ปาณิสรา อารยะสกุล ให้สัมภาษณ์เกี่ยวกับแรงบันดาลใจอย่างไร

บางแง่มุมที่เธอพูดทิ้งร่องรอยให้คิดต่อไปได้นาน — ปาณิสรามองแรงบันดาลใจเหมือนเป็นแหล่งที่มาไม่คงที่ แต่เป็นสนามที่ต้องเข้าไปทดลอง เรามักได้ยินเธอจินตนาการเรื่องราวจากเสียงฝน เสียงรถ หรือภาพเก่าๆ ที่เจอยามเดินทาง

ประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจคือเธอไม่แบ่งแยกการอ่านกับการใช้ชีวิต การอ่านหนังสือเล่มหนึ่งอาจกลายเป็นฉากหนึ่งในนิยาย อีกนัยหนึ่งของการสัมภาษณ์ทำให้เห็นว่าเธอให้ความสำคัญกับการทดลองรูปแบบ เช่น เขียนบทร้อยคำแล้วตัดต่อเป็นบทสนทนา เทคนิคแบบนี้ปรากฏในงานที่เธอพูดถึงอย่าง 'สายลมเหนือ' ซึ่งไม่ได้เป็นเพียงแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ แต่ยังเป็นการทดลองเชิงโครงสร้าง

เราออกจากบทสัมภาษณ์ด้วยความสนุกตรงที่เธอเชื่อมโยงเรื่องเล็กๆ ให้กลายเป็นแรงขับเคลื่อนในการสร้างสรรค์ และนั่นทำให้แนวคิดเรื่องแรงบันดาลใจดูเป็นมิตรและจับต้องได้

เธอมักเล่าเรื่องแรงบันดาลใจด้วยภาพเล็กๆ ที่อบอุ่น เช่น แสงลอดหน้าต่าง หรือเสียงจักรยานกลางถนน ซึ่งทำให้คนฟังรู้สึกว่าไอเดียไม่ได้ยากเย็นอย่างที่คิด เรารู้สึกได้ว่าการสร้างงานของเธอคือนิสัยที่ฝึกกันทุกวัน ไม่ใช่แค่ช่วงเวลาที่มวลความคิดมาค้นหา

ตัวอย่างเล็กๆ ที่เธอเล่ามักเกี่ยวกับสถานที่เฉพาะ เช่น ม้านั่งในสวนสาธารณะหรือต้นไม้ต้นหนึ่งที่เห็นมาหลายปี ซึ่งเรื่องนี้ปรากฏเป็นแรงบันดาลใจให้กับฉากหนึ่งใน 'ต้นไม้ในเมือง' การอธิบายแบบนี้ทำให้แรงบันดาลใจดูเป็นสิ่งใกล้ตัวและเป็นไปได้สำหรับทุกคน

เราจบการฟังด้วยความรู้สึกอยากออกไปเดินดูรอบๆ เมืองบ้าง เก็บภาพเล็กๆ แล้วเอามาเป็นเมล็ดแห่งเรื่องเล่าในวันข้างหน้า

เสียงของเธอในการให้สัมภาษณ์มักทำให้ผมยิ้มได้โดยไม่ตั้งตัว เพราะปาณิสราเล่าเรื่องแรงบันดาลใจแบบใกล้ชิดและเรียบง่าย ไม่ได้ยืนอยู่บนแท่นประกาศทฤษฎีใหญ่โต แต่มักพูดถึงภาพเล็กๆ ที่ดึงเอาเรื่องราวออกมาจากชีวิตประจำวัน

เราได้ยินเธอพูดถึงการสังเกตผู้คนในร้านกาแฟ การฟังเพลงเก่าๆ ในยามค่ำ และการพกสมุดบันทึกเล็กๆ ไว้ข้างตัว เรื่องราวเหล่านี้เธอถ่ายทอดด้วยน้ำเสียงที่อ่อนโยนและเต็มไปด้วยรายละเอียดจนรู้สึกว่าแรงบันดาลใจไม่ได้มาจากแสงแฟลช แต่เกิดจากการเฝ้ามองสม่ำเสมอ เธอมักยกตัวอย่างซีนจากงานของเธอเช่นฉากใน 'เงาจันทร์' ที่ได้แรงบันดาลใจจากคนแปลกหน้าที่ยืนรอรถเมล์ ความเรียบง่ายแบบนี้ทำให้เราอยากหาเวลาสังเกตรายละเอียดรอบตัวบ้าง

ท้ายสุดสิ่งที่ทำให้สัมภาษณ์ของเธอน่าสนใจไม่ใช่เพียงไอเดีย แต่เป็นวิธีการแปลงไอเดียนั้นให้กลายเป็นประโยคเล็กๆ ที่จับต้องได้ เราจึงออกจากบทสัมภาษณ์ด้วยความรู้สึกอยากลงมือจดบันทึกแล้วเล่าเรื่องบ้างตามสไตล์ของเธอ

เวลาฟังการสัมภาษณ์ยาวๆ ของปาณิสรา ผมชอบที่เธอแบ่งแรงบันดาลใจเป็นสองชั้น ชั้นแรกคือแหล่งที่มาก่อนเวลา เช่น ประสบการณ์วัยเด็กหรือหนังสือที่อ่านบ่อยๆ ชั้นที่สองคือกระบวนการแปรแสงนั้นให้กลายเป็นงาน ซึ่งมักจะอาศัยการทดลองและความไม่กลัวความล้มเหลว

เราเห็นเธอพูดอย่างตั้งใจถึงการใช้อารมณ์ร่วมเป็นเชื้อเพลิง ไม่ใช่แค่ถ่ายทอดอารมณ์ตรงๆ แต่แปลงมันเป็นสัญญะในงาน ตัวอย่างที่เธอหยิบมาเล่า เช่น ฉากใน 'กล่องเพลง' ที่มีการใช้เสียงประกอบเพื่อขยายความทรงจำ แสดงให้เห็นว่าการสร้างแรงบันดาลใจสำหรับเธอคือการผสมผสานสื่อและอารมณ์ให้เป็นเครื่องมือ

อีกจุดหนึ่งที่ทำให้สัมภาษณ์น่าสนใจคือเธอไม่ยึดติดกับสูตรสำเร็จของการสร้างสรรค์ เราจึงได้ฟังคำแนะนำที่ยืดหยุ่นและเปิดโอกาสให้คนฟ้อลองนำไปปรับใช้ตามบริบทของตัวเอง สุดท้ายแล้วมันเป็นบทสนทนาที่กระตุ้นให้คิด ไม่ใช่คำสั่งให้ทำตาม