เพลงประกอบจากนิยายของ สม ศักดิ์ เจียม สามารถฟังได้ที่ไหนบ้าง?

ชื่อของกิตติศักดิ์ คงคาเป็นชื่อที่ผมเห็นวนอยู่ในบทความและรายการสัมภาษณ์หลายครั้ง จังหวะแรกที่สะดุดใจกับเขาคือภาพลักษณ์ของคนที่ไม่ยอมยืดหยุ่นกับงานศิลป์ง่ายๆ—งานที่ออกมาจึงมักมีความละเอียดและตั้งใจแบบคนทำงานระยะยาว ในช่วงแรกของเส้นทาง เขาลงมือทำงานด้วยตัวเองมากๆ เริ่มจากโปรเจกต์ขนาดเล็กที่ต้องสวมหมวกหลายใบ ทั้งออกแบบ วางแผน และบริหารงาน จนกระทั่งมีผลงานหนึ่งที่เริ่มได้รับความสนใจจากคนวงกว้าง นั่นทำให้โอกาสในการร่วมงานกับทีมที่ใหญ่ขึ้นตามมา และเขาก็ไม่ทิ้งการทดลองสิ่งใหม่ๆ เสมอ สิ่งที่ผมชอบคือความต่อเนื่องของเขา—ไม่ว่าจะเป็นการยืนหยัดกับภาพลักษณ์ที่ชัดเจน การเปิดรับความเห็นต่าง หรือการให้โอกาสคนรุ่นใหม่ร่วมงานด้วย นั่นทำให้เขาไม่ใช่แค่คนที่มีผลงาน แต่เป็นคนที่มีอิทธิพลในเชิงกระบวนการและวัฒนธรรมการทำงานด้วยกัน นั่งคิดแล้วก็รู้สึกดีที่เห็นคนแบบนี้อยู่ในวงการ เหมือนมีแสงไฟเล็กๆ ที่คอยชี้ทางให้คนอื่นเดินตามบ้าง

ข่าวเรื่องโปรเจกต์ใหม่ของกิตติศักดิ์คงคาทำให้ใจเต้นทุกครั้งที่เห็นชื่อเขาปรากฏบนฟีดการประกาศงานของวงการคราฟต์ในบ้านเรา ฉันเป็นแฟนสายลึกที่ติดตามผลงานเขาแบบเงียบ ๆ มานาน พูดตรง ๆ ตอนนี้ยังไม่มีประกาศวันที่เผยแพร่เป็นทางการจากต้นสังกัดหรือช่องทางหลัก แต่จากจังหวะการปล่อยงานของเขาในอดีตและรูปแบบการโปรโมทที่มักมีทีเซอร์กับบูธงานเทศกาลก่อนจะปล่อยจริง ฉันเลยคิดว่าน่าจะได้เห็นไทม์ไลน์ชัดเจนในช่วง 3–6 เดือนหลังการเปิดตัวทีเซอร์ครั้งแรก มุมมองส่วนตัวคืออยากให้เตรียมตัวรอทั้งสื่อโซเชียลและงานอีเวนท์ใหญ่ของประเทศ เพราะการปล่อยงานที่ดีมักซอยเป็นหลายเฟส ตั้งแต่ประกาศชื่อโปรเจกต์ ทีเซอร์ ตัวอย่าง และวันวางจำหน่ายเต็มรูปแบบ ฉันจะคอยเชียร์และแชร์ข่าวให้เพื่อน ๆ ไปพร้อมกัน เพราะช่วงประกาศนี่แหละที่ความตื่นเต้นมันพุ่งสุด คล้ายความรู้สึกตอนเห็นฉากโปรโมทของ 'Demon Slayer' ครั้งแรก—แต่คราวนี้เป็นโปรเจกต์ของเขาเอง และนั่นทำให้การรอคอยคุ้มค่าอย่างแน่นอน

มีงานประเภทหนึ่งที่ฉันมองว่านักสร้างสรรค์อย่างพันศักดิ์มักปรากฏตัวบ่อย นั่นคือเทศกาลหรือคอนเวนชันที่รวบรวมคนรักงานภาพ เสียง และเรื่องเล่าเข้าด้วยกัน ฉันเป็นแฟนรุ่นเก๋าที่ชอบแอบสังเกตหลังเวที งานอย่าง 'Thailand Comic Con' หรือเทศกาลที่เน้นการพบปะคนทำงานสร้างสรรค์มักมีทั้งเสวนา พูดคุย และเวิร์กช็อป ซึ่งเป็นจุดที่ผู้ฟังได้เจอตัวจริงของคนทำงานมากกว่าการโพสต์ในโซเชียล ในบางครั้งยังมีบูธสำนักพิมพ์หรือค่ายที่เขาอาจไปร่วมเซ็นหรือพูดคุยกับแฟน ๆ อีกมุมคือมหกรรมศิลปวัฒนธรรมหรือเทศกาลภาพยนตร์ที่มีส่วนจัดเวทีเสวนาเกี่ยวกับการสร้างสรรค์เสียงและดนตรี งานแบบนี้บรรยากาศจะเป็นทางการแต่เป็นกันเอง เหมาะแก่การพูดคุยเชิงงานที่ลึกกว่าแค่แฟนมีตติ้ง พอได้ฟังเขาพูดในวงเล็ก ๆ แล้ว มุมมองการทำงานและแรงบันดาลใจจะชัดขึ้นกว่าการอ่านแคปชั่นเพียงอย่างเดียว

ราคาถูกสุดมักจะไม่เหมือนกันตลอดเวลา เพราะมันขึ้นกับโปรโมชันและสภาพสินค้าเป็นหลัก เวลาที่ฉันตามล่าหนังสือของ 'พันศักดิ์ วิญญรัตน์' เล่มที่เป็นฉบับพิมพ์ครั้งแรก มักจะเริ่มจากร้านหนังสือออนไลน์ใหญ่ ๆ ก่อน เช่น ร้านนายอินทร์, SE-ED, B2S แล้วค่อยเปรียบเทียบกับร้านบนแพลตฟอร์มอย่าง Shopee และ Lazada เพราะบางครั้งร้านเล็กในมาร์เก็ตเพลสจะกดราคาแข่งและใส่คูปองได้อีกชั้นหนึ่ง เทคนิคที่ใช้ประจำคือเช็กโปรโมชันช่วงเทศกาล (9.9, 10.10, 11.11, 12.12) กับสิทธิ์สมาชิกหรือบัตรเครดิตที่ให้ส่วนลดเพิ่ม รวมถึงคำนวณค่าจัดส่งให้เรียบร้อย เพราะบางทีราคาหนังสือถูกแต่ค่าขนส่งฉุดให้แพงขึ้น ฉันชอบเก็บภาพเปรียบเทียบราคาไว้สั้น ๆ ก่อนตัดสินใจ และถ้าต้องการเก็บสะสมก็ยอมจ่ายเพิ่มเพื่อได้สภาพสมบูรณ์กว่า

แอบบอกเลยว่าแฟนฟิคและคอนเทนต์แฟนคลับของสมศักดิ์ เจียมมีความหลากหลายและอบอุ่นเกินคาด ทั้งงานเขียนสั้นยาวที่เล่นกับบุคลิกของเขาไปจนถึงงานศิลป์และมัลติมีเดียที่ตีความใหม่จนเห็นมุมมองแตกต่าง นักเขียนชุมชนมักจะสร้างผลงานเวอร์ชัน 'อีกชีวิต' ให้กับตัวละครหรือบุคคลที่ถูกหยิบยกมา ตั้งแต่เรื่องราวชีวิตประจำวันแบบ slice-of-life ที่เติมความหวานและมุกขำ ไปจนถึง AU (alternate universe) ที่โยนเขาไปอยู่ในสถานการณ์สุดขั้ว เช่นเป็นครูในโรงเรียนชายฝึก หรือเป็นนักสืบในนิยายสืบสวน ที่ทำให้แฟนๆ เห็นความเป็นไปได้หลายรูปแบบของตัวตนเดียวกัน อันที่จริงงานพวกนี้สะท้อนความอยากเห็นความสัมพันธ์และการเติบโต ไม่ว่าจะเป็นแนวโรแมนติก แนวดราม่า แนวฮาแบบพล็อตสั้น หรือแนว healing ที่เน้นความอบอุ่นใจ ในส่วนของสไตล์การเล่าเนื้อหามีทั้งแฟนฟิคสั้นแบบ drabble, ฟิคยาวเป็นตอน ๆ ที่มีโครงเรื่องมีความต่อเนื่อง, และ fanon timeline ที่แฟนคลับร่วมกันสร้างเหตุการณ์สำคัญให้กับจักรวาลแฟนคลับเอง บทความเชิงวิเคราะห์หรือ meta essay ก็มีบทบาทไม่น้อย โดยมักจะตั้งคำถามว่าทำไมตัวละครถึงตัดสินใจแบบนั้นหรืออ่านพฤติกรรมจากคลิป/บทสัมภาษณ์แล้วตีความใหม่ ขณะที่งาน crossover ก็เป็นของโปรดสำหรับคนที่ชอบเห็นการปะทะไอเดีย เช่นเอาสมศักดิ์ไปพบกับโลกในนิยายหรือซีรีส์อื่น ๆ เพื่อดูปฏิกิริยาทางอารมณ์และวิธีแก้ปัญหา ชุมชนมักใช้แท็กเพื่อจัดหมวดและช่วยให้คนที่ชอบแนวเดียวกันเจอกันง่ายขึ้น งานอาร์ตและมิวสิควิดีโอแฟนเมดช่วยเติมอารมณ์ให้กับแฟนฟิคได้ดี ผู้วาดมักทำแฟนอาร์ตในสไตล์ต่าง ๆ ตั้งแต่สีน้ำจนถึงดิจิทัลเพ้นท์ และมีแฟนอาร์ตซีรีส์ที่เล่าเรื่องต่อเนื่องเหมือนมังงะสั้น ๆ ส่วนมิกซ์เทปหรือเพลย์ลิสต์ที่แฟนทำขึ้นสำหรับบรรยากาศของนิยายแต่ละตอนก็เป็นอีกหนึ่งวิธีที่กระตุ้นจินตนาการ บางกลุ่มจัดการอ่านสดหรือทำพอดแคสต์อ่านฉากโปรดซึ่งช่วยให้คนที่ไม่สะดวกอ่านก็เข้าถึงเรื่องราวได้ แถมยังมีม็อดหรือแฟนเมดเกมเล็ก ๆ ที่ใช้ตัวละครนำวิธีการเล่าเรื่องใหม่ ๆ ให้คนในวงได้ร่วมทดลอง ท้ายที่สุดสิ่งที่ทำให้คอนเทนต์แฟนคลับของสมศักดิ์ น่าสนใจไม่ใช่แค่คุณภาพงานแต่เป็นความเชื่อมโยงของคนในชุมชน การคอมเมนต์แลกไอเดีย การตั้งชาเลนจ์เขียนคำโปรย 100 คำ หรือการรวมเล่มฟิคจิ๋ว ๆ ทำให้ผลงานเล็ก ๆ มีคุณค่าและได้อ่านซ้ำหลายรอบ ส่วนตัวรู้สึกว่าการได้เห็นความคิดสร้างสรรค์ที่หลากหลายแบบนี้ทำให้ภาพของสมศักดิ์มีมิติขึ้น และยิ่งชอบเวลาที่คนทำงานแฟนเมดใส่รายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ทำให้หัวใจพองโต

เล่าให้ฟังถึงนิยายเรื่องหนึ่งที่อ่านแล้วยังคงวนเวียนในหัวไม่เลิก นั้นคือ 'เงาแห่งรุ่งอรุณ' ของสมศักดิ์ เจียม ซึ่งจัดว่าเป็นงานที่ผสมผสานความเป็นนิยายสืบสวน เข้ากับบทกวีชีวิตประจำวันได้อย่างกลมกลืน เรื่องราวเริ่มจากการกลับคืนของนภา หญิงสาวที่ทิ้งบ้านไปไกลหลายปีเพราะความขัดแย้งในครอบครัว แต่เมื่อพ่อหายตัวไปอย่างลึกลับ เธอเลยต้องเข้าไปพัวพันกับอดีตของเมืองเล็กๆ แห่งหนึ่งซึ่งมีทั้งความลับของตระกูลเก่า แผนการของกลุ่มอิทธิพลท้องถิ่น และเงื่อนงำที่เชื่อมโยงกับเหตุการณ์ในอดีตที่เงียบงัน เหนือสิ่งอื่นใด นิยายเล่มนี้ชอบเล่นกับความทรงจำและการตีความความจริง—ไม่รู้ชัดว่าสิ่งที่ปรากฏคือความจริงหรือภาพลวงตาที่ถูกสร้างขึ้นมา สำนวนการเขียนของผู้เขียนคม มีจังหวะการเล่าเรื่องที่ไม่เร่งรีบ แต่ก็ไม่ยืดเยื้อเกินไป เขาใช้ฉากเล็กๆ เช่น ตลาดเช้าของเมือง การแอบอ่านบันทึกเก่าๆ ในห้องสมุดเก่าที่มีกลิ่นฝุ่น เพื่อค่อยๆ เปิดเผยเงื่อนงำใหญ่ให้ผู้อ่านติดตาม ตัวละครรองได้รับการปั้นให้มีมิติ—ทั้งเพื่อนสมัยเด็กที่ซ่อนบาดแผล นักข่าวท้องถิ่นที่มีอุดมการณ์ชนิดคลุมเครือ และหญิงชราคนหนึ่งซึ่งคำพูดสั้นๆ กลับมีอิทธิพลต่อแนวคิดของนภา พาร์ตที่ชอบมากคือฉากเผชิญหน้าบนหน้าผาในคืนฝนพรำ—ภาพที่ผู้เขียนใช้แสงเงาและเสียงเพื่อสื่อความรู้สึกเสียหายและการตัดสินใจได้อย่างทรงพลัง อ่านแล้วรู้สึกว่างานชิ้นนี้ไม่ใช่แค่นิยายสืบสวนธรรมดา มันคือการสำรวจความเป็นมนุษย์ผ่านเลนส์ของความทรงจำและการเลือกว่าใครคือคนที่เราควรรักษาไว้ ฉากเล็กๆ หลายฉากจะงอกเป็นความหมายใหญ่เมื่อเดินทางไปถึงตอนจบ ซึ่งไม่ได้มอบคำตอบที่ง่ายดายแต่ให้ความรู้สึกว่าเรื่องราวมีน้ำหนักจริงจัง สรุปแล้ว เหมาะกับคนที่ชอบบทประพันธ์ที่ค่อยๆ คลี่คลายปม แอบมีบรรยากาศแบบนิยายวรรณกรรมผสมความตึงเครียดของสืบสวน และที่สำคัญคือ ภาษาที่อบอุ่นแต่แฝงความคม ทำให้ยังนึกถึงตัวละครเหล่านั้นได้ทุกครั้งเมื่อกลับมานึกถึงเมืองเล็กๆ ในหน้าเรื่องนี้

ชื่อของ 'สมศักดิ์ เจียม' ทำให้ผมนึกถึงผู้ชายที่ชอบสังเกตเรื่องเล็กๆ ในชีวิตประจำวัน แล้วเอามาตัดต่อเป็นเรื่องราวที่เราอ่านแล้วรู้สึกว่า 'นี่มันก็ชีวิตจริงนี่นา' มากกว่าจะเป็นนิยายยิ่งใหญ่แบบเทพนิยาย ในภาพจำของผม เขาได้แรงบันดาลใจจากบรรยากาศบ้านเมืองและคนรอบตัว—เสียงแม่ค้าตะโกนเรียกลูกค้าในตลาดตอนเช้า แก๊งเด็กแถวซอยที่มีมุกตลกประจำวัน เรื่องแห้งๆ จากเพื่อนร่วมงานที่กลายเป็นตัวละครขี้เล่นในเรื่องหนึ่ง ฉากเหล่านี้ไม่ได้มาเป็นบทบรรยายยาวๆ แต่ถูกเขาร้อยเป็นบทสนทนา คลายความเคร่งเครียดด้วยมุขดำเล็กน้อย แล้วพาไปสู่ความจริงขมที่ซ่อนอยู่ข้างหลังความตลก คาแรคเตอร์ของตัวละครมักจะมาจากคนจริงที่เขาเคยเจอ แต่ถูกขยายรายละเอียดจนกลายเป็นสัญลักษณ์ของสังคม นอกจากนี้ งานเขียนของเขามีกลิ่นอายของการผสมผสานระหว่างการผจญภัยและความฝันแบบไม่สมจริง ซึ่งผมมองว่ามาจากการอ่านผลงานต่างประเทศเช่น 'One Piece' ที่ให้ความรู้สึกเรื่องเพื่อนและการออกค้นหา กับความลึกลับชวนสงสัยแบบ 'Kafka on the Shore' ที่ชอบทิ้งช่องว่างให้คนอ่านเติมเอง เขานำสองสิ่งนี้มารวมกับตำนานท้องถิ่นและข่าวหน้าหนึ่งที่อ่านเจอ แล้วบอกเล่าเรื่องใหญ่ผ่านเรื่องเล็ก นิสัยการเก็บคำพูดหรือประโยคสั้นๆ ทำให้บทพูดในนิยายของเขามีพลังในการสื่อสาร ความจริงที่ไม่ต้องตะโกนมากก็ชัดขึ้นในฉากนิ่งๆ แบบนี้ ผมชอบวิธีที่เขาให้ความสำคัญกับรายละเอียดเล็ก ๆ จนทำให้เรื่องที่อ่านรู้สึกใกล้ตัวและยังคงค้างในหัวหลังจากวางเล่มไป

นานมาแล้วที่ได้ฟังงานเพลงประกอบของสม ศักดิ์ เจียมแล้วทำให้เงยหน้ามองท้องฟ้าเพราะมันเรียกความทรงจำจริงจังแบบไม่ต้องพยายาม เสน่ห์ของเพลง 'สายลมแห่งความทรงจำ' อยู่ที่เมโลดี้เรียบง่ายแต่ฝังลึก — เปียโนตัวบางกับสายไวโอลินที่ค่อย ๆ เล่าเรื่องราว เหมือนตัวละครในหนังค่อย ๆ ก้าวออกจากความเงียบ เพลงนี้ทำให้ฉันนั่งนิ่ง ๆ เสียงลมหายใจของกาแฟเช้ากับความเงียบในบ้านกลายเป็นภูมิหลังที่สมบูรณ์แบบ มีช่วงที่คอร์ดเล็ก ๆ เปลี่ยนโทนสีแล้วฉันรู้สึกว่าฉากซีนรีคอนซิลิเอชั่นนั้นยืนหยัดขึ้นมาทั้งเรื่อง เมื่อมองในเชิงองค์ประกอบ มันไม่ใช่แค่ทำนอง แต่เป็นการเว้นวรรคและพื้นที่ว่างที่เขาให้กับซาวด์ การจัดวางเครื่องดนตรีรองรับเสียงร้องและโมทีฟเล็ก ๆ ที่กลับมาเป็นระยะ ทำให้เพลงกลายเป็นเสมือนไดอารี่ของตัวละคร บางช่วงมีการใช้ฮาร์โมนิกเพียงเล็กน้อยเพื่อสร้างบรรยากาศเศร้า แต่ก็ไม่หน่วงจนเกินไป จบด้วยคอร์ดเปิดที่ยังค้างคาอยู่ในใจ ความทรงจำของฉันกับเพลงนี้มักจะผูกกับฉากเปิดที่ไม่ได้หวือหวา แต่มีน้ำหนัก ทำให้นึกถึงค่ำคืนที่นั่งดูหนังคนเดียวแล้วคิดไปไกล ๆ เพลงแบบนี้ไม่ต้องตะโกนให้คนร้องตามเพื่อทำให้ประทับใจ มันค่อย ๆ แทรกเข้ามาและอยู่กับเราอย่างเงียบ ๆ