LOGINUmiling-iling ako at nauna nang maglakad sa kanya.
"Hindi ba dapat ay makarinig ako ng sagot mula sa tanong ko?" Gusto ko sana siyang sagutin nabg diretso na ayaw kong magpakasal sa kanya, pero naalala ko ang sinabi ni Dok Marquez kanina. Hinarap ko siya ulit. May kung ano-ano na siyang nilagay sa cart. "Marriage is sacred." "I know," sagot niya at may nilagay na isang galon ng mantika sa cart. "Kapag hindi ka magpapakasal sa akin ay magiging illegitime ang anak natin." Umiwas ako ng tingin. Hindi pa rin maproseso ng utak ko na magkakaanak kami ng ex boss ko! "Ipapa-apelyido ko naman sa iyo ang bata, pero kasal? I'm not sure." May nilagay na naman siyang isang galon ng ketsup. "Illegitime pa rin ang bata kahit naka-apelyido sa akin. Ayaw kong lumaking bastardo ang anak ko." Sa pagkakataong iyon ay napalingon na ako sa kanya. Hindi ko alam na ganito siya karesponsableng lalake. Kahit parang pinaglihi siya sa sama ng loob, kahit parang lagi niyang kaaway ang buong mundo at kahit parang sumpa sa kanya ang ngumiti, may ganitong side din pala siya. Umiling-iling ako at inisip na sinisante niya ako, pinahiya sa maraming tao, at araw-araw niya akong ininsulto, kaya hindi-hindi ako magpapakasal sa kanya. Paglingon ko ulit sa kanya ay may nilagay siyang isang supot ng steelwool. "Ano namang gagawin ko riyan?" nakataas ang kilay na tanong ko sa kanya habang nakatingin sa nilagay niyang steelwool. Hindi pa ako nakakapili ng gusto ko at hindi pa kami naglilimang minuto rito pero halos puno na ang cart! Halatang walang alam sa paggo-grocery. "Makinig ka sa akin, Sir Javier—" "Javier," putol niya sa sanang sasabihin ko. "Call me Javier, drop the sir or any formalities." "Hindi ako sanay na ganyan ka sa akin." At doon pa lang tumama ang tingin niya sa akin. "Mas sanay akong lagi mong sinisigawan, iniinsulto, at pinapahiya," dagdag kong sabi habang nakatingin sa mga mata niya. "Nagbago lang ang pakikitungo mo sa akin dahil sa..." Hindi ko alam kung paano sasabihin kaya hindi ko na lang tinuloy. "I'm sorry..." Hindi ko inaasahan iyon. "Ano bang dapat kong gawin para mapatawad mo ako sa mga nagawa ko?" tanong niya at hindi man lang umiwas ng tingin— that I could say he's being genuine that he's sorry. "Hindi ko rin alam," pagsasabi ko ng totoo. "This is all so sudden. Tapos aalukin mo ako ng kasal?" "Okay, dahan-dahanin natin," sabi niya at may pinulot na isang malaking dishwashing liquid. Pwede na yata akong magpatayo ng sari-sari store. Pambihira! Hindi ko alam kung ilang minuto bago ako nakapili ng gustong kakainin. "You want that for breakfast?" tanong niya nang ilapag ko iyon sa cart. "Oo," nakangiti kong sagot. Naglalaway na nga ako, ehh. "You should eat rice and nutritious food," sabi niya sa akin at nararamdaman ko nang malapit na siyang maging si Sir Javier ulit, iyong Sir Javier na sisigawan ako. "Hindi iyang spicy cup noodles." Bago pa ako makasagot ay bigla na lang akong nakaramdam ng pagkahilo. Napahawak ako sa noo ko at bago pa ako mawalan ng balanse ay mabilis akong nalapitan ni Sir Javier at hinawakan ang braso ko. "Are you okay?" Tuluyan na nga akong nawalan ng malay. Hindi ko alam kung ilang minuto o oras akong tulog. Paggising ko ay mukha ni Sir Javier agad ang nabungaran ko. "You're awake!" Kaagad siyang lumuhod sa gilid ng hinihigaan ko. "May masakit ba sa iyo?" Nilibot ko ng tingin kung nasaan ako naroroon. Hindi ito mukhang kwarto sa isang hospital o clinic. "N-Nasaan ako?" "Nasa kwarto ko." Pakiramdam ko ay bumalik lahat ng lakas ko at kaagad akong napabangon. "Hey! Dahan-dahan lang," saway niya sa akin at napaupo na sa tabi ko. Sobrang lapit niya sa akin. Bakit parang naging abnormal ang tibok ng puso ko? Bakit parang biglang uminit ang pakiramdam ko? Bahagya akong umatras. "B-Bakit nandito ako sa kwarto m-mo?" "Masyadong risky kung sa hospital kita dadalhin. Maraming mata ang nakatingin sa akin at ayaw kong pagkaguluhan ka nila," sagot niya. "Tinawagan ko na ang doktor mo at ang doktor ko. Natingnan ka na rin nila. Nasa baba sila ngayon." Kaagad na lumabas si Marco. Hindi ko nga siya napansin. "Matanong ko lang..." Nakatingin lang siya sa akin habang hindi naman ako makatingin sa kanya. "Hindi ba at may fiance ka?" "We broke up," diretso niyang sagot, hindi pinag-isipan, kaya alam kong totoo iyon. "Ito sana iyong plano namin, matagal na. May deperensya siya kaya hindi siya mabubuntis. Kaso she just disappeared three months ago." "So bakit parang tinatago mo ako?" tanong ko ulit. "I'm not," saad niya nang walang pag-aalinlangan. "Baka kasi mapano ka. For sure the media will go wild. Ayaw kong ma-expose ka. You're not use to that kind of attention, it might shock you." Bago pa ako makasagot ay pumasok na si Marco kasama si Dok Marquez at ang doktor na nakita kong kasama ni Sir Javier. "Normal symptoms lang ang pagkahilo at na-check na rin namin ang vital signs mo, you're all good," sabi ni Dok Marquez at naalala ko na naman ang sinabi niya kanina. "I heard you're living alone," sabi naman ng doktor ni Sir Javier na nagpakilalang si Dok Sanchez. "Dapat ay may kasama ka dahil hindi natin alam kung ano pang mga simtomas ang mararanasan mo." "Tama si Dok Sanchez, Miss Rivera," segunda naman ni Dok Marquez. "Lalo na sa first quarter of pregnancy." Kailangan ko na yatang umuwi. Tatawagan ko siya ma— "Don't worry dok, she will stay here with me." Nanlaki ang mga mata ko sa sinabi ni Sir Javier. "Then it's all set," nakangiting saad naman ni Dok Sanchez. Hanggang sa makaalis na ang dalawang doktor ay hindi ko pa rin maproseso ang mga nangyayari. Tapos ito at dito na raw ako titira? Kasama ang boss ko na sinisante ako? Kasama ang boss ko na laging sumisigaw at laging galit? "Let's go to your boarding house and get your things." Tang ina talaga. This is not happening, right?Tahimik ang biyahe pabalik sa mansyon ni Javier.Hindi iyong uri ng katahimikang komportable, kundi katahimikang puno ng bigat—parang bawat segundo ay may pasan na lungkot na walang gustong magsalita. Ang tunog lang ng gulong sa kalsada at ang mahinang ugong ng makina ang pumupuno sa pagitan namin.Nakatanaw lang ako sa bintana, pinagmamasdan ang mga ilaw na dumaraan, mabilis na nawawala, parang mga alaala na ayaw kong iwan pero wala rin akong magawa.Hindi ako umiyak sa biyahe.Siguro dahil ubos na ang luha ko. O baka dahil pagod na pagod na ang puso kong masaktan.Pagdating namin sa mansyon, sinalubong kami ng liwanag—malinis, maliwanag, tahimik. Lahat ay maayos. Lahat ay kontrolado. Parang walang nangyaring trahedya sa mundo. Parang walang pamilyang nasunog. Parang walang isang babaeng nawalan ng lahat sa isang iglap.At doon ko lalo naramdaman ang pagkakaiba.Ang layo ng mundong ito sa mundong kinalakihan ko.Pagbukas ng pinto ng sasakyan, agad akong bumaba. Hindi ako naghintay. H
Hindi ko na alam kung gaano na katagal akong nakaluhod sa harap ng mga puntod habang hawak ang payong na iniwan ni Javier, may kakausapin lang daw siya.Basa na ang damit ko. Mabigat na ang bawat hibla ng tela na kumakapit sa balat ko. Ang ulan ay patuloy sa pagbuhos, tila walang balak tumigil, tila may sarili rin itong dalamhati na nais ilabas.Ang putik ay kumakapit sa mga palad ko habang nakaluhod ako sa lupa, parang ayaw din akong pakawalan—parang gusto nitong ipaalala sa akin na narito ako, sa mismong lugar kung saan tuluyan kong iniwan ang kalahati ng sarili ko.Humahagulgol ako. Hindi na pigil. Hindi na tahimik. Isang iyak na nagmumula sa kailaliman ng dibdib ko, parang hinuhugot ang lahat ng natitirang lakas ko sa bawat paghikbi.Hindi ko na iniisip kung may makakita. Hindi ko na iniisip kung may makarinig. Wala na akong pakialam.Kung may natitira man sa akin, iyon ay ang sakit.“Sobrang sakit,” bulong ko sa hangin, sa ulan, sa lupa. “Hindi ko yata kakayanin...”Parang may su
Tahimik ang paligid sa loob ng isang linggo.Hindi iyong uri ng katahimikan na payapa—kundi iyong katahimikang may bigat, may laman, may kirot. Ang bawat sulok ay puno ng alaala, ng mga bulaklak na unti-unting nalalanta, ng amoy ng kandila at insenso na kumakapit sa balat ko kahit ilang beses na akong maligo.Isang linggong lamay sa isang funeral home.Isang linggong parang huminto ang oras, pero ako lang ang naiwan sa gitna ng paggalaw ng mundo.Hindi ko na mabilang kung ilang beses akong tinanong kung kumusta ako. Hindi ko rin mabilang kung ilang beses akong tumango, ngumiti nang pilit, at nagsabing “okay lang ako” kahit alam kong kasinungalingan iyon.Parang may script na kailangang sundin, at pagod na pagod na akong gumanap.Sa gitna ng funeral home, magkakatabi ang mga kabaong.Mama.Papa.Ang mga kapatid ko.Magkakatabi sila—parang natutulog lang. Parang anumang oras ay maaari silang bumangon at tawagin ako. Parang sasabihin lang ni Mama na, “Sol, halika na, kumain ka muna.”Para
Nagising ako sa tunog ng mga alon.Iyon ang una kong narinig—ang banayad na hampas ng tubig sa pampang, ang huni ng mga ibon sa labas ng bintana ng resort, at ang mahinang paghinga ni Javier sa tabi ko. Ito na ang araw. Araw na dapat sana’y pinakamaligaya sa buhay ko.Araw ng kasal namin.Bahagya akong ngumiti habang nakatitig sa kisame. Walang kaba. Walang takot. May kakaibang katahimikan sa dibdib ko, parang sa wakas ay may lugar na akong uuwian—hindi lang pisikal, kundi emosyonal.Dahan-dahan akong bumangon para hindi siya magising. Lumapit ako sa bintana at hinayaan kong dumampi sa balat ko ang sikat ng araw. Kulay ginto ang langit. Tahimik ang paligid. Parang walang masamang maaaring mangyari sa mundong iyon.Napahawak ako sa dibdib ko, saka sa tiyan ko—isang reflex na naging natural na sa akin nitong mga huling linggo. May ngiti sa labi ko.“Magiging maayos ang lahat,” bulong ko sa sarili ko.At doon tumunog ang phone ko.Isang beses.Hindi ko agad sinagot. Inisip ko munang baka
Magaan ang sikat ng araw nang magising ako kinabukasan.Hindi iyon ‘yong uri ng liwanag na nagmamadali, hindi rin ‘yong pilit na sumisilip sa pagitan ng kurtina. Ito ay banayad—parang may sariling paalala na huminahon, na namnamin ang sandali.Isang araw na lang.Bukas, ikakasal na ako.Huminga ako nang malalim habang nakahiga pa rin sa kama, nakatingin sa kisame na ilang linggo ko nang tinititigan pero ngayon lang parang may ibang kahulugan. Hindi na ito kisame ng isang babaeng nalilito, o babaeng nadala lang ng mga pangyayari. Ito na ang kisame ng babaeng handa—kahit may kaunting kaba, kahit may bahagyang takot.Pero higit sa lahat, may pananabik.Tumayo ako at dahan-dahang inayos ang kama. Hindi ko minadali ang kilos ko. Parang gusto kong pahabain ang araw na ito, iunat ang bawat minuto bago ito tuluyang lumipas.Sa labas ng kwarto, abala na ang bahay. May mga kahon sa gilid ng sala—mga damit, sapatos, ilang personal na gamit na dadalhin namin sa resort. May mga garment bag na main
Tatlong araw na lang.Tatlong umaga na lang ang gigisingin ko bilang si Sol na hindi pa kasal. Tatlong gabi na lang ang paghahati ko sa pagitan ng kaba at pananabik, ng mga tanong at sagot na hindi ko pa rin kayang bigkasin nang malakas.At ngayong araw, narito kami ni Javier sa isang tahimik ngunit eleganteng atelier sa gilid ng lungsod—ang huling yugto bago tuluyang maging totoo ang lahat.Final fitting.Hindi ito engrandeng eksena. Walang camera. Walang press. Walang mga taong nagtataas ng kilay para husgahan kung tama ba ang desisyon ko. Kami lang. Ang mga mananahi. Ang mga salamin. At ang katotohanang tatlong araw na lang ang pagitan ko sa salitang “asawa.”Huminga ako nang malalim habang inaayos ni Madam Ros ang laylayan ng gown. Tahimik ang buong silid maliban sa marahang tugtog ng klasikal na musika at ang maingat na paggalaw ng mga kamay na sanay humawak ng pangarap ng ibang tao.“Relax, hija,” sabi niya nang mahina. “Perfect na ang fit mo.”Ngumiti ako, kahit ramdam kong mas







