LOGINUmaga na.
Ang ulan kagabi ay huminto na, pero ang mga patak nito ay parang naiwan sa dibdib ni Lia — malamig, mabigat, at paulit-ulit na bumabagsak sa isip niya.Nagmulat siya nang dahan-dahan, halos ayaw buksan ang mga mata. May liwanag na sumasayad sa pisngi niya mula sa kurtinang manipis, at sa paligid, naririnig niya ang mahinang ugong ng aircon at kaluskos ng mga pine tree sa labas.
Mabigat ang ulo niya. Dry ang lalamunan, parang ilang shot ng tequila ang pumasok kagabi — o baka higit pa.
“Where... am I?” bulong niya.
Paglingon niya, puti ang lahat. Puti ang kumot, puti ang pader, puti ang kisame — pero ang amoy ng silid ay halo ng alak, pabango ng lalaki, at kape. Nakaramdam siya ng kaba. Hindi ito kuwarto niya.
Napaupo siya, nakahawak sa ulo. May konting sakit sa batok at balikat, at may malamig na simoy na dumadampi sa balat niyang hubad sa ilalim ng kumot. Napatakip siya agad, parang biglang bumalik ang ulirat.
What happened last night?
Sumilay sa isip niya ang mahinang alala — ang bar, ang ilaw, ang amoy ng tequila, at ang mga mata ng lalaking nasa dulo ng counter. Ang boses nitong mababa, kalmado, pero nakaka-istorbo sa tahimik na parte ng puso niya.
“Let’s get out of here,” narinig niyang bumabalik na bulong, gaya ng piraso ng panaginip na ayaw lumisan.
Tapos ay mga sandaling hindi na niya matukoy — tawanan, halakhakan sa hallway, tunog ng ulan sa labas, at boses ng isang lalaking nagsabing, “You okay?” Naalala rin niya kung paanong sumagot siya, “Don’t stop talking, please.”Huminga siya nang malalim. “Oh my God…”
Tumayo siya, hinila ang kumot at binalot sa sarili habang nililibot ng tingin ang silid. Sa upuan, naroon ang itim na silk dress niya, medyo lukot. Sa mesa, may basong may natirang yelo, at sa tabi nito ay isang maliit na velvet box.
Nanlamig ang mga daliri niya nang inabot iyon. Dahan-dahan niyang binuksan — at muntik nang mabitawan.
Isang singsing. Makinis, mamahalin, at hindi basta alahas. Parang simbolo ng malalim na pangako.
Napalunok siya. “No way...”
Pagtingin niya sa sariling kamay, napahinto siya. Nandoon ang parehong singsing, suot niya, kumikislap sa sinag ng araw.
“Hindi... imposible ‘to.”
Nanginig ang dibdib niya habang sinubukang alalahanin ang gabi. Did he…? Did I?
Hinila niya ang telepono sa bag at saka napansin ang resibo sa mesa.Hotel Luna Azul – Suite 507
Mr. and Mrs. Ilustre“Mrs... Ilustre?” paulit-ulit niyang bulong. “Hindi, hindi ako—”
Biglang may kumatok sa pinto. “Housekeeping!” sigaw ng babae mula sa labas.
Agad siyang tumakbo sa banyo, parang natataranta. “Wait lang! Don’t come in!”
Pinagsama niya ang mga gamit niya — bag, heels, dress — at nagsuot ng jacket na nakasabit sa upuan. Hindi niya alam kung kanino iyon, pero kailangan niyang umalis.Paglabas niya ng hotel, sinalubong siya ng malamig na simoy ng Baguio. Naglakad siya sa sidewalk, nakayuko, bitbit ang takot at hiya.
Sa isip niya, paulit-ulit lang: Who is he? What have I done?
Pagdating sa maliit nilang apartment, halos sabay niyang binuksan ang ilaw at ang cellphone. Tuloy-tuloy ang vibrate. Ten missed calls from Mara.
Tinawagan niya agad ang kaibigan.
“Finally!” sigaw ni Mara sa kabilang linya. “Girl, akala ko nilamon ka na ng tequila kagabi! Nasaan ka?”
“Mara…” halos pabulong na sabi ni Lia. “I think I messed up. Big time.”
“Define messed up. As in lasing ka lang o may kasamang lalaki diyan?”
Tahimik si Lia.
“Wait—OH MY GOD, may kasama ka nga! Sino?!”
“Huwag kang maingay,” pakiusap niya. “Hindi ko alam. As in hindi ko alam kung sino siya.”
“WHAT?! Hindi mo alam?!” Tawang-hysteria si Mara. “Girl, seryoso ka ba? You slept with a random guy?”
“Mara, please…” mahinang sabi ni Lia, nanginginig. “I didn’t plan it. He was… nice. He listened. And I just wanted to forget.”
Sandaling natahimik ang kaibigan niya.
“Carlo?”“Yeah…” bulong ni Lia. “I saw him sa bar. Kasama ‘yung pinsan ko.”
“Ugh, as in ikaw na nga ang nasaktan, ikaw pa ‘yung iniwan,” sabi ni Mara, galit. “Pero girl, random hookup? Not your usual.”
“I know. I know.” Umupo si Lia sa sofa, pinagmamasdan ang singsing sa daliri. “Pero may weird na nangyari. Pagkagising ko, may ring ako. And there’s a note.”
“What kind of note?”
“Just… ‘Thank you for the night. No regrets.’”
Tahimik sa linya.
Pagkaraan ng ilang segundo, maririnig ang paghinga ni Mara. “No regrets? Wow. Either gentleman siya or mayabang.”Lia tried to laugh, but her throat closed. “Mara, may pangalan sa resibo. Mr. and Mrs. Ilustre.”
“Ilustre?” ulit ni Mara. “Parang narinig ko na ‘yan… Wait, isn’t that the CEO your mom’s dating?”
Natigilan si Lia.
Ang puso niya ay parang huminto.“Mara… anong sabi mo?”
“Si Rafael Ilustre, ‘di ba? Siya ‘yung sinasabi ng mom mo—‘the one,’ sabi niya last week. Bakit?”
Nalaglag ang telepono mula sa kamay ni Lia. Parang umikot ang paligid niya.
Hindi siya agad nakapagsalita.“Lia?” tawag ni Mara. “Uy, Lia! Are you okay?”
Pero ang tanging naririnig ni Lia ay ang pag-echo ng isang pangalan sa utak niya:
Rafael.Lumipas ang ilang minuto bago niya muling dinampot ang telepono. Nanginginig ang kamay niya habang binabasa ang mga text na bagong dumating.
"Sweetheart, don’t forget Sunday brunch! I want you to finally meet Rafael."
“Rafael…” she whispered. “No. Please, no.”
Inilapag niya ang cellphone at naglakad papunta sa bintana. Sa labas, bumababa ang ulap sa bundok, nilalamon ang tanawin ng Baguio.
Bumalik sa isip niya ang mga alaala kagabi — hindi malinaw pero sapat para masaktan.
Ang lalaking iyon, kung siya nga si Rafael, ay hindi lasing. Tahimik siya, kalmado.
Naalala ni Lia kung paanong inabot nito ang kamay niya habang pauwi sa taxi. “Okay ka lang?” tanong nito. Tumango lang siya noon. Tapos ay sinabi niya, “Can we just... not talk about anything? Just... be here.”At sumagot ito, “If that’s what you need.”
Hindi niya makalimutan kung paano siya tinitigan ng lalaki noon — parang alam nitong wasak siya pero hindi niya kailangang ipaliwanag.
That look. That quiet understanding. It was the kind of kindness that felt dangerous.Ngayon, naiintindihan niya kung bakit.
Umupo siya sa gilid ng kama, hawak ang singsing.
“Bakit mo ‘to iniwan sa’kin?” bulong niya. Parang sagot, narinig niya ang mahina’t tuloy-tuloy na ulan sa labas.Sa bawat patak nito, naramdaman niyang bumabalik ang takot, ang hiya, at ang kakaibang sakit ng katotohanang unti-unti nang nabubuo.
Kung siya nga si Rafael Ilustre…
ang lalaking kinahuhumalingan ng ina niya, ang lalaking gusto raw nitong pakasalan—…ibig sabihin, ang gabing iyon ay hindi lang pagkakamali. Isa iyong kasalanan na hindi niya alam kung paano tutubusin.
Kinagabihan, nakaupo pa rin siya sa kama, nakatitig sa singsing. Tumawag muli si Mara, pero hindi na niya sinagot. Walang salita ang sapat.
Tinignan niya ang sarili sa salamin.
Ang babaeng nakatingin pabalik ay pagod, magulo, at may matang may bahid ng takot at pangungulila.“Who are you now, Lia?” tanong niya sa sarili.
Sa labas, muling umambon.
At sa gitna ng lamig na iyon, alam niyang may darating na bagyong mas matindi pa sa ulan kagabi.Dahil minsan, ang pinakamadilim na gabi ay ‘yung akala mong saglit mo lang gustong takasan — pero doon mo pala makikilala ang taong sisira sa’yo, at marahil, pati sa taong pinakakamahal mo.
Ang Rammed Earth Walls ng unang batch ng "Tahanan ng Walang-Hanggang Pag-asa" ay umaabot na sa taas ng tao. Ang mga pader, na may kulay ng pinagsama-samang lupa at buhangin ng komunidad, ay nagbigay ng impresyon ng matatag at sinaunang katatagan.Ngunit ang tahimik na tagumpay na ito ay sinira ng pagdating ng isang itim na SUV. Bumaba mula rito si Ginoong Hector Herrera, isang senior architect mula sa isang malaking firm sa Maynila, na nagdala ng air ng korporasyon sa gitna ng buhangin at putik. Siya ang inspector na ipinadala ng National Housing Authority para suriin ang "unconventional structural integrity" ng proyekto.
Ang coastal village ay nagbago ng tune. Ang dating tension ng kawalan ay napalitan ng syncopated rhythm ng konstruksyon. Ang mga manggagawa, na pinangunahan ni Rafael, ay nagsimula nang i-prepare ang site para sa Rammed Earth Technology. Ngunit ang unang
Ilang araw matapos ang paghaharap kay Tiyo Miguel, lumipad ang pamilya Santiago patungo sa isang coastal village sa Eastern Samar. Ang dating luxury life nila sa gitna ng matatayog na skyscrapers ay pinalitan ng harsh reality ng post-disaster zone. Wala na ang mga polished chrome at imported marble; ang nakita na lang nila ay
Ilang buwan ang lumipas, at ang Dambana ng Katotohanan ay hindi na lamang isang blueprint; ito ay nagiging laman na. Ang dating lugar ng mapangwasak na mall project ay napuno ng ritmo ng konstruksyon. Ang tunog ng pagtatayo ng rammed earth walls—isang sadyang low-tech at high-integrity
Bumalik sina Lia at Rafael sa Geneva, Switzerland, dala ang Perpetual Blueprint at ang precise location ng Legacy’s Darkest Secret. Ang challenge ay hindi na Architectural, kundi Financial at Corporate
Isang taon matapos ang kanilang speech sa Paris, at ang Architectural Pod ay nagbago ng function. Hindi na ito workshop kundi archival room. Ang libro ay na-codify na, ang Architects of Redemption ay naka-deploy na sa iba't ibang panig ng mundo, at ang Disenyo ng Kaligayahan ay naging Design Principle na ng pamilya.Nakaupo si Lia sa mahabang mesa, inaayos ang video footage ng AoR Scholars—mga young architect na nagtatayo ng sustainable fishing villages sa Africa at earthquake-resistant schools sa Timog-Amerika. Si Rafael, naman, ay nakatingin sa screen, nagrerepaso ng financial report na nagpapakita ng steady growth ng Legacy Fund. Ang pagbabalik sa kalmado ay nagdulot ng tahimik na kasiyahan, ngunit may kaunting pag-aalinlangan.“Lia, ang Legacy Fund ay lumalaki nang sobra sa projection natin,” simula ni Rafael, naka-kunot ang noo. “Kung ito ay hindi na para sa reparation, at hindi na para sa Third Core (ang libro), ano ang susunod na misyon? Ang Kodigo ng Kalinga ay personal na pri







