Isang buwan nang hinahanap ni Alec si Irina.
Nang sa wakas ay nagsisimula na siyang magduda kung nagkamali ba siya sa pagkilala sa babae, at iniisip na marahil ay hindi ito kasing-sama ng kaniyang mga natuklasan, biglang nagpakita ito bilang isang waitress sa labas ng kanyang pribadong silid. Lubos niyang minamaliit ang talino at tapang nito.
“Mr. Beaufort... anong nangyayari?” Ang manager ng restawran na kasama ni Alec ay napatitig sa kanya na nanginginig sa takot.
“Gaano na siya katagal nagtatrabaho rito?” malamig na tanong ni Alec, ang kanyang tingin ay tila yelo na sumasakop sa lahat ng nasa paligid.
“Isa... isang buwan.” Pautal na sagot ng manager.
Isang buwan!
Eksaktong tagal mula nang tumakas siya mula sa mansion.
Hindi layunin ni Irina ang pagtakas—ang hangarin niya ay taasan ang pusta sa kanilang laban.
Napakaliit ng mundong ito!
“Hindi ko alam ang sinasabi mo, bitawan mo ako! Kung hindi, tatawag ako ng pulis,” pilit na sigaw ni Irina, nagpupumilit makawala sa matibay na hawak ni Alec.
Ngunit ni isang galaw ay hindi siya makawala.
Nagtagaktak ang maninipis na butil ng pawis sa kanyang noo sa sakit.
“Rosie, masyado kang mapangahas!” sigaw ng manager sa takot.
“Rosie?” Isang malamig na ngisi ang sumilay sa mga labi ni Alec. “Nagbago ka pa ng pangalan para magtago bilang isang waitress matapos maging bilanggo?”
Sa sandaling iyon, nagsidatingan ang lobby supervisor at mga kasamahang waitress na kanina lamang ay nag-utos kay Irina na mag-serbisyo. Ngunit wala ni isa sa kanila ang naglakas-loob na magsalita.
Lubos na pagkapit sa desperasyon ang bumalot kay Irina.
Dalawang araw na lang at makukuha na sana niya ang suweldo para sa isang buwang pagtitiis!
Ngunit muli, gumuho ang lahat.
“Bakit ka laging sumusunod sa akin, bakit?!” Ang hinaing at galit ay biglang nagpula sa kanyang mga mata. Itinaas niya ang kanyang pulso at mariing kinagat ang braso ni Alec. Napaigik sa sakit si Alec at napilitan itong bitawan si Irina.
Agad siyang tumalikod at tumakbo.
Wala pa siyang kakayahang lumaban nang harap-harapan; ang tanging magagawa niya ay tumakas.
Nang magbalik ang ulirat ni Alec, nakalabas na ng restaurant si Irina at mabilis na nakasakay sa isang bus. Bumaba siya pagkatapos ng ilang hintuan.
Habang naglalakad sa kalsada, biglang bumalong ang luha mula sa mga mata ni Irina.
Napagpalit sa kulungan kay Cassandra Jin; nawala ang kanyang pinakaiingatang puri para sa isang patay na tao; sa wakas ay nakalaya ngunit hindi na muling nasilayan ang kanyang ina.
Hindi pa ba sapat ang lahat ng iyon?
Sino ang lalaking ito na may apelyidong Beaufort? Bakit napakabagsik ng habol niya sa kanya!
Bakit nga ba?
Dahil ba sa kakatapos lang niyang makalaya sa bilangguan, walang kakampi at madali siyang apihin?
Umiyak si Irina hanggang sa sumama ang kanyang sikmura. Nang lumaon, napaluhod siya sa gilid ng daan at walang tigil na nagsuka. Dahil wala siyang kinain, ang tanging lumabas ay mapait na berdeng asido.
Isang nagdaraang ale ang tapik sa kanya.
“Ineng, buntis ka ba?”
Maagang pagbubuntis?
Natigilan si Irina.
Ilang araw na siyang nakakaramdam ng pagsusuka, ngunit ni minsan ay hindi niya naisip ang posibilidad ng pagbubuntis. Matapos ang paalalang iyon mula sa ale, biglang bumalik sa kanyang alaala ang gabing iyon mahigit isang buwan na ang nakaraan.
Nagpunta siya sa ospital nang may kaba, bitbit ang limang-daang piso sa kanyang bulsa—hindi sapat para sa anumang eksaminasyon.
Ibinigay ng doktor kay Irina ang isang test strip at inutusan siyang mag-urinalysis. Sampung minuto ang lumipas, at lumabas ang resulta.
Mariing sinabi ng doktor, "Buntis ka."
Napaatras si Irina, nanginginig. "Hindi... hindi ako pwedeng mabuntis."
"You may consider an abortion, Ms. Montercarlos," malamig na sagot ng doktor, sabay tingin sa labas. "Follow me."
Lumabas si Irina at naupo sa isang bangko sa ospital, nag-iisa at litong-lito.
“Oh, don’t cry. It’s okay. Wipe your tears, ate.” Isang paslit na boses ang bumati sa kanya. Nang itaas niya ang tingin, nakita niya ang isang maliit na batang babae na naka-diaper.
Iniunat ng bata ang mabilog nitong mga kamay para punasan ang mga luha ni Irina, ngunit hindi ito umabot, kaya’t pinalo na lang nito nang marahan ang mga binti ni Irina, tila pinapalakas ang kanyang loob.
Nadurog ang puso ni Irina sa lambing ng bata.
“Pasensya na, mahilig sa tao at emosyonal talaga ang anak ko,” nakangiting sabi ng batang ina sa kabila ni Irina.
“Napaka-cute ng anak mo,” mahinang tugon ni Irina.
Habang pinagmamasdan niya ang mag-ina na papalayong may kasamang pagkamangha, hindi napigilan ni Irina ang mapahawak sa kanyang tiyan. Wala na siyang ibang kamag-anak, at ang sanggol sa kanyang sinapupunan ang tanging natitirang bahagi ng kanyang pagkatao.
Isang kakaibang saya at pananabik ng pagiging isang ina ang sumiklab sa kanyang dibdib.
Ngunit, paano niya bubuhayin ang bata?
Ni hindi niya kayang bayaran ang gastusin ng pagpapalaglag.
Kinabukasan, dumating si Irina sa kulungan na may kaunting pag-asa at nakiusap sa guwardiya.
“Pwede ko bang makita si Auntie Amalia?”
Nang pumasok si Irina sa kulungan, ilang taon nang naglilingkod ng sentensiya si Amalia. Si Amalia ang umaruga sa kanya at nagligtas sa maraming paghihirap. Hindi niya alam kung saan nagmula si Amalia, pero ramdam niya ang kayamanan nito.
Buwan-buwan, may nagpapadala kay Amalia ng masaganang pagkain at baon.
Ang ilang libo na dinala ni Irina nang siya’y makalaya ay galing kay Amalia sa loob ng kulungan.
“Matagal nang nakalabas ng kulungan si Amalia, mahigit isang buwan na,” wika ng bantay habang tinitingnan ang oras.
“Ano?” Hindi makapaniwala si Irina.
“Ikaw ba si Irina?” biglang tanong ng bantay.
Tumango si Irina. “Ako nga.”
“Nag-iwan ng numero si Amalia para sa'yo noong siya'y pinalaya. Noong araw na iyon, sinundo ka agad ng magarang kotse sa labas ng kulungan, ni hindi mo nga narinig ang tawag ko,” iniabot ng bantay ang papel na may numero kay Irina.
“Salamat.”
Makalipas ang dalawang oras, nakaharap na ni Irina ang dati niyang kasama sa selda, si Amalia, sa VIP ward ng pinaka-marangyang pribadong ospital sa South City.
Bahagyang nakapikit ang mga mata ni Amalia habang nakahiga sa kama, may sakit at maputla. Ang kanyang puting buhok ay nagbigay sa kanya ng eleganteng anyo. Kitang-kita ni Irina na si Amalia ay marahil isang napakagandang babae noong kabataan nito, ngunit nanatiling palaisipan kung bakit siya napadpad sa kulungan.
“Auntie Amalia?” mahina niyang tawag.
Dahan-dahang iminulat ni Amalia ang mga mata. Nang makita si Irina, nag-umpisa siyang umubo sa tuwa bago nagsalita nang mahinahon.
“Irina, sa wakas nakita rin kita. Pinautusan ko ang anak ko na dalhin ka rito. Lagi niyang sinasabi sa akin na bumalik ka sa probinsya. Ngayon, narito ka na sa wakas. Mabuti naman at nakabalik ka.”
“Galing nga po ako sa probinsya, Auntie Amalia,” tumulong si Irina na panindigan ang kasinungalingan.
Alam niyang ang tinutukoy na ‘pasaway na bata’ ni Amalia ay ang anak nito. Napagtanto ni Irina na ang rason ng kanyang maagang paglaya ay ang matinding pagsusumikap ng anak ni Amalia para mapalaya siya.
Mabuti na lang at ginawa niya iyon. Sa isang pamilya na kasing-yaman, paano nga ba nagkaroon si Amalia ng kaibigan na katulad niya?
Kaya’t hindi na malaking kasalanan ang pagsisinungaling na galing siya sa probinsya.
“Hindi ko makakalimutan, kung hindi mo ako inalagaan sa loob ng kulungan, baka wala na ako ngayon, at hindi ko na sana nakita ang anak ko,” emosyonal na sabi ni Amalia na pinapahid ang mga luha.
Umiling si Irina. “Huwag na po nating balikan ‘yon, Auntie. Inalagaan ko po kayo noon hindi dahil gusto ko ng kapalit...”
Iniisip niya kung paano hihingi ng pera sa may sakit na si Amalia.
Kinagat niya ang labi, nagpasya. “Auntie, alam kong mali na magsalita sa ganitong pagkakataon, pero wala na po akong ibang mapuntahan. Ako po...”
“Anong problema? Nandito ka na, sabihin mo kung ano ang kailangan mo,” tanong ni Amalia.
“Auntie, puwede po bang makahiram ng pera?” yumuko si Irina, hindi makatingin kay Amalia.
“Magkano ang kailangan mo, ibibigay ko sa’yo,” malumanay na boses ang narinig niya mula sa likuran.
Biglang napalingon si Irina, namutla sa takot at hindi na makapagsalita ng tuwid.
“B-bakit ikaw?”
Magiliw na ngumiti si Anri kay Duke. At sa isang iglap, sumilay din ang ngiti sa labi nito. Sa lahat ng taon niya, ngayon lang siya nakaramdam ng ganitong kapanatagan—ganito karelaks, ganito kainit sa pakiramdam.Sa unang pagkakataon matapos ang mahabang panahon, tila tuluyan nang natahimik ang kanyang puso.Bahagyang sinipsip ni Duke ang lollipop bago tumawa nang mahina.“Ang pinakadakilang hangarin ni Tito ay makita kang ligtas at masaya. Anri, napakabait mong bata. Kay sarap sigurong magkaroon pa ng ilan pang pamangkin na katulad mo.”Umakyat sa dulo ng mga paa si Anri, iniunat ang kamay para kamutin ang ilong ni Duke, saka ngumiti.“Gusto ko rin po ng mas marami pang mabubuting tito. Para mas marami pang magproprotektang tao sa ’kin.”Ang mga bata’y laging nagsasalita nang walang alinlangan o pag-iingat. At para kay Anri, si Duke ang pinakakaibig-ibig na tao sa buong mundo.Sa edad na anim, nauunawaan na niya—kung hindi dahil kay Duke kahapon, baka hindi na niya muling makita ang
Pumutok ang mga tawa ni Anri sa pagitan ng kanyang mga magulang—mainit at nakakahawa ang tunog nito. Ang kanilang halakhakan ay lumutang sa hangin, umaabot hanggang sa susunod na kwarto ng ospital, kung saan nakahiga si Duke sa ward para sa mga may pinsala sa braso.Dahan-dahang iminulat ni Duke ang kanyang mga mata at bumungad sa kanya ang napakaputing kisame. Napalinga siya—lahat ay puti. Ibinaba niya ang tingin at nakita ang kumot na nakatakip sa kanya… puti rin.May malamig at mabigat na pakiramdam na gumapang sa kanyang dibdib. Sa isang iglap, para bang nawala ang hangin sa kanyang baga. Hindi ba siya… humihinga?Nanatili siyang walang galaw, pinakikiramdaman ang mga tinig mula sa katabing silid. Isang malambot at matinis na boses ang sumingit sa katahimikan—maliwanag, inosente, at parang musika ng isang bata."Mom, Dad… kailan po tayo uuwi? Na-miss ko na po ‘yung mga kaibigan ko sa kindergarten. Tatlong araw na po akong hindi pumapasok, Dad," bulong ni Anri habang nakasiksik sa
Sa kabilang linya, ngumiti si Don Pablo. Samantala, natigilan lamang si Alec habang nakatitig kay Irina. Hindi niya inasahan na tatanggapin nito ang kahilingan ni Don Pablo.Nasa tawag pa rin si Irina kasama ang matanda."Pero, Don Pablo! Kapag ang tinutukoy ninyong ‘lihim’ ay wala palang halaga—o kung niloloko n’yo lang ako—hindi n’yo na muling makikita ang apo n’yo!"Lumambot ang tinig ni Don Pablo, parang walang bigat ang usapan."Huwag kang mag-alala. Buong buhay ko’y pinangalagaan ko ang aking dangal at pangalan. Kung sinasabi kong hawak ko ang isang malaking lihim, malaking lihim nga iyon. Sa katunayan, ang biyenan mong babae—ang ina ni Alec—ang mismong nagpatago nito sa akin noon. Balak ko sanang dalhin iyon hanggang hukay, maliban na lang kung dumating ang panahong kailangan na talagang isiwalat.”"Hindi lang ito para sa akin, kundi para rin sa ina ni Alec. Pero ngayong nakuha ni Alec ang isla nang hindi man lang kumikilos, sa tingin ko panahon na para malaman niya ang katotoh
Bahagyang nanginig ang tinig ni Don Pablo, halos maging hikbi.“Alec… hindi mo ba bibigyan ng kaunting dangal si Lolo mo?”“Dangal?” Payapa ang tono ni Alec sa kabilang linya, halos walang damdamin. “Kung hindi ko pa ibinigay sa’yo ang dangal na ‘yan, patay na si Zoey anim na taon na ang nakalipas. Naalala mo ba kung kaninong anak ang dinadala niya noon? Naalala mo ba kung paano nawala ang batang iyon? At kung paano niya ako niloko—sinabing akin iyon, kahit hindi naman? Kung hindi mo siya ipinagtanggol noon, sa tingin mo ba buhay pa siya ngayon?”Katahimikan.“At ngayon, makalipas ang anim na taon, natagpuan ko na sa wakas ang aking asawa. Kung hindi dahil sa’yo, Lolo, sa palagay mo ba mabubuhay pa si Zoey matapos ang ginawa niya sa kanya? Hindi isang beses. Hindi dalawang beses. Kahit sandaang kamatayan, hindi sapat.”Matatag at malamig ang kanyang tinig, bawat salita’y may bigat ng isang hatol na hindi na mababawi.Sa kabilang linya, pilit pinipigil ni Don Pablo ang kanyang dalamhat
Mula sa kabilang linya, isang mahinang tawa ang umalingawngaw—pagod at halos walang lakas.“Alec… ni hindi mo ba nakikilala ang boses ko?”Doon lamang napagtanto ni Alec kung sino ang kausap.“Don Pablo?” gulat niyang sambit habang napaupo nang tuwid.“Masasabi ko sa’yo ang sikreto ng isla,” mahinang wika ni Don Pablo.Sandaling natahimik si Alec. “…Alam mo na ba ito mula pa sa simula?”“Oo,” walang pag-aatubiling tugon ni Don Pablo.“Kung gayon, bakit hindi mo sinabi sa akin noong nasa syudad pa tayo? Bakit mo hinayaang pagdaanan ko pa ang lahat para masakop ang isla?” mariin na usisa ni Alec.Lalong naging mabigat at pagod ang tinig ni Don Pablo sa kabilang linya.“May dalawang dahilan kung bakit hindi ko sinabi. Una, nangako ako sa iyong ina—at sa pamilya mo—na dadalhin ko ang sikreto na ito hanggang sa hukay. Pangalawa… kung sinabi ko iyon noon, mas lalo ka lang magmamadaling kamkamin ang isla. Pinili kong itago ito sa’yo sa lahat ng panahong ito. Balak ko sanang mamatay na hindi
Nakayuko si Duke, dumadaloy ang dugo mula sa sugat sa kanyang likod. Maputla ang kanyang mukha sa matinding sakit habang dahan-dahan siyang tumingin kay Alec.“Pinsan… h–hindi ko kailanman sinaktan si Irina. Ang nais ko lang ay protektahan siya… at ang kanyang anak. Sapat na ang hirap na tiniis niya…”Hinawakan siya ni Alec sa balikat, mariin at puno ng pagkaapurahan ang tinig.“Dalhin ang sasakyan—bilis! Isugod siya sa ospital! Kunin ang pinakamagagaling na siruhano—anumang kailangan, iligtas ang buhay niya!”Makalipas lamang ang ilang saglit, humarurot ang sasakyan, tuwid na tinungo ang ospital ng isla, kasama si Duke. Yumakap si Alec kay Irina gamit ang isang braso, at hinila naman si Anri sa kabila.“P–paano… paano kayo nakapasok?” nanginginig ang tinig ni Paolo. “Matagal ka na bang nandito? Pinapanood ako—alam ang lahat ng ginagawa naming magkapatid?”May bakas ng takot sa kanyang mga mata. Alam niya noon pa na si Alec ay walang inuurungan—isang taong tumutupad sa salita, lalo na