ธีมและสัญลักษณ์ในร่วงหล่นสื่อความหมายถึงอะไร?

เพลงที่ทำให้แฟนคลับพูดถึงมากที่สุดคือ 'ร่วงหล่น Main Theme' เพราะมันจับอารมณ์ของเรื่องได้แทบจะทั้งหมดในสองนาทีแรก ฉันยังนั่งฟังท่อนเปิดที่ใช้เครื่องสายเบา ๆ และฮาร์โมนิกบนเปียโนซ้ำ ๆ แล้วรู้สึกว่าทุกฉากที่ตามมาถูกแต่งเติมให้มีน้ำหนักขึ้นอย่างไม่ต้องพยายามมาก การเรียงคอร์ดที่ค่อย ๆ เปิดเผยเมโลดี้หลักใช้พื้นที่ว่างได้ดี ทำให้เพลงไม่อิ่มตัว แต่มีพลังพอจะดึงคนดูกลับมาทุกครั้งที่มันโผล่มา ความทรงจำส่วนตัวที่ผมยึดติดคือเวลากลุ่มตัวละครยืนอยู่ใต้ฝน เพลงนี้เข้ามาในฉากนั้นเหมือนเป็นการหายใจร่วมกัน ฉากนั้นไม่จำเป็นต้องพูดมาก แต่เสียงดนตรีทำงานแทนบทสนทนาได้หมด ซึ่งเป็นเหตุผลว่าทำไมแฟน ๆ มักจะยกให้ 'ร่วงหล่น Main Theme' เป็นเพลงที่ขาดไม่ได้ของซีรีส์นี้

ภาพภาพหนึ่งที่ค่อย ๆ ร่วงหล่นลงมาจากหน้าจอมักจะทำให้ใจฉันหยุดเต้นชั่วคราว ก่อนอื่นเลยการตกไม่ได้หมายถึงแค่การสิ้นสุดของเหตุการณ์ แต่มันเป็นภาษาเชิงสัญลักษณ์ที่ผสมทั้งความสิ้นหวัง ความปลดปล่อย และการเปลี่ยนผ่าน เมื่อดูฉากสุดท้ายของ 'The End of Evangelion' ที่ภาพแตกสลายและตัวละครเหมือนลอยตกลงในความมืด มันให้ความรู้สึกว่าโลกเก่ากำลังพังทลายพร้อมกับการเริ่มต้นทางจิตวิญญาณบางอย่างสำหรับตัวละคร ฉันรู้สึกว่าการตกตรงนั้นคือการเผชิญหน้ากับผลของการตัดสินใจทั้งชีวิต ไม่ใช่แค่การล้มลงแบบฟิสิกส์ อีกมุมที่ชอบคิดคือการตกเป็นการเปรียบเปรยของการสูญเสียสถานะเหนือกว่า การหล่นลงมายังระดับความเป็นมนุษย์มากขึ้น — บ่อยครั้งมันเจือไปด้วยการค้นหาตัวตนใหม่ เช่นเดียวกับฉากที่ตัวละครหล่นจากโลกเดิม ฉันมองว่ามันเชื้อเชิญให้ผู้ชมมองย้อนกลับถามตัวเองว่าอะไรคือตัวตนที่แท้จริงหลังจากการล่มสลายเหล่านั้น

กลิ่นฝนที่ชื้นบนทางเท้าเป็นภาพแรกที่ผมจินตนาการเมื่อคิดถึงแรงบันดาลใจของร่วงหล่น เพราะงานของเขามักมีโทนหม่น ๆ แต่ก็เต็มไปด้วยรายละเอียดเล็ก ๆ ที่ทำให้โลกดูมีชีวิต ผมคิดว่าแหล่งที่มาสำคัญคือการสังเกตผู้คนในเมือง—การยืนมองจากมุมสูง การได้ยินบทสนทนาที่ขาดตอน—สิ่งเหล่านั้นถูกถ่ายทอดเป็นฉากสั้น ๆ ที่เปลี่ยนอารมณ์ผู้อ่านได้อย่างรวดเร็ว งานของเขาจับความเปราะบางของความสัมพันธ์และความโดดเดี่ยวเหมือนฉากในภาพยนตร์อย่าง 'Pan's Labyrinth' ที่ผสมแฟนตาซีกับความโหดร้ายในโลกจริง แต่เขาเลือกใช้ภาษาที่เฉียบคมและภาพเปรียบเทียบเพื่อให้ผู้อ่านมีส่วนร่วม อีกแหล่งที่ผมสังเกตคือวรรณกรรมเด็กที่ไม่หวานจนเกินไป—ความเรียบง่ายแต่แฝงความลึกเหมือนบทสนทนาใน 'The Little Prince' นำมาแปลงเป็นเรื่องของผู้ใหญ่ที่ยังมีแววตาเด็กอยู่ งานของร่วงหล่นจึงรู้สึกเหมือนการเดินคืนเดียวที่มีทั้งความสวยและบาดแผลในเวลาเดียวกัน

ลองนึกดูว่าเวลาคลิกเข้าไปในเว็บแฟนฟิคของไทยแล้วเจอแท็กเต็มไปหมด มันเหมือนเดินเข้าไปในห้องสมุดที่ทุกชั้นวางหนังสือเป็นแนวที่คนรักตัวละครต่างหยิบขึ้นมาเขียนกัน แนวที่เห็นบ่อยและเป็นที่นิยมสุดๆ คงหนีไม่พ้นแนวรักชายชายหรือ BL ซึ่งได้รับความนิยมมากตั้งแต่แฟนด้อมอนิเมะและซีรีส์ต่างประเทศเริ่มขยายฐานในไทย คนไทยชอบเอาตัวละครจาก 'My Hero Academia' หรือ 'Naruto' มาจับคู่วางในสถานการณ์โรงเรียน สลับบท หรือ AU ที่ทำให้เกิดเคมีใหม่ๆ ระหว่างคู่ตัวละคร นอกจากนั้นแนวฟิคแบบหวานใส่บรรยากาศชิลล์ๆ อย่าง fluff และแนวเครียดแบบ angst/hurt-comfort ก็เป็นที่ชื่นชอบ เพราะคนอ่านชอบความเกาใจและการเยียวยาจากตัวละครที่รัก ในมุมของฉันยังเห็นแฟนฟิคแนว AU ยอดฮิตเหมือนกัน เช่น modern AU, high school AU, หรือ soulmate AU ที่เปลี่ยนโลกของเรื่องต้นฉบับให้เป็นชีวิตประจำวันซึ่งเข้าถึงง่าย และทำให้ผู้เขียนสามารถสวมบทให้ตัวละครทำอะไรที่เราอยากเห็น แบบ crossover ระหว่างจักรวาลอย่างเอาตัวละครจาก 'Demon Slayer' มาพบกับสภาพแวดล้อมของ 'Haikyuu!!' ก็มีให้เห็นในรูปแบบทดลองเล่น หลากหลายฟอร์แมตก็เป็นเสน่ห์ หนึ่งช็อต, มัลติเชปเตอร์หรือเรื่องยาวที่เขียนสลับ POV กันไปมา บางคนชอบเขียน smut หรือ NC-17 อย่างเปิดเผย บางคนชอบคุมโทนเป็น soft romance ที่อ่านแล้วฟินไม่ต้องมีฉากหนักๆ อีกกลุ่มที่เด่นคือแฟนฟิคแนวดาร์กหรือ darkfic ที่ส่งเสริมการสำรวจด้านมืดของตัวละครและโลกของเรื่อง บางครั้งตัวละครที่ถูกมองว่าน่ารักในต้นฉบับถูกเขียนให้มีอดีตน่ากลัวหรือการตัดสินใจโหดร้าย ซึ่งกลุ่มผู้อ่านบางส่วนชอบความตึงเครียดนี้เพราะมันให้มิติใหม่ๆ เช่นเดียวกับแนว canon divergence ที่ชวนให้ลองคิดว่าเหตุการณ์จะเปลี่ยนไปอย่างไรถ้าฉากสำคัญเปลี่ยนเพียงแค่จุดเดียว นอกจากนี้การเขียนแนว crossover และ AU ที่ผสมแนวแฟนตาซีหรือไซไฟเข้ากับเรื่องรักก็ปลุกพลังจินตนาการได้สุดยอด สรุปแบบไม่เป็นทางการคือความนิยมของแฟนฟิคในไทยขึ้นอยู่กับความคุ้นเคยกับตัวละครและความต้องการทดลองรูปแบบใหม่ๆ; BL, AU, angst/hurt-comfort, fluff, smut และ darkfic น่าจะเป็นแถวหน้าที่เห็นบ่อยสุด ส่วนเหตุผลที่ทำให้แนวเหล่านี้ได้รับความนิยมคือทั้งความอยากเห็นคู่โปรดในสถานการณ์ที่ไม่ได้เห็นในต้นฉบับกับพื้นที่ปลอดภัยที่แฟนฟิคให้แก่การทดลองแนวคิดใหม่ๆ โดยส่วนตัวฉันชอบการผสมแนวที่ทำให้เรื่องเดิมมีรสชาติแปลกใหม่และบางครั้งก็ได้พบมุมมองของตัวละครที่ทำให้รักพวกเขามากขึ้น

เวลาที่อ่านแฟนฟิคเกี่ยวกับ 'ร่วงหล่น' ผมมักเริ่มจากที่ที่คนไทยรวมตัวกันก่อน เพราะงานแฟนฟิคภาษาไทยมักกระจายอยู่ตามชุมชนท้องถิ่นมากกว่าที่คิด เราเคยได้เจอแฟนฟิคยาว ๆ ที่ต่อเนื่องจนอ่านเพลินบนแพลตฟอร์มอย่าง Dek-D และ Wattpad ซึ่งเป็นที่ที่นักเขียนไทยหลายคนชอบลงงานดั้งเดิม ประโยชน์ของที่นี่คือคอมเมนต์กับระบบติดตามทำให้เห็นความเคลื่อนไหวของช่วงต่อ ๆ ได้ง่าย อีกที่ที่ห้ามมองข้ามคือกลุ่มเฟซบุ๊กและทวิตเตอร์ที่มีแท็กเฉพาะเรื่อง 'ร่วงหล่น' — ที่นั่นมักมีลิ้งก์แฟนฟิคสั้น ๆ, ฟิคข้ามจักรวาล หรือฟิคทดลองที่เขียนแบบสด ๆ บางครั้งก็มีคนเอาแฟนฟิคภาษาไทยไปแปลและโพสต์ต่อบน Archive of Our Own หรือ FanFiction.net ทำให้เจอฝีมือแปลจากคนต่างประเทศด้วยเช่นกัน นอกจากนี้ถ้าชอบฟิคที่เป็นสไตล์นวนิยายยาว ๆ ลองเช็ก Fictionlog หรือ ReadAWrite ซึ่งออกแบบมาสำหรับงานยาวและอ่านง่ายบนมือถือ พูดถึงตัวอย่างที่คุ้น ๆ กัน บางฟิคก็จับ 'ร่วงหล่น' ไปชนกับ 'Harry Potter' ในแบบครอสโอเวอร์ที่ตลกขบขัน ทำให้เห็นมุมของตัวละครผ่านการตั้งคำถามใหม่ ๆ การค้นหาแบบใช้แท็กและการตามนักเขียนที่ชอบบนแพลตฟอร์มเหล่านี้ช่วยให้เจอผลงานดี ๆ ได้เร็วขึ้น สุดท้ายแล้วชุมชนเล็ก ๆ เหล่านี้แหละที่มักมีของเจ๋ง ๆ ซ่อนอยู่ ถ้าเจอเรื่องที่โดนใจแล้วเก็บคอมเมนต์เล็ก ๆ ไว้ให้กำลังใจนักเขียนบ้างก็เป็นเรื่องดี

ในตู้แผ่นเก็บของผม มีความรู้สึกแบบเดียวกับคนสะสมหลายคนเวลาที่เห็นป้าย "Out of Print" — เรื่องลิขสิทธิ์ที่ร่วงหล่นมักไม่ใช่เพราะผู้กำกับอยากปล่อยงานหรือสตูดิโอต้องการละทิ้งผลงาน แต่เป็นเพราะสัญญาระหว่างบริษัทตัวแทนจัดจำหน่ายกับเจ้าของสิทธิ์สิ้นสุดแล้วไม่มีใครต่อสัญญา ส่วนใหญ่สิ่งที่ผมเจอบ่อยคือการเปลี่ยนมือของผู้จัดจำหน่ายมากกว่าจะเป็นการที่ "ผู้กำกับ" หรือ "สตูดิโอ" ถูกละทิ้งโดยตรง ตัวอย่างที่ชัดเจนในความทรงจำคือกรณีของผลงานจากสตูดิโอญี่ปุ่นที่เดิมมีตัวแทนจำหน่ายใหญ่ในต่างประเทศ แต่ต่อมาครบสัญญาแล้วสิทธิ์ถูกย้ายไปยังบริษัทอื่น — อย่างเช่นช่วงที่การฉายภาพยนตร์ของ 'Studio Ghibli' ในอเมริกามีการเปลี่ยนผ่านจากบริษัทเดิมไปสู่บริษัทใหม่ ทำให้แผ่นบางรุ่นหรือการฉายบางรอบกลายเป็นของหายากชั่วคราว สิ่งที่ผมมักแนะนำเพื่อนสายสะสมคืออย่าโทษผู้กำกับหรือสตูดิโอเพียงอย่างเดียว ให้มองระบบการลงทุนและการจัดจำหน่ายรอบนอกด้วย เพราะเมื่อคณะกรรมการการผลิตหรือผู้แทนสิทธิ์รายเดิมไม่ต่อสัญญา ผลงานก็อาจหายไปจากตลาดชั่วคราว ถึงแม้บางครั้งจะถูกหยิบขึ้นมาจัดจำหน่ายใหม่โดยบริษัทอื่นในภายหลังก็ตาม — นี่แหละคือรสชาติหวาน-ขมของการสะสมจริง ๆ

เอาจริงพูดตรงๆ ผมไม่ได้พบว่ามีฉบับแปลภาษาอังกฤษแบบเป็นทางการของ 'ร่วง หล่น' ที่วางจำหน่ายอย่างกว้างขวาง จากประสบการณ์ที่ติดตามงานแปลวรรณกรรมจากต่างประเทศ บ่อยครั้งถ้างานภาษาไทยยังไม่ได้รับการแปลอย่างเป็นทางการ จะพบสองทางเลือกหลัก ๆ: คือมีแค่บทคัดย่อหรือบทแปลบางตอนปรากฏในวารสารวรรณกรรม หรือมีการแปลจากแฟนคลับที่แชร์กันในชุมชนออนไลน์ ซึ่งกรณีหลังมักขาดการรับรองลิขสิทธิ์และคุณภาพมาตรฐานของงาน ผมมองว่าโอกาสที่งานจะถูกแปลอย่างเป็นทางการขึ้นอยู่กับความสนใจของสำนักพิมพ์ต่างประเทศและการเจรจาลิขสิทธิ์ ถ้าคุณอยากอ่านเป็นภาษาอังกฤษจริง ๆ ให้ลองตามหาบทความวิจารณ์สองสามชิ้นหรือคอนเท็กซ์ภาษาอังกฤษที่อาจอ้างถึงชิ้นงานนี้ แต่ถ้าอยากผลักดันให้มีฉบับแปลจริง ๆ การติดต่อผู้เขียนหรือสำนักพิมพ์เจ้าของลิขสิทธิ์เป็นทางหนึ่งที่จับต้องได้ ส่วนตัวผมหวังว่าจะได้เห็นการแปลเต็มรูปแบบในอนาคต เพราะงานประเภทนี้มักมีมิติทางวัฒนธรรมที่น่าส่งต่อเหมือนอย่างที่ 'One Hundred Years of Solitude' เคยเปิดโลกให้กับผู้อ่านนานาชาติ

เพลงประกอบของซีรีส์ 'ร่วง หล่น' จริง ๆ แล้วมีชื่อว่า 'หล่น' ซึ่งเป็นเพลงที่ทำหน้าที่เหมือนลมหายใจให้กับซีนเงียบ ๆ หลายฉาก ฉันชอบตรงที่เมโลดี้เรียบง่ายแต่พาไปถึงความเปราะบางของตัวละครได้ทันที มันไม่ใช่แทร็กที่ตั้งใจจะดังหรือฉูดฉาด แต่เลือกใช้เสียงเครื่องสายเบา ๆ และพาร์ตเปียโนที่เหมือนการหยุดหายใจ ทำให้ทุกครั้งที่เพลงขึ้นมา ฉากธรรมดากลายเป็นฉากที่น่าจดจำ มุมมองของฉันคือเพลงนี้เหมาะกับการนั่งฟังคนเดียวในค่ำคืนที่คิดมาก มันเตือนความทรงจำแบบเงียบ ๆ คล้าย ๆ กับเพลงจาก 'Your Name' ในแง่ของการใช้ธีมซ้ำและพัฒนาเมโลดี้ให้ผูกกับอารมณ์ แต่ไม่พยายามเลียนแบบความยิ่งใหญ่ เพลง 'หล่น' เลือกเส้นทางของความละเอียดอ่อนและค่อย ๆ กัดกินใจแทนที่จะกระแทก มีบางช็อตในซีรีส์ที่เพลงขึ้นมาแค่ไม่กี่โน้ตก็ทำให้ฉันหยุดมองหน้าจอและฟังเต็ม ๆ จนท้ายที่สุดยังคงจดจำทำนองได้ติดหูอยู่