นักแปลจะรู้ทัน ภาษาอังกฤษ ของสำนวนภาพยนตร์ได้อย่างไร

ซากปรักหักพังของวัดเก่าๆ สามารถบอกเล่าเผ่าพันธุ์ความคิดและภาษาที่ไหลผ่านดินแดนนี้ได้ชัดเจนกว่าที่คิด ฉันชอบยืนดูพระพุทธรูปสมัยโบราณที่พิพิธภัณฑ์และคิดถึงร่องรอยของอาณาจักรโบราณอย่าง 'ดวราวดี' มากเป็นพิเศษ งานปูนปั้นแบบดวราวดี รูปแบบเจดีย์ทรงระฆัง และภาพพระพุทธรูปที่มีลักษณะเฉพาะ ทำให้เห็นว่าพื้นที่รอบแม่น้ำเจ้าพระยาตอนกลางเคยเป็นศูนย์กลางของวัฒนธรรมมอญซึ่งนำวัฒนธรรมพุทธศาสนาแบบเถรวาทเข้ามามีบทบาทในภาษาพูดและคำศัพท์ศาสนา จากมุมมองการใช้ภาษา คำยืมจากภาษามอญยังคงฝังตัวอยู่ในภาษาไทยกลาง เช่นคำที่เกี่ยวกับศาสนา งานช่าง และชื่อสถานที่บางแห่ง ส่วนศิลปะนั้นรูปแบบลวดลายและเทคนิคการปั้นปูนที่เห็นตามวัดสมัยต่อมาบ่งชี้ว่าศิลปะดวราวดีถูกตีความใหม่และหลอมรวมจนกลายเป็นรากฐานของศิลปกรรมไทยร่วมสมัย — นี่คือมรดกที่ฉันรู้สึกว่าเราเดินตามรอยมันทุกครั้งที่เข้าไปชมวัดเก่าๆ

บทกวีในเพลงประกอบบางเพลงมีความหมายชั้นลึกที่ซ่อนอยู่ระหว่างบรรทัดและเมโลดี้ ทำให้การแปลไม่ใช่แค่การถอดคำ แต่เป็นการถอดอารมณ์ด้วย เมื่อฟัง 'Unravel' ฉันมักคิดถึงวิธีถ่ายทอดความขมปนโหยหาที่ซ่อนอยู่ในโครงสร้างประโยคของต้นฉบับ: คำบางคำต้องแปลตรง ๆ เพื่อรักษาจังหวะและน้ำเสียง ในขณะที่อีกหลายวลีต้องขยับรูปประโยคในภาษาไทยเพื่อให้ฟังเป็นธรรมชาติและยังคงสะเทือนใจเมื่อร้องตามได้ การตัดสินใจระหว่างความหมายตามตัวและความหมายเชิงภาพยนตร์เป็นสิ่งที่ฉันต่อสู้ด้วยเสมอ เพราะถ้าเลือกแปลแบบ literal อาจสูญเสียสัมผัส แต่ถ้าแปลแบบ free จะเสี่ยงค่าวรรณกรรมนั้นเปลี่ยนไป ฉันจบการแปลด้วยการเลือกคำที่ให้ความหมายใกล้เคียงที่สุดและยังรักษาจังหวะให้ร้องได้ ซึ่งสำหรับฉันคือหัวใจของการทำให้บทกวีในเพลงประกอบยังคงชีวิตเมื่อย้ายมาเป็นภาษาไทย

ดิฉันหลงใหลในการฟังเสียงต้นฉบับของตัวละครที่รัก และสำหรับ Judy Hopps เสียงอังกฤษชัดเจนเป็นเอกลักษณ์มาก — นักแสดงที่พากย์เสียงให้คืิอ Ginnifer Goodwin ซึ่งผลงานของเธอใน 'Zootopia' ช่วยส่งให้อารมณ์ของตัวละครกระฉับกระเฉง มีความมุ่งมั่นและอารมณ์ขันผสมความอ่อนโยนในเวลาเดียวกัน การพากย์ภาษาอังกฤษของ Ginnifer มีเฉดเสียงที่ทำให้ Judy รู้สึกเป็นคนจริง ๆ ไม่ใช่แค่ตัวการ์ตูน; น้ำเสียงแหลมสด ใส่พลังเวลาต้องสื่อความมุ่งมั่น และลดโทนลงเมื่อมีฉากอ่อนโยน ซึ่งเป็นเหตุผลว่าทำไมเธอถึงกลายเป็นเวอร์ชันที่หลายคนยกให้เป็นต้นแบบ ในเวอร์ชันไทยจะไม่ใช่แค่การย้ายบทพูดเท่านั้น แต่เป็นการตีความใหม่โดยนักพากย์ท้องถิ่น ซึ่งมักปรับโทนให้เข้ากับบริบทภาษาและอารมณ์คนดูไทย — ช่วงเสียง ความเร็วการพูด และมุกตลกบางส่วนอาจถูกปรับเพื่อให้เข้ากับสำนวนไทย ดังนั้นถึงแม้ตัวชื่อเดียวกันจะยังคงอยู่ แต่ความรู้สึกที่ได้รับอาจต่างจากต้นฉบับเล็กน้อย

ลองเริ่มจากความสนุกก่อนเลย — นั่นคือเหตุผลที่ฉันมักแนะนำให้เด็กเริ่มอ่านหนังสือการ์ตูนภาษาอังกฤษด้วย 'Dog Man' ของ Dav Pilkey ประโยชน์แรกที่เห็นชัดคือภาษาที่ใช้ไม่ซับซ้อน ตัวอักษรใหญ่ ตัวหนังสือเป็นบล็อกอ่านง่าย และมีการใช้วลีซ้ำ ๆ ซึ่งช่วยให้เด็กจับพยางค์และคำคุ้นเคยได้เร็ว อีกอย่างคืออารมณ์ขันแบบกวน ๆ ของเรื่องดึงเด็กให้อยากพลิกหน้าต่อไปโดยไม่รู้สึกว่ากำลังเรียนภาษาอย่างจริงจัง ฉันมักชวนให้เด็กอ่านแบบสองรอบ: รอบแรกอ่านเพื่อหัวเราะและเข้าใจภาพรวม รอบที่สองเน้นสังเกตคำที่ยังไม่รู้ อ่านประโยคในช่องคำพูดแล้วเลียน้ำเสียงตัวละคร การทำแบบนี้ช่วยให้เด็กผ่อนคลายกับภาษาอังกฤษและค่อย ๆ สะสมคำศัพท์ ฉันยังชอบให้เด็กวาดตัวการ์ตูนเองหรือเขียนบรรทัดสั้น ๆ เป็นภาษาอังกฤษตามสไตล์หนังสือ เพราะมันเชื่อมการอ่านกับการสร้างสรรค์ ซึ่งทำให้การเรียนรู้ยั่งยืนกว่า ถ้ามองในมุมของการเลือกเล่มต่อไป ให้ค่อยเพิ่มความท้าทาย เช่น เลือกเล่มที่มีตอนยาวขึ้นหรือคำศัพท์หลากหลายขึ้น แต่ยังคงเน้นความสนุกเป็นหลัก นั่นแหละวิธีทำให้ภาษาอังกฤษกลายเป็นเพื่อน ไม่ใช่ภาระ

ชอบความรู้สึกตอนพลิกหน้ากระดาษหนาๆ ที่มีลายพิมพ์สดๆ ตาที่กระพริบจนรู้สึกเหมือนได้เข้าไปในโลกอีกใบ ฉันมองเรื่องนี้เหมือนคนที่ชอบสะสมและชอบสัมผัสรายละเอียดเล็กๆ ของงานศิลป์: เล่มจริงให้ความรู้สึกของการได้ครอบครอง พื้นผิวของกระดาษบางแบบช่วยให้งานภาพมีน้ำหนัก การเปิดปกแบบมีเส้นสีทองหรือแผ่นปกพิเศษสำหรับฉบับรวบรวมยังทำให้การอ่านกลายเป็นพิธีกรรมเล็กๆ ที่หายากในยุคดิจิทัล ตัวอย่างเช่นตอนที่เห็นภาพขาวดำในเล่มรวม 'Vagabond' ขนาดหน้ากระดาษใหญ่และการพิมพ์บนกระดาษหนาทำให้รายละเอียดเส้นดินสอดูมีมิติมากกว่าบนจอ ในทางกลับกัน การอ่านแบบดิจิทัลนั้นสะดวกสุดๆ สำหรับคนที่เดินทางบ่อยหรือไม่มีพื้นที่เก็บสะสม ฉันมักจะหยิบแท็บเล็ตขึ้นมาอ่านตอนรอรถไฟ มากกว่านั้นการสมัครสมาชิกแบบรวมเล่มช่วยให้เข้าถึงเรื่องใหม่ๆ ได้ทันที และถ้าฉันต้องการเปรียบเทียบหลายเล่มหรือค้นหน้าก็ทำได้ไว แต่ความผิดหวังคือการเชื่อมต่อและสิทธิ์การเข้าถึงที่อาจหายไปได้ ต่างจากเล่มจริงที่วางอยู่บนชั้นแล้วหยิบมาอ่านได้เสมอ สุดท้ายฉันแบ่งวิธีการอ่านออกเป็นสองแบบ: ถ้าเรื่องนั้นฉันรักจริงๆ จะซื้อเล่มจริงเก็บเป็นสมบัติ แต่ถ้าอยากอ่านหลายเรื่องหรือทดลองสไตล์ใหม่ๆ เลือกเวอร์ชันดิจิทัลก่อนเป็นทางเลือกที่ฉลาด ทั้งสองรูปแบบมีเสน่ห์ต่างกัน และการตัดสินใจขึ้นกับพื้นที่ เวลา และความตั้งใจว่าจะเก็บรักษาหรือแค่ผ่านตาเท่านั้น

เวลาได้หยิบ 'Watchmen' ขึ้นมาอ่านอีกครั้งก็เหมือนขุดบ่อที่เต็มไปด้วยชั้นความคิดและคำถามซ้อนกัน—มันไม่ใช่แค่เรื่องฮีโร่สวมหน้ากากแต่เป็นบทสนทนาเกี่ยวกับจริยธรรม สถานะของอำนาจ และผลกระทบของการเมืองต่อชีวิตคนธรรมดา เราเคยรู้สึกทึ่งกับการจัดวางภาพและกรอบเรื่องของเรื่องนี้ที่ทำให้ทุกฉากมีความหมายเกินกว่าความรุนแรงบนหน้ากระดาษ การใช้สัญลักษณ์ซ้ำๆ เช่นนกกาหรือหน้ากาก ช่วยเชื่อมต่อประเด็นทางปรัชญากับจังหวะการเล่าเรื่อง ใครที่ชอบหนังสือการ์ตูนที่ต้องคิดตามและชอบความคลุมเครือของตัวละคร จะพบว่าฉบับแปลไทยให้มิติที่อ่านเข้าใจง่ายขึ้นโดยไม่เสียรายละเอียดสำคัญของบทและภาพ นอกจากประเด็นลึกซึ้งแล้ว ศิลปะและการจัดองค์หน้าใน 'Watchmen' ยังทำหน้าที่เป็นตัวละครอีกตัวหนึ่ง ทุกหน้ากระดาษมีความตั้งใจ ตั้งแต่การจัดกรอบภาพไปจนถึงการคุมโทนสี การอ่านฉบับแปลไทยจึงคุ้มค่าสำหรับคนที่อยากสัมผัสผลงานที่เปลี่ยนแนวทางการเล่าเรื่องของวงการหนังสือการ์ตูนตะวันตก ทั้งยังเป็นงานที่คุ้มค่าต่อการอ่านซ้ำเมื่อต้องการพิจารณาคำถามของยุคสมัยใหม่ผ่านเลนส์ของนิยายภาพ

พอเห็นชื่อเรื่อง 'จู้เจียงเจียงแม่ม่ายผู้มั่งคั่ง' ครั้งแรก ฉันคิดว่าใจความสำคัญอยู่ที่การรักษาจังหวะชื่อคนซ้ำและโทนที่บอกเล่าเรื่องราวของชนชั้นหรือความร่ำรวยมากกว่าการแปลแบบตรงตัว ในฐานะคนที่ชอบทั้งนิยายและการตั้งชื่อเรื่อง ฉันมองว่าการคงชื่อเสียงเรียงนามแบบท้องถิ่นเอาไว้ช่วยให้เอกลักษณ์ไม่หลุดไปจากต้นฉบับมาก เช่นใช้ 'Zhu Jiangjiang, the Wealthy Widow' ซึ่งยังคงความเป็นชื่อจีนทั้งคำและให้ความรู้สึกเป็นเรื่องเล่าเกี่ยวกับคนหนึ่งคนที่มีสถานะทางสังคมชัดเจน การใส่คอมม่าแล้วตามด้วยคำบรรยายช่วยรักษาน้ำหนักของชื่อและคำอธิบายเอาไว้ ฉันยังคิดถึงงานที่พยายามถ่ายทอดความเฟื่องฟูหรือความขมชื่นของความร่ำรวย เช่น 'The Great Gatsby' ซึ่งภาษาอังกฤษเลือกใช้คำนำที่กระทบความรู้สึกของผู้อ่าน ถ้าต้องการความไพเราะอีกหน่อย อาจเสนอ 'Zhu Jiangjiang: The Affluent Widow' ซึ่งให้ความรู้สึกเหมือนบทประพันธ์และเหมาะกับปกแบบวรรณกรรมมากกว่า ส่วนถ้าต้องการเข้าถึงง่ายแบบตลาดป๊อป 'The Rich Widow Zhu Jiangjiang' ก็เป็นตัวเลือกที่ชัดเจนและตรงไปตรงมา ฉันชอบแบบที่รักษาโทนต้นฉบับไว้พร้อมให้ผู้อ่านภาษาอังกฤษจับคาแรกเตอร์ได้ทันที

พอจะตอบได้ว่าในฐานะคนที่รักนิยายแนวพลังลี้ลับและการบูรณาการวัฒนธรรมจีนเข้ากับโครงเรื่อง ผมจำความได้ชัดเจนว่าชื่อ 'คัมภีร์ วิถี เซียน' ถูกพูดถึงมากในวงแปลงานออนไลน์ของไทย แต่น่าเสียดายที่จนถึงตอนนี้ยังไม่มีสำนักพิมพ์ไทยรายใหญ่ที่ออกตีพิมพ์ฉบับภาษาไทยแบบถูกลิขสิทธิ์เป็นเล่มเหมือนงานแปลแนวแฟนตาซีตะวันตกบางเรื่อง เทียบกับงานแปลที่มีลิขสิทธิ์ชัดเจนอย่าง 'Harry Potter' ที่เห็นเป็นรูปเล่มวางขายทั่วไป งานอย่าง 'คัมภีร์ วิถี เซียน' มักจะเจอในรูปแบบแปลไม่เป็นทางการหรือแปลจากกลุ่มแฟนคลับบนเว็บบอร์ดและเพจแปลเรื่องยาว ที่สำคัญคือคุณภาพการแปลและการจัดหน้าจะแตกต่างกันไปตามทีมแปล ถ้ามีคนอยากสนับสนุนแบบถูกต้องสุดคงต้องรอสำนักพิมพ์ไทยประกาศลิขสิทธิ์อย่างเป็นทางการ ซึ่งถ้าเกิดขึ้นจริงก็จะเป็นข่าวใหญ่ในกลุ่มนักอ่านนิยายแปลแนวจีนอยู่ไม่น้อย