มังงะและอนิเมะในยุค โช วะ ส่งผลต่อวงการการ์ตูนอย่างไร

ในมุมของคนรุ่นใหม่ที่เติบโตมาในยุคดิจิทัล ผมมองว่ายุคโชวะให้ของขวัญสำคัญสองอย่างแก่วงการการ์ตูนคือโครงสร้างเชิงอุตสาหกรรมและรูปแบบแนวเรื่องที่หลากหลาย ช่วงเวลานั้นเห็นการเผยแพร่มังงะหลากเรตติ้งและแนวทางอย่างจริงจัง ทำให้เกิดผลงานสำหรับผู้ใหญ่และเด็กอย่างแยกจากกัน ผมชอบคิดถึงการ์ตูนสายอาชญากรรมหรือสายสืบอย่าง 'Golgo 13' ที่เริ่มมีในยุคปลายโชวะ เพราะมันสะท้อนว่ามังงะสามารถจับประเด็นหนักๆ ได้ ไม่จำกัดอยู่แค่ความบันเทิงสำหรับเด็ก

นอกจากนี้วิธีการทำงานเป็นทีมหรือระบบผู้ช่วยที่เราเห็นในสตูดิโอยุคโชวะก็มีผลเด่น ผมเคยอ่านบทสัมภาษณ์เก่าๆ ที่พูดถึงการฝึกงานในสตูดิโอ ซึ่งช่วยให้ทักษะการเขียนภาพและการจัดพาเนลถูกสืบทอดต่อ นักสร้างสมัยใหม่หลายคนเรียนรู้จากรากนั้นแล้วนำมาปรับใช้กับเทคโนโลยีใหม่อย่างดิจิทัลเพื่อสร้างสรรค์รูปแบบที่เป็นปัจเจกมากขึ้น สรุปคือยุคโชวะวางกรอบให้เรา แต่ก็เปิดช่องให้คนรุ่นหลังทดลองต่อจนเกิดความหลากหลายที่เห็นในวันนี้

ยุคโชวะเป็นรากฐานที่ทำให้ภาพรวมของการ์ตูนและแอนิเมะญี่ปุ่นเปลี่ยนรูปจากงานฝีมือเป็นอุตสาหกรรมที่มีระบบชัดเจนและการเล่าเรื่องที่เป็นแบบแผนมากขึ้น ผมโตมากับภาพถ่ายเก่าๆ ของหน้าปกหนังสือการ์ตูนและโปสเตอร์ทีวีที่เล่าเรื่องราวของความหวังหลังสงคราม การเกิดขึ้นของเทคนิคการเล่าแบบภาพยนตร์ในมังงะโดยผู้สร้างอย่างอาจารย์เทะซึกะทำให้สิ่งที่เคยเป็นการ์ตูนย่อมๆ กลายเป็นสื่อที่เล่าเรื่องยาวได้ มีทั้งการจัดเฟรม การใช้มุมกล้อง และการคัทฉากที่ทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่ากำลังดูหนัง ซึ่งต่อมามันกลายเป็นมาตรฐานของการวางพาเนลในมังงะยุคใหม่

ระบบนิตยสารรายสัปดาห์และสำนักพิมพ์ที่เข้มแข็งในยุคโชวะยังสร้างโครงสร้างอาชีพของนักเขียนการ์ตูนสมัยใหม่ขึ้นมา การแบ่งประเภทผู้อ่านเป็นเด็กผู้ชาย เด็กผู้หญิง และผู้ใหญ่ ส่งผลให้เกิดแนวเรื่องต่างๆ อย่างเป็นทางการ เช่น แก๊งเด็กผจญภัย หุ่นยักษ์ หรือเรื่องครอบครัวอบอุ่น ตัวอย่างเช่นการ์ตูนซีรีส์ที่ดังในทีวีทำให้เกิดโมเดลการสร้างอนิเมะทีวีแบบจำกัดการเคลื่อนไหว (limited animation) เพื่อให้ฉายต่อเนื่องทุกสัปดาห์ ซึ่งทำให้ต้นทุนลดลงและการ์ตูนเข้าถึงครัวเรือนได้กว้างขึ้น การตลาดข้ามสื่อและของเล่นก็เริ่มเติบโตจากตรงนี้ด้วย

ผมยังคิดว่าผลกระทบระยะยาวของยุคโชวะคือการสร้างไวยากรณ์ทางภาพและอุดมคติของตัวละครที่ยังถูกนำมาใช้อยู่บ่อยครั้ง ไม่ว่าจะเป็นฮีโร่ผู้มีความยุติธรรม หรือนางเอกที่มีความเปราะบางแต่แกร่งภายใน เสียงพากย์และการทำเพลงประกอบก็เริ่มได้รับความสำคัญมากขึ้น ส่งผลให้วงการบันเทิงรวมตัวกันอย่างเป็นระบบ ยุคโชวะไม่ได้มีแค่ผลงานเด่นเพียงเรื่องเดียว แต่มันคือชุดของการทดลองทั้งด้านธุรกิจ เทคนิค และรสนิยมที่วางรากฐานให้มังงะและแอนิเมะสากลในยุคหลัง หากมองย้อนกลับไป ผมเห็นความต่อเนื่องจากผลงานคลาสสิกไปถึงโครงการร่วมสมัยว่าทุกอย่างยังคงสืบทอดรอยเท้าจากยุคนี้อยู่เสมอ