Gabi na. Ang mga parol ay nasisindihan na sa mga bintana. Ang ikaapat na prusisyon ay lumabas sa simbahan na sinabayan ng dupikal ng mga kampana at ng mga paputok.
Mula kina Gobernador Gregorio, ang Kapitan Heneral ay nanaog at naglakad na kasama ang dalawa niyang kagawad, si Gobernador Gregorio, ang alperes, ang alkalde at si Francisco. Nasa unahan ang mga guwardiya sibil at makapangyarihan sa bayan. Sa tapat ng bahay ni Gobernador Gregorio ay may kubol na siyang pinagdarausan ng pagbigkas ng loa o kaya ay papuri sa kabunyian ng banal na pintakasi.
Sa ganang kay Francisco, hindi naman niya gustong manood ng prusisyon. Walang mabuti sa kanya kung hindi ang maiwan sa bahay kasama si Felicidad at ang mga dalagang kaibigan nito. Ngunit matatanggihan ba niya ang Kapitan Heneral na sumama sa kanilang grupo? Wala siyang nagawa kung hindi ang libangin na lamang ang kanyang sarili at umasang makikita rin niya ang katipan sa dulaan.
Ang prusisyon ay makikita
Ang bahay ng alperes ay nakapinid habang dumaraan ang prusisyon. Si Doña Evelyn ay kilala bilang Paraluman ng Guwardiya Sibil. Ang hindi natin alam sa kanya ay kung napapansin din kaya niya ang nakamumuhing anyo ng kanyang noo na may mapipintog at malaking mga ugat na dinadaluyan ng di dugo kundi ng tika suka na mapait pa sa apdo. Na ito ay binagayan ng kulay talong na mga labi at tabakong nakasupalpal sa kanyang bibig.Ang maybahay ng Alperes o si Doña Evelyn ay nakaupo sa isang maluwang na silyang nakatunganga at mukhang inaantok. Ang kanyang kasuotan ay nakakainis tingnan.Hindi nagsimba ng umagang iyon si Doña Evelyn. Ito ay sa dahilang ayaw niyang lumabas ng bahay at magpakita sa tao. Pero ang totoong dahilan ay pinagbawalan siya ng alperes at ang pagbabawal na iyon ay may katumbas na mura. Ito ay may kasamang banta na sisipain siya kapag siya ay lumabas ng bahay. Ang totoo nito ay ikinahihiya niya ang kaniyang asawa. Idagdag pa na ang a
Noon ay mag-iikasampu na ng gabi. Ngunit meron pa rin ang manaka-nakang putok ng kuwitis. Sa kaitaasan ay makikita ang mga lobong papel na may maningning na kulay. Ito ang pinataas sa pamamagitan ng asoge. Subalit ang mga ilaw ay nasindihan. Mga pailaw na may sarisaring hugis at laki. Ito ay may hugis gulong ng sasakyan, may hugis ng bahay may parang kalabaw, may parang kastilyo at may parang malalaking bituin at araw. Talaga namang naglustay ng salapi ang San Lorenzo. Matapos ang putukan. Humugos ang mga tao sa liwasan upang dumalo sa pagtatanghal ng dula. Dito ay may sinususuhang luses de Bengala. Ito ang nagbibigay ng isang kagila-gilalas na kariktan sa masasayang grupo ng mga tao. Malaki ang entablado, nagliliwanag gawa ng libu-libong mga ilaw na nakapaligid at buhay na nakasabit sa bubong at nakaungos sa lupa. Ang orchestra ay nasa harap ng entablado. Na paminsan-minsang nagpaparinig ng mga simulang tugtugin. Sa likod naman nito'y nakaupo ang mga mayayaman
Hindi dalawin ng antok si Francisco. Balisa siya. Minabuti niya na pumasok sa kanyang gabinete. Gusto niyang malibang at maiwaksi ang malungkot na pangyayaring naganap sa buong magdamag.Pumasok ang utusan at ipinababatid sa binata ang pagdating ng isang tagabukid. "Patuluyin mo," ang sagot ni Francisco na hindi man lamang lumingon. Tumuloy si Claudio at nanatili sa pagkakatayong di umimik. Parang nagulat si Francisco nang mapansin si Claudio. "Ipagpaumanhin po ninyong pinaghihintay ko kayo. Mayroon po akong mahalagang ginagawang pagsubok.""Hindi ko po sana gustong kayo'y gambalain," sagot ng piloto. "Ngunit nagsadya po ako rito, una baka may ipagbibilin kayo sa lalawigan ng Batangas pagkat pupunta ako roon at ang pangalawa ay ipaalam ko sa inyo ang isang masamang balita." Tinitigan siya ni Francisco. "Si Felicidad po ay may sakit." "Anong sakit niya?" "Nilalagnat po, pero huwag kayong mabahala, hindi po naman malubha ang kanyang sakit.""Maraming s
Naghahari ang kalungkutan sa bahay ni Gobernador Gregorio dahil sa pagkakasakit ni Felicidad. Nakapinid ang mga durungawan, nakatiyad kung lumakad ang mga tao at sa kusina lamang maaaring makapag-usap nang malakas.Si Gobernador Gregorio at Tiya Flora ay nag-uusap. Ang paksa ng kanilang usapan ay tungkol sa Krus ng Tunasan at sa Krus ng Matahong at kung ano ang mas mapaghimala. Ang Krus ng Tunasan ay lumalaki datapwat ang Krus ng Matahong ay nagpapawis. Ang lahat ay nagpapawis at kaya mas mainam ang lumalaki, ang dahilan ni Tiya Flora.Tumango-tango si Gobernador Gregorio pero hindi kumbinsido sa sinabi ng pinsan. Tanong ni Gobernador Gregorio, "Nakakita ka ba ng kahoy na ginawa ng paa ng bangko na nagpawis. Kaya nga mabuti siguro para sa madaling paggaling ni Felicidad ay maglimos tayo sa dalawang krus at baka mag hinanakit pa sa kanila ang isa." Bigla siya ang may naalaala dapat nga palang iayos ang silid ng dalaga sapagkat darating ang manggagamot at may kasam
Walang pinansing sinuman si Padre Ignacio. Siya ay tuloy-tuloy na pumasok sa silid ni Felicidad. Nilapitan niya ang may sakit na dalaga. Halos maiyak si Padre Ignacio, basag ang tinig niya. "F-Felicidad, anak ko! Hindi ka mamamatay."Marahang iminulat ni Felicidad ang mga mata. Tiningnan nito si Padre Ignacio ng may pagtataka. Lalong tumingkad ang lungkot at kaba sa mukha ng Franciscano. Gayon man ang mga taong naroroon ay naging saksi sa tagpong iyon. Kilala nila ang katigasan ng damdamin ng paring ito. Alam nila ang pagkawalang-puso nito. Ngunit ngayon ay nangingilid ang luha sa mga mata. Sa wari'y hindi matagalan ang tinitimping damdamin at tumalikod si Padre Ignacio. Doon niya ibinukas ang lahat ng kanyang sama ng loob. Siya ay napaiyak. Lubhang napamahal sa kanya ang kanyang inaanak, iyon ang naisip na dahilan ng lahat.Nang medyo nahimasmasan na ang kanyang loob ay magalang na lumapit sa kanya si Doña Beatrice. Gusto niyang ipakilala si Lucas. Tiningnan ni
Nangumpisal si Felicidad. Ngunit hindi yata nakabuti ang ginawa niyang pangungumpisal dahila ang talaga ay mukhang nabinat. Lumulubha ang sakit ng dalaga at sa gitna ng kanyang pagkahibang ay wala siyang nasasambit kung hindi ang pangalan ng kanyang ina bagamat hindi niya ito nakilala. Naroon at nakabantay sa kanya ang kanyang mga kaibigang babae, ang kanyang ama at si Tiya Flora. Si Gobernador Gregorio ay nakahandang magpamisa at maglimos sa mga napaghimalang santo. Nangako rin itong mag-aalay ng isang bastong ginto sa Birhen sa Antipolo. Ang lagnat ng dalaga ay unti-unti nang bumaba.Samantala si William de España ay namangha sa bisa ng jarabe de altea at ng dinalisay na liquen. Sa isang di ako si Doña Beatrice ay nasisiyahang labis sa asawa.Kaya nang matapakan nito ang kola ng kanyang bata ay di niya hinablot ang pustisong ngipin. Nagkasya na lamang siya ng pagsasabing: "Palibhasa'y pilay ka!"Si Gobernador Gregorio at ang pamilya ni Do&n
Ang liwanag ng buwan ay malamlam. Masisinsin at mayayabong ang sanga ng mga punong kahoy. Ngunit may isang lalaki na banayad at mahinahong lumalakad sa kagubatan. Sa kabila ng maraming sagabal ay nakarating din siya sa isang maliit na puwang na naliliwanagan ng buwan na noon ay bago pa lamang lumalaki. Dito ay may matatayog na batong buhay na sa tuktok ay tinutubuan ng mga kahoy ang nakapaligid sa naturang pook.Sa wakas dumating din ang naturang lalaki. Biglang lumitaw ang isang lalaki buhat sa likod ng isang malaking batong buhay. Sabay hugot sa rebolber. "Sino ka?" Ang marahas na tanong ng lalaking nagkakasa ng sandatang hawak-hawak. "Kasamahan ba ninyo ang si Kapitan Pablo?" Ang tanong ng lalaki na di pinansin at ikinatakot ang gayong pagsino. "Si Kapitan Pablo ba ang iyong tinutukoy? Oo narito siya." "Maaari po bang pakisabi sa kanya na hinahanap siya ni Claudio," ang sabi ng lalaki, ang mahiwagang piloto."Kayo po ba si Claudio?" ang my paggalang na tanong
Ang araw ng Linggo ay pangilin. Ang mga tao ay karaniwang nagsasadya sa sabungan sa Pilipinas. Samantalang sa España ay nagsasadya naman sa palaro ng mga toro. Ang larong sabong ay may isandaang taon na ngayong dinala sa lupaing ito. Ito'y pinaunlad upang pagkakitaan. Ito ay isa sa masamang hilig ng bayan na lalong masidhi kaysa paghitit ng apyan ng mga Intsik. Ang paglalaro ng sabong ay hindi naman ipinagbawal ng pamahalaan ngunit sila ay pinagbilinan na magsadya sa sabungan upang hanapin ang ilang kakilala.Ang sabungan sa San Lorenzo ay walang iniwan sa mga sabungang nasa ibang bayan. Ito ay nahahati sa tatlong bahagi. Ang una ay ang pasukan. Ito ay may laki o sukat na dalawampung metro ang luwang. Sa isang panig nito ay may isang pinto at may isang babaeng naniningil sa pasukan. Ang isang bahagi ng pinagtipunan ng madla bago magtuloy sa pagdarausan ng sultada ay kilala sa tawag na ulutan. Dito ay makikita ang manok na tinali. Sa kabilang dako ang mga tahur, ang mga