บทสัมภาษณ์ผู้เขียนหน้าทอง พูดถึงแรงบันดาลใจอะไรบ้าง

อ่าน 'นิยายหน้าทอง' ครั้งแรกแล้วรู้สึกเหมือนได้เจอเรื่องเล่าที่หลอกล่อด้วยหน้าตาสวยงามแต่มีความลึกซ่อนอยู่ภายใน ความงามภายนอกของตัวละครและฉากมักเป็นประตูที่นำไปสู่ปมจิตใจและอดีตที่ค่อยๆ ถูกเผยทีละชั้น ทำให้การอ่านไม่ใช่แค่ติดตามเหตุการณ์แต่เป็นการค่อยๆ แกะปริศนาเกี่ยวกับตัวตนและความโลภของสังคม โครงเรื่องของ 'นิยายหน้าทอง' เดินระหว่างแนวสืบสวนกับสังคมวิทยา บรรยากาศบางทีก็ดูเหมือนนิยายสืบสวนคลาสสิก แต่การเล่าเรื่องกลับชอบหยุดเพื่อสำรวจมุมมองเชิงปรัชญาและความสัมพันธ์ระหว่างคนกับภาพลักษณ์ ซึ่งทำให้บทสนทนาและโมโนล็อกภายในตัวละครมีน้ำหนัก บทพากย์บางตอนสวยงามจนเตือนให้นึกถึงการตัดสลับมุมมองในงานภาพยนตร์โรแมนติกที่ผสมกับความแปลกอย่าง 'Your Name' แต่เป้าหมายของมันไม่ใช่ความหวาน แต่เป็นการตั้งคำถาม สิ่งที่ชอบเป็นพิเศษคือการจัดจังหวะที่ผู้เขียนคุมได้ดี — มีช่วงที่เอาแต่ตีความและช่วงที่ปล่อยให้เหตุการณ์วิ่งเร็วขึ้น การปูฉากรวมถึงรายละเอียดเล็กๆ เช่นของใช้ที่แสดงสถานะหรือท่าทีของตัวละคร ช่วยสร้างบรรยากาศจนผู้อ่านรู้สึกถึงแรงกดดันทางสังคม บทสรุปอาจไม่ใช่การให้คำตอบทุกข้อ แต่อ่านจบแล้วกลับคิดต่ออีกนาน ชอบความไม่สมบูรณ์แบบแบบนี้ มันปล่อยให้จินตนาการทำงานและคงความประทับใจไว้นาน

เคยสงสัยไหมว่า 'หน้าทอง' ในเรื่องนี้อาจจะไม่ใช่แค่องค์ประกอบเครื่องแต่งกายธรรมดา แต่เป็นตัวบอกเล่าเรื่องราวเบื้องหลังของตัวละครอย่างเป็นนัย? การตีความของแฟนๆ ที่ฉันเจอมีหลายชั้น ทั้งที่มองเป็นสัญลักษณ์อำนาจ สัญลักษณ์สังคม หรือแม้แต่กับดักทางจิตวิทยาที่ถูกฝังไว้ในประวัติศาสตร์ของโลกเรื่องนั้น ประเด็นหนึ่งที่ทำให้ฉันสนใจคือการเชื่อมโยงระหว่าง 'หน้าทอง' กับการสวมบทเป็นผู้นำปลอม ๆ เพื่อซ่อนความอ่อนแอ นี่ไม่ใช่แนวคิดใหม่—งานอย่างเช่นฉากที่มีการปกปิดตัวตนใน 'One Piece' ชวนให้คิดถึงการใช้หน้ากากเพื่อจุดประสงค์ทางการเมืองและอารมณ์ การอ่านอีกมุมหนึ่งมองว่า 'หน้าทอง' เป็นวัตถุมีพลัง อาจถูกสร้างจากโลหะหรือคริสตัลที่ส่งผลต่อสมองหรือวิญญาณของผู้สวม ในนิยามนี้มันอาจเป็นต้นเหตุของพฤติกรรมที่ดูเหมือนถูกบงการ การสังเกตในงานที่ใช้ธีมเวทมนตร์-เทคโนโลยีหลายเรื่องทำให้ฉันคิดว่านักเขียนมักใช้สัญลักษณ์แบบนี้เพื่อสะท้อนการสูญเสียความเป็นมนุษย์ เช่นเดียวกับอาวุธต้องสาปใน 'Demon Slayer' ที่เปลี่ยนชะตากรรมผู้คน สุดท้ายแล้วทฤษฎีที่ฉันชอบผสมระหว่างความเป็นประวัติศาสตร์และปัจเจกบุคคล กล่าวคือ 'หน้าทอง' อาจเป็นมรดกที่สืบต่อกันมาระหว่างตระกูลหรือกลุ่มลับ แต่ละคนที่สวมจะมีนิยามและจุดมุ่งหมายต่างกัน นั่นทำให้แต่ละฉากที่มีหน้าทองมีความหมายซ้อนทับและเปิดช่องให้แฟนคลับตีความจนไม่มีวันจบ นั่นแหละความสนุก—การที่มันยังคงเป็นปริศนา ชวนให้คิดต่อไปอีกเรื่อย ๆ

ย้อนไปสู่ความรู้สึกที่อ่านครั้งแรก ทำให้ฉันรู้สึกว่าชิ้นงานแบบนี้มีคุณค่าทางวรรณกรรมมากจนวงการบันเทิงต้องเอาไปเล่าใหม่หลายครั้ง ฉันเคยเห็นผลงานที่มีโครงเรื่องและธีมใกล้เคียงกับ 'หน้าทอง' ถูกนำไปทำเป็นหนังฉายโรงและละครเวทีในอดีต โดยเวอร์ชันภาพยนตร์มักจะปรับโครงเรื่องให้กระชับและเน้นฉากฮึกเหิมเพื่อให้เข้าถึงผู้ชมยุคนั้น ขณะที่การแสดงบนเวทีมักรักษาแก่นของตัวละครและความขัดแย้งไว้มากกว่า ทำให้แต่ละเวอร์ชันมีรสชาติความเป็นต้นฉบับไม่เท่ากัน ฉันชอบความที่ละครเวทียังคงบรรยากาศดั้งเดิม ส่วนหนังเก่าบางเรื่องก็มีเสน่ห์แบบคลาสสิกของการเล่าเรื่องในยุคก่อนเทคโนโลยี CGI มองแบบแฟนที่ติดตามผลงานมา เราเลยได้เห็นภาพรวมว่ามันเคยถูกถ่ายทอดแล้ว แต่ยังไม่มีเวอร์ชันซีรีส์สมัยใหม่ที่เป็นกระแสหลักบนแพลตฟอร์มสตรีมมิ่ง เหตุผลในใจฉันคือเนื้อหาแบบคลาสสิกต้องการการตีความที่ละเอียดและงบที่รองรับการสร้างฉากประวัติศาสตร์ ถ้าจะทำให้เวิร์คจริง ๆ ควรลงทุนด้านบทและการคัดนักแสดงหนัก ๆ เพื่อรักษาอารมณ์ต้นฉบับเอาไว้ ท้ายที่สุดแล้ว ฉันรู้สึกว่าการได้เห็น 'หน้าทอง' ถูกดัดแปลงแบบสะท้อนยุคสมัย เหมือนเป็นกระจกที่ช่วยให้คนรุ่นใหม่เข้าใจเรื่องราวเก่า ๆ ได้มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นหนังเก่าหรือการแสดงสด ทุกเวอร์ชันมีคุณค่าในแบบของมันเองและรอวันที่จะมีเวอร์ชันใหม่ที่จับใจอีกครั้ง

แฟนหนังสืออย่างฉันอยากบอกว่าเรื่อง 'หน้าทอง' หาอ่านได้จากหลายช่องทางในไทย ขึ้นอยู่กับว่าชอบรูปแบบไหน—เล่มกระดาษ อีบุ๊ก เว็บตูน หรือหนังสือเสียง ตัวเลือกที่ชัดเจนที่สุดคือร้านหนังสือทั่วไปกับร้านหนังสือออนไลน์ของร้านดัง เช่น นายอินทร์ (Naiin), SE-ED, B2S และ Kinokuniya สาขาใหญ่ๆ มักมีทั้งฉบับพิมพ์และบางทีก็มีลิงก์สั่งซื้อแบบอีบุ๊กด้วย การซื้อเล่มจริงจากร้านเหล่านี้ทั้งได้สัมผัสหน้ากระดาษและเป็นการสนับสนุนผู้เขียนอย่างตรงไปตรงมาซึ่งให้ความรู้สึกดีทุกครั้งเมื่อเปิดหน้ากระดาษของ 'หน้าทอง' ขึ้นมาอ่าน สำหรับคนที่สะดวกอ่านบนมือถือหรือแท็บเล็ต แพลตฟอร์มอีบุ๊กหลักในไทยคือ MEB และ Ookbee ซึ่งเป็นที่นิยมมากและมักมีทั้งฉบับปกอ่อนและฉบับดิจิทัลขายโดยตรง มีระบบโปรโมชั่นและส่วนลดบ่อยครั้ง ทำให้การซื้ออ่านถูกลงกว่าเดิม นอกจากนี้เว็บไซต์ของสำนักพิมพ์ต้นฉบับของเรื่องหรือร้านขายหนังสือออนไลน์มักจะมีเวอร์ชันอีบุ๊กให้เลือก และบางแพลตฟอร์มยังมีระบบพรีวิวหน้าให้ทดลองอ่านก่อนตัดสินใจซื้อ ส่วนถ้าใครชอบสะสม อาจเช็กช็อปมือสองหรือกลุ่มขายแลกเปลี่ยนหนังสือมือสองบน Shopee, Lazada หรือกลุ่มเฟซบุ๊กเกี่ยวกับหนังสือ เพราะบางครั้งฉบับโบราณหรือครบชุดจะหาได้จากช่องทางเหล่านี้ ถ้าเวอร์ชันของ 'หน้าทอง' เคยถูกตีพิมพ์เป็นการ์ตูนหรือเว็บตูน แพลตฟอร์มที่ควรตรวจสอบได้แก่ LINE WEBTOON และแพลตฟอร์มไทยเจ้าอื่นๆ ที่รับลิขสิทธิ์คอมิกส์ แต่ถ้าเป็นนิยายดั้งเดิมบางครั้งอาจมีการดัดแปลงเป็นละครวิทยุหรือหนังสือเสียง ซึ่งปัจจุบันมีบริการหนังสือเสียงในไทยหลายเจ้า เช่น Audiobook Thailand หรือแอปสตรีมมิ่งที่มีหมวดหนังสือเสียง การฟังหนังสือเสียงของ 'หน้าทอง' จะเป็นประสบการณ์ที่ต่างออกไปและเหมาะกับเวลาที่ไม่สะดวกอ่านเอง เช่น ขณะเดินทางหรือทำงานบ้าน สุดท้ายขอเพิ่มว่าอย่าลืมตรวจสอบความถูกต้องของฉบับก่อนซื้อ เช่น ISBN ปีพิมพ์ และลิขสิทธิ์ เพื่อให้แน่ใจว่าเป็นฉบับที่ได้รับอนุญาตอย่างเป็นทางการ การสนับสนุนผลงานจากช่องทางที่ถูกต้องช่วยให้ผู้แต่งและสำนักพิมพ์มีแรงผลักดันในการพัฒนาและเผยแพร่ผลงานดีๆ ต่อไป ส่วนตัวแล้วชอบจับเล่มจริงมากที่สุดเพราะกลิ่นกระดาษและการพลิกหน้าให้ความรู้สึกอบอุ่น แต่บางวันที่รีบจริงๆ ก็เลือกอีบุ๊กที่อ่านได้ทันที—สุดท้ายแล้วอยากให้ทุกคนได้อ่าน 'หน้าทอง' ในเวอร์ชันที่ทำให้เราอินที่สุด

แฟนๆ มักจะคุยกันว่า 'หน้าทอง' เป็นผลงานที่แฝงปริศนาไว้ตั้งแต่ภาพปกจนถึงบทสุดท้าย และการถกเถียงหลักๆ มักวนอยู่กับตัวตนที่แท้จริงของตัวละครหลักและสัญลักษณ์ที่เรื่องใช้ซ้ำๆ ในฐานะคนที่ติดตามฟอรัมมาตั้งแต่เนื้อเรื่องเริ่มเข้มข้น ผมเห็นทฤษฎีหลักๆ แบ่งเป็นชุดๆ ได้ง่าย ๆ: หนึ่งคือทฤษฎีตัวตนสองด้าน — ว่าหน้าทองไม่ใช่หน้าตามตัวตนเดียว แต่เป็นหน้ากากที่หลายคนสลับกันใส่ เป็นแนวคิดที่ไปไกลถึงการตีความฉากกระจกหรือภาพสะท้อนที่โผล่บ่อย สองคือทฤษฎีประวัติศาสตร์ที่ถูกลบ — แฟนๆ ชี้ว่ารายละเอียดบางอย่างที่ดูเป็นเบาะแสเกี่ยวกับอดีตถูกลบจากฉบับที่เผยแพร่ ทำให้ต้องมาเชื่อมโยงจากชิ้นเล็กชิ้นน้อย สามคือการอ่านเชิงสัญลักษณ์ — หน้าทองถูกตีความเป็นตัวแทนของอำนาจ ชื่อเสียง หรือความละอาย ทั้งนี้แฟนบางกลุ่มยกการใช้สีทองและแสงในฉากสำคัญมาอธิบายว่าเป็นสัญญาณของการหักหลังหรือการตาย นอกจากนี้ยังมีทฤษฎีย่อยที่ชอบพูดกัน เช่น การโยงความสัมพันธ์ระหว่างตัวประกอบกับเหตุการณ์ใหญ่ การคาดเดาว่าตอนจบจะเป็นแบบเปิดหรือปิด และการคิดว่าองค์ประกอบบางอย่างที่ถูกมองข้าม เช่นบทสนทนาสั้นๆ หรือฉากที่มีเสียงคล้ายกัน อาจเป็นปมสำคัญที่รอการแกะ แม้จะชอบตั้งสมมติฐานตื่นเต้นใจ แต่ที่ชอบที่สุดคือการเห็นแฟนๆ นำหลักฐานเล็กๆ มาประสานจนเกิดความหมายใหม่ ๆ — มันทำให้การอ่านซ้ำมีรสชาติขึ้นมาก

แฟนๆ ที่ตาม 'หน้าทอง' หลายคนคงสงสัยกันเยอะว่า มีสินค้าอย่างเป็นทางการหรือฟิกเกอร์จำหน่ายที่ไหนบ้าง และความจริงคือช่องทางมีหลากหลาย ขึ้นกับว่าเจ้าของลิขสิทธิ์ออกสินค้าไหม ถ้าผลงานมีผู้จัดพิมพ์หรือสตูดิโอที่ยืนยันสิทธิ์อย่างเป็นทางการ มักจะมีการออกของที่ระลึกในรูปแบบต่างๆ ทั้งฟิกเกอร์ เสื้อยืด โปสเตอร์ และสินค้าคอลเลกชันที่วางจำหน่ายผ่านร้านค้าของเจ้าของลิขสิทธิ์โดยตรงหรือผ่านตัวแทนจำหน่ายที่ได้รับอนุญาต ในประเทศไทยมักจะพบสินค้าทางการได้ตามร้านหนังสือใหญ่ๆ ที่มีโซนสินค้าปกพิเศษ เช่น B2S, SE-ED หรือร้านค้าสเปเชียลไลซ์ที่ขายของสะสมอนิเมะ รวมถึงร้านออนไลน์ที่เป็นร้านทางการในแพลตฟอร์มอย่าง Shopee Mall หรือ LazMall ที่มีสัญลักษณ์ร้านค้าอย่างเป็นทางการติดอยู่ การตามหาฟิกเกอร์อย่างจริงจัง แนะนำให้เริ่มจากช่องทางหลักของผู้สร้างหรือเจ้าของลิขสิทธิ์ เช่น เว็บไซต์ทางการ เพจเฟซบุ๊ก หรืออินสตาแกรมของผู้แต่งและสำนักพิมพ์ เพราะประกาศเปิดพรีออเดอร์หรือวางขายครั้งแรกมักจะเผยแพร่ที่นั่นก่อน ถ้าเป็นฟิกเกอร์ที่ผลิตโดยแบรนด์ญี่ปุ่นหรือผู้ผลิตรายใหญ่ จะมีการขายผ่านตัวแทนในไทยหรือสโตร์สากลอย่าง Animate Thailand, AmiAmi, HobbyLink Japan, หรือ Good Smile Online Shop ซึ่งของจากตัวแทนจะมีความน่าเชื่อถือสูง ส่วนถ้าหากไม่เห็นสินค้าอย่างเป็นทางการอยู่เลย ก็มักจะมีงานอีเวนต์และคอนเวนชันเช่นงานมังงะ งานคอสเพลย์ หรืองานของสะสมในไทยที่มีบูธขายสินค้าลิขสิทธิ์หรือสินค้าสั่งผลิตพิเศษของผู้จัดงาน ซึ่งเป็นแหล่งดีๆ ที่เคยพบฟิกเกอร์รุ่นลิมิเต็ดและของประกอบชุดพิเศษ หากยังไม่พบสินค้าอย่างเป็นทางการ อาจมีสินค้าทำมือหรือสินค้าจำหน่ายโดยแฟนคลับ เช่น พวงกุญแจ สติ๊กเกอร์ หรือฟิกเกอร์สเกลเล็กที่ผลิตเป็นรูปแบบอิสระ ซึ่งงานพวกนี้มักจำหน่ายในงานแฟนมีต หรือบนร้านค้าออนไลน์ของผู้สร้างงานแฟนเมด เช่น Facebook Marketplace, Etsy หรือกลุ่มในไลน์และเฟซบุ๊ก แต่ควรระวังเรื่องลิขสิทธิ์และคุณภาพสินค้า เพราะจะต่างจากของทางการทั้งด้านวัสดุและกล่องบรรจุ สำหรับการยืนยันของแท้ ตรวจสอบฉลากหรือสติกเกอร์ลิขสิทธิ์, เลขซีเรียลที่กล่อง, ชื่อผู้ผลิต และรีวิวจากผู้ซื้อรายอื่นๆ เพื่อหลีกเลี่ยงของปลอมหรือของรีปริ้นท์ที่ไม่ได้รับอนุญาต สุดท้ายนี้ถ้ามองจากมุมแฟน การตามหา 'หน้าทอง' ในรูปแบบสินค้าทางการเป็นเรื่องที่ต้องใช้ความใจเย็นและสังเกตช่องทางข่าวสารอย่างใกล้ชิด แต่ก็สนุกที่จะได้ล่าไอเท็มพิเศษ ไม่ว่าจะเป็นฟิกเกอร์ที่ลงรายละเอียดสวยๆ หรือโปสเตอร์หายาก การได้สินค้าที่ถูกลิขสิทธิ์มาไว้ในคอลเลกชันให้ความรู้สึกภูมิใจและอุ่นใจมากกว่าสำคัญ ติดตามเพจหลักและเตรียมตัวให้พร้อมเมื่อมีประกาศวางขาย แล้วจะรู้สึกว่าการรอคุ้มค่าแน่นอน

สมัยหนึ่งในห้องสมุดมหาวิทยาลัย ผมเคยนั่งนิ่ง ๆ อ่านบันทึกหน้าปกสีเรียบ ๆ ที่ทำให้รู้สึกว่ามีเรื่องใหญ่ซ่อนอยู่ข้างใน การพบเจอ 'The Golden Notebook' ครั้งแรกทำให้โลกทัศน์การอ่านของผมเปลี่ยนไป—เป็นการอ่านที่ชวนให้ตั้งคำถามกับรูปแบบการเล่าเรื่องและความเป็นตัวตนของผู้หญิงในยุคสมัยนั้น ต้นฉบับภาษาอังกฤษของหนังสือที่รู้จักกันในชื่อไทยว่า 'หน้าทอง' (ซึ่งแท้จริงคือ 'The Golden Notebook') ออกพิมพ์ครั้งแรกในปี ค.ศ. 1962 โดยสำนักพิมพ์ Michael Joseph ในสหราชอาณาจักร นี่ไม่ใช่แค่ตัวเลขของปี แต่เป็นช่วงเวลาที่วรรณกรรมโลกเริ่มทลายกรอบเก่า ๆ และเปิดทางให้เสียงของผู้หญิงและการทดลองเชิงรูปแบบได้รับการยอมรับ หนังสือเล่มนี้โดดเด่นเพราะแบ่งสลับบันทึกหลายฉบับภายในหน้าเดียว ทำให้ผู้อ่านต้องคอยประกอบชิ้นส่วนความจริงเข้าด้วยกันเอง ในการอ่านครั้งนั้น ผมคิดถึงงานวรรณกรรมยุโรปสมัยเดียวกันอย่าง 'Mrs Dalloway' ที่ใช้มุมมองภายในจิตใจตัวละครเพื่อขยายความหมาย แต่ 'The Golden Notebook' กลับเดินไปอีกทางด้วยการประกอบเรื่องจากชิ้นส่วนหลายชิ้น รู้สึกเหมือนได้เห็นทั้งความร้าวฉานและการต่อสู้ด้านอัตลักษณ์ที่ไม่ยอมถูกย่อยสลาย แม้ว่าในไทยฉบับแปลและฉบับพิมพ์ซ้ำจะตามมาในเวลาหลัง ๆ แต่วันแรกที่หนังสือฉบับภาษาอังกฤษขึ้นปกและวางขายในปี 1962 นั้นคือจุดเริ่มที่ทำให้ผมติดตามประวัติศาสตร์การอ่านของงานชิ้นนี้มาจนถึงทุกวันนี้

บอกเลยว่าฉาก 'หน้าทอง' มีเสน่ห์จนอยากรู้ตำแหน่งจริง ๆ เสมอ — ในมุมมองของคนที่ชอบเดินตามรอยละคร ฉันมักคิดว่า 'หน้าทอง' ไม่ได้เป็นสถานที่เดียวกันตลอดไปในโลกการถ่ายทำ บางครั้งมันคือเซตที่สร้างขึ้นในสตูดิโอเพื่อควบคุมบรรยากาศและแสงอย่างละเอียด แต่บางโปรดักชันก็ย้ายไปถ่ายตามสถานที่จริง เช่น อุทยานประวัติศาสตร์ในจังหวัดต่าง ๆ ที่ให้ความรู้สึกโบราณและกว้างขวาง การไปเยี่ยมชมขึ้นอยู่กับว่าทีมงานใช้พื้นที่แบบไหน ถ้าเป็นสตูดิโอบางแห่งมักจะเปิดเป็นทัวร์สตูดิโอหรือจัดอีเวนต์ให้แฟนได้เข้าไปดูเบื้องหลัง แต่ถ้าเป็นสถานที่ทางประวัติศาสตร์หรือวัดจริง นักท่องเที่ยวต้องปฏิบัติตามกฎของสถานที่นั้น ๆ — บางแห่งเปิดให้เข้าชมตามเวลาทั่วไป มีค่าเข้าชม บางแห่งจะปิดให้ทีมงานใช้ถ่ายทำเป็นเวลาชั่วคราว ฉันมองว่าสิ่งสำคัญคือเคารพสถานที่และชุมชนท้องถิ่นเมื่อไปเยือน เพราะบรรยากาศที่ทำให้ฉากนั้นมีพลังมาจากความจริงของสถานที่มากกว่าการแต่งเติมเพียงอย่างเดียว