะกระตุ้นนักเรียนและเยาวชนให้ต่อต้านอำนาจรัฐ เพลงนี้ถูกจำกัดการออกอากาศและถูกเพิกถอนจากรายการบางรายการ ทำให้แค่การเล่นดนตรีกลายเป็นการกระทำที่มีความหมายทางการเมือง ในมุมมองของคนที่เป็นแฟนเพลงร็อกอย่างเรา การถูกแบนกลับเพิ่มพลังให้เพลงมากขึ้น—มันไม่ใช่แค่ทำนอง แต่กลายเป็นตัวแทนของการต่อต้านที่เชื่อมโยงกับการประท้วงของนักเรียนและการเรียกร้องสิทธิพื้นฐาน เหมือนกับกรณีของ 'Killing in the Name' ที่ต่อสู้กับการกดขี่ในรูปแบบของมันเอง ประสบการณ์นี้สอนให้รู้ว่าดนตรีบางเพลงมีพลังเกินกว่าจะเป็นแค่เพลงธรรมดา

คนที่วาดโลกแห่งเหวลึกและเล่าเรื่องต้นฉบับของ 'Made in Abyss' ก็คือ Akihito Tsukushi—เขาเป็นผู้แต่งและวาดมังงะต้นฉบับที่อนิเมะหยิบไปดัดแปลง ความที่ผมชอบการผสมผสานระหว่างตัวละครน่ารักกับบรรยากาศมืดมิดจนรู้สึกขนลุก ทำให้ผลงานของ Tsukushi โดดเด่นมากกว่ามังงะทั่วไป งานเส้นและการออกแบบสิ่งมีชีวิตในเหวแสดงให้เห็นทักษะด้านการวาดประกอบโลก (worldbuilding) ที่ละเอียดจนคนดู/ผู้อ่านรู้สึกว่าโลกนั้นมีชีวิตจริง ๆ นอกจากมังงะหลักแล้ว กรณีของ 'Made in Abyss' ยังขยายเป็นอนิเมะซีรีส์และภาพยนตร์ต่อเนื่อง เช่นภาพยนตร์ต่อเรื่องหนึ่งที่แปลกและโหดร้ายในแบบของมัน ซึ่งช่วยยืนยันว่าเนื้อหาต้นฉบับของ Tsukushi มีพลังมากพอจะขยายเป็นสื่อรูปแบบต่าง ๆ ผมมักจะชื่นชมวิธีที่เขาเล่าเรื่องผ่านภาพและการเว้นช่องว่างระหว่างความน่ารักกับความโหดร้าย — นั่นแหละที่เป็นเสน่ห์หลักของงานเขา

เพลงประกอบของ 'Made in Abyss' เป็นงานที่ผสมความงามกับความหลอนเข้าด้วยกันจนแทบแยกไม่ออก ผมชอบบรรยากาศที่คีตกวีสร้างขึ้น — มันทั้งอบอุ่นและแฝงด้วยความเศร้าลึก เสียงประสาน ระนาดเบา ๆ กับซินธีไซเซอร์ที่บิดล้อค ทำให้ฉากใต้บาดาลหรือชั้นลึกของช่องว่างมีมิติขึ้นแบบที่ภาพอย่างเดียวไม่พอ คนที่แต่งเพลงให้กับ 'Made in Abyss' คือ Kevin Penkin และผลงานของเขามีทั้งอัลบั้มสำหรับซีรีส์และสำหรับภาพยนตร์แยกต่างหาก หากอยากได้เพลงนี้สามารถสตรีมบนแพลตฟอร์มยอดนิยมเช่น Spotify, Apple Music, YouTube Music หรือซื้อไฟล์ดิจิทัลผ่าน iTunes/Apple Store และถ้าชอบของจับต้องได้ก็มี CD วางจำหน่ายที่ร้านอินเตอร์เน็ตอย่าง CDJapan หรือร้านขายแผ่นทั่วไปในญี่ปุ่น มันเป็นงานที่ฟังทีไรก็เหมือนย้อนกลับไปดูซีนเดิมอีกครั้ง จบด้วยความประทับใจตรงที่ดนตรียังเล่าความหมายของเรื่องให้ลึกลงกว่าคำพูด