แฟนฟิคและโดจิน แนวดราม่าแย่งรักแตกต่างกันอย่างไร?

ความแตกต่างที่ทำให้ใจสะเทือนที่สุดคือวิธีที่งานสองประเภทนี้จัดการกับความเจ็บปวดและความหึงหวงของตัวละคร

ผมเข้าไปอ่านแฟนฟิคที่จับสามเส้าจริงจังมาหลายเรื่อง แล้วก็เห็นความละเอียดในมุมมองภายในเยอะกว่าเสมอ แฟนฟิคมักจะใช้พื้นที่บรรยายความคิด ความทรงจำ และการเปลี่ยนแปลงภายในจิตใจของใครสักคนจนคนอ่านรู้สึกว่าได้ 'อยู่ในหัว' ของตัวละครนั้น เช่น ฉากที่ตัวละครลังเลจะสารภาพรักในงานแฟนฟิคที่หยิบเอาเส้นเรื่องจาก 'Naruto' มาเล่น มักจะลงรายละเอียดความกลัว ความอับอาย และการคิดย้อนซ้ำๆ ซึ่งนั่นทำให้ดราม่ามีเนื้อหาทางอารมณ์ที่ลึกกว่า

ตรงกันข้าม โดจินที่เป็นภาพนิ่งหรือการ์ตูนสั้นมักใช้พลังภาพและมุมกล้องมาเป็นตัวเล่าอารมณ์ การแย่งชิงความรักในโดจินมักถูกถ่ายทอดผ่านการสบตา เส้นเฉือนใบหน้า และการจัดเฟรมอย่างฉับพลัน ทำให้ความตึงเครียดเกิดขึ้นทันทีแต่ได้รับการตีความจากผู้อ่านเองมากกว่า ผลคือโดจินจะได้อารมณ์ที่กระแทกและเห็นภาพชัด ในขณะที่แฟนฟิคจะค่อยๆ เคี่ยวจนน้ำซึมเข้าไปในเนื้อเรื่อง

อีกเรื่องหนึ่งคือเรื่องของกฎเกณฑ์และความคาดหวังจากผู้อ่าน แฟนฟิคมักยืดหยุ่นกับการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของเนื้อเรื่องและความจบ เช่น การเขียนโอเวอร์จากจุดจบของ 'Sailor Moon' ให้ตัวละครเลือกอีกคนหนึ่ง ในขณะที่โดจินซึ่งมุ่งเน้นภาพมักดันคอนเซ็ปต์ให้สุด ไม่ว่าจะเป็นแนววาบหวิวหรือแนวดราม่าจัดจ้าน ผลก็คือคนอ่านแฟนฟิคมักต้องการความลุ่มลึกและการเติบโตของตัวละคร ส่วนคนอ่านโดจินต้องการความเข้มข้นของฉากและการสื่อสารด้วยภาพ ในมุมของคนอ่านธรรมดาอย่างฉัน มันเลยเหมือนเลือกว่าจะกินซุปที่เคี่ยวนานหรือช็อตเอสเพรสโซที่เข้มข้นสั้นๆ แล้วแต่โอกาสและอารมณ์ในวันนั้น

ความประหลาดใจเล็กๆ เมื่อได้อ่านงานแนวนี้คือการที่บางครั้งทั้งแฟนฟิคและโดจินสามารถตีความเหตุการณ์เดียวกันให้ผลต่างกันสุดขั้ว

ฉันชอบหยิบงานจากแฟนคอมมูนิตี้ของ 'Detective Conan' มาอ่านเล่น เพื่อดูว่าการแย่งรักจะถูกตีความอย่างไรในบริบทที่มีพล็อตเดิมคุมอยู่ แฟนฟิคมักจะหยิบโมเมนต์เล็กๆ เช่น การยืนใกล้กันในฉากสืบสวน แล้วแผ่ความหมายออกมาเป็นความรู้สึกที่ซับซ้อนและยาวเหยียด ในขณะที่โดจินที่เอานักสืบคนเดียวกันมาเป็นตัวละครจะแสดงการกระทำให้เด่นขึ้น เช่น ฉากเผชิญหน้าที่กล้องโฟกัสใบหน้า แล้วใช้การจัดวางคำพูดสั้นๆ เพื่อกระแทกจิตใจผู้อ่าน

โดยสรุป (แต่ไม่ใช่การสรุปแบบเป็นทางการ) ความต่างสั้นๆ คือแฟนฟิคเน้นการสำรวจภายในและการขยายปม ส่วนโดจินเน้นการสื่อสารด้วยภาพและจังหวะที่ฉับพลัน สำหรับคนที่อยากอินแบบช้าๆ ก็เลือกแฟนฟิค แต่ถ้าอยากโดนแบบฉับพลันโดจินก็ตอบโจทย์ดีทีเดียว

ในมุมมองเชิงโครงสร้าง ความต่างสำคัญอยู่ที่ 'พื้นที่' และ 'จังหวะ' ของการเล่าเรื่อง มากกว่าที่คิดกันทั่วไป ผมมองว่าสิ่งที่ทำให้แฟนฟิคกับโดจินต่างกันคือวิธีจัดสรรหน้ากระดาษหรือหน้าจอกับเวลาในการบอกเล่า แฟนฟิคที่เขียนดราม่าแย่งรักมักใช้บทหลายตอนเพื่อขยายแง่มุมอารมณ์ เช่น การยืดหยุ่นมุมมองบุคคลที่หนึ่ง สลับ POV ระหว่างคนรักสองคน หรือใส่ฉากย้อนหลังเพื่ออธิบายรากของความริษยา นั่นทำให้การแย่งชิงดูมีเหตุผล มีชั้นเชิง และผูกปมได้ซับซ้อน

โดจินที่เป็นมังงะสั้นกลับเลือกใช้ความกระชับ ความคมชัดของภาพ และสัญญะทางสายตาเพื่อทำให้ซีนดราม่ายิงตรงเข้าหาความรู้สึกผู้อ่าน ตัวอย่างที่เห็นชัดคืองานจากแฟนเซ็ตของ 'Fate/stay night' บางชิ้น เขาจะใช้เฟรมหน้า-หลัง การจัดแสง และคัตโซนเพื่อขับความอึดอัด จังหวะหายใจของตัวละครเปลี่ยนเร็ว จบเร็ว และทิ้งภาพติดตาได้ดี ในเชิงการสื่อสารต่อผู้อ่าน แฟนฟิคเหมือนคุยตอนดึกๆ ส่วนโดจินเหมือนฉายหนังสั้นสั้นแต่รู้สึกนาน ทั้งคู่มีข้อดีแตกต่างกัน ขึ้นกับว่าอยากได้ความเข้มข้นแบบทนรับไหวหรืออยากจมอยู่กับรายละเอียดยาวๆ