Ano Ang Mga Pang-Ukol Na Dapat Malaman Ng Mga Manunulat?

Tulad ng maraming aspeto ng kultura, ang terminolohiyang ginagamit upang ilarawan ang 'buhay na nunal' ay nagbibigay-diin sa yaman ng pagkakaiba-iba sa wika. Sa Espanyol, may mga tawag na 'lunares' o 'lunares vivos', na maaaring tumukoy sa mga nunal. Samantalang sa Pranses, ang tawag dito ay 'grain de beauté', na literal na nangangahulugang 'butil ng kagandahan'. Ang mga terminolohiyang ito ay hindi lamang tumutukoy sa pisikal na katangian, ngunit nagbibigay din ng nuance sa kahulugan na nakapaloob sa mga nunal—na tila isang natatanging piraso ng pagkatao na nagbibigay ng dagdag na karakter sa isang tao. Sa mga hindi pagkakaunawaan ng salin, pakikita ito na paminsan-minsan ay nagiging simbolo ng kagandahan o kahit na kapintasan, depende sa pananaw ng tao. Kaya't sa bawat wika, ang mga tawag sa buhay na nunal ay may dalang kwento na nagbibigay-diin sa pagkakaiba-iba ng kultura at aesthetic preferences. Habang naglalakbay ako sa Korea, napansin ko na ang tawag sa isang nunal doon ay 'myeonggeun', at ito ay posibleng ikonekta sa mga paniniwala tungkol sa kapalaran at swerte. Maraming tao sa mga bansa sa Asya ang may mga sariling paniniwala sa mga nunal—may mga isa na nagsasabi na ang lokasyon ng nunal sa iyong katawan ay maaaring magbigay ng indikasyon sa iyong personalidad o kapalaran. Halimbawa, ang mga nunal sa kanang bahagi ng mukha ay sinasabing nagdadala ng swerte! Sana, sa mga opisyal na tawag at mga paniniwala, higit pa tayong magpahalaga sa ating mga natatanging katangian. Ngunit mayroon pang isang tawag na nagtatampok sa mga nunal sa iba pang mga wika. Sa Italyano, ito ay 'neo', na tila mas teknikal at tiyak kaysa sa mga romantikong termino sa ibang wika. Madalas itong ginagamit sa konteksto ng dermatolohiya. Napaka-interesante kung paano nag-iingat ang iba't ibang kultura sa mga terminolohiyang ito, na naglalaman ng higit pa sa pisikal na anyo at tumutukoy din sa mga aspeto ng tao na bumubuo sa kanilang pagkatao. Ang isang maliit na nunal, kung maigi, ay maaaring maging isang daan ng pagpapahayag at pagkilala sa ating mga natatanging kwento sa ilalim ng ating balat.

Kapag naiisip ko ang tungkol sa lihim na karunungan, para bang may mga pinto na nagbubukas sa bagong mga pananaw. Napagtanto ko kasi na ang mga aral na aking natutunan mula sa mga paborito kong anime at aklat ay hindi lang basta impormasyon; ito ay isang gabay sa araw-araw. Isang magandang halimbawa ay ang konsepto ng 'batas ng pagkilos at reaksyon' na madalas na lumalabas sa mga kwento, dahil nakikita natin ito sa mga karakter na lumalaban sa kanilang mga hamon. Kung isasama natin ito sa ating pang-araw-araw na buhay, makikita natin na ang bawat desisyon, kahit gaano kaliit, ay may epekto hindi lang sa atin kundi pati na rin sa iba. Halimbawa, sa tuwing pupunta ako sa opisina, sinisikap kong maging positibo at palakaibigan sa mga katrabaho. Sa ganitong paraan, nakakaengganyo ako ng magandang kapaligiran at nagiging mas masaya ang ibinabahagi naming enerhiya. Kahit na simpleng ‘good morning’ o ngiti, may epekto ito sa kanilang araw, at parang nagiging chain reaction ito ng kabutihan. Isa pang aspeto ng lihim na karunungan ay ang pagpapahalaga sa mga pagtuturo ng mga kwento tulad ng sa 'One Piece' kung saan ang pagkakaibigan at pagtulong sa isa't isa ang sentro ng kwento. Isinasabuhay ko ito sa aking mga relasyon—pina-prioritize ko ang mga mahal ko sa buhay at sinisiguradong nandiyan ako kapag kailangan nila ako. Ang maging handang makinig at magbigay ng suporta ay tila simpleng bagay, ngunit sa kabuuan, lumalabas na ito ang tunay na halaga ng buhay. Ang mga prinsipyong ito, kapag isinama natin sa ating pang-araw-araw na gawain, ay nagbibigay-daan upang maging mas makabuluhan at mas masaya ang ating paglalakbay, anuman ang ating sitwasyon sa buhay. At iyon ang essence ng lihim na karunungan sa araw-araw—ang maiugnay ito sa ating mga karanasan at gawing mas masaya at makulay ang ating buhay.

Ang una kong impression kay 'Rantaro Amami' ay siya ang pinakamisteryoso sa grupo ng 'Danganronpa V3' — hindi dahil malakas siya kundi dahil tahimik, magaan ang kilos, at parang may tinatago na malalim na dahilan kung bakit hindi niya maalala ang sarili niyang talento. Naalala ko na sa mga unang eksena, palagi siyang nakikipag-usap sa iba nang parang gustong mag-collect ng piraso ng puzzle: nagtatanong, nakangiti, at nagbibigay ng espasyo para mag-open up ang iba. Dahil diyan, mabilis siyang naging konektado sa ilang miyembro tulad ng mga tumututok kay Shuichi at Kaede—sila yung madalas makausap niya nang seryoso. May dating parang tagapamagitan siya sa grupo; hindi dominante pero may bigat ang presensya. Sa fan perspective ko, ang papel ni Rantaro sa dinamika ay parang katalista: kahit bahagya lang ang screen time niya, nagbunga ito ng mga tanong at galaw mula sa iba. Yung misteryo ng talents niya—na 'Ultimate ???'—nagpa-igting ng curiosity at paranoia sa cast. Personal, natutuwa ako sa paraan na ginawa siya ng kuwento: maliit man ang bahagi, malaki ang impact sa interpersonal drama at sa takbo ng plot.

Huling linggo, abala ako sa paglalaro ng bagong RPG na puno ng epikong musika na talagang umantig sa puso ko. Habang naglalaro, napansin ko kung paanong ang mga liriko sa mga laro tulad ng 'Final Fantasy' at 'The Legend of Zelda' ay nag-evolve sa paglipas ng panahon. Dati, ang mga ito ay madalas na nakatuon lamang sa kwento ng mga bida at kanilang pakikipagsapalaran. Ngayon, mas malalim na ang mga tema, na sumasalamin sa mas kumplikadong emosyonal na karanasan, pati na rin ang mas malalim na koneksyon sa mga manlalaro. Minsang naglalaro ako, dinig na dinig ko ang influence ng K-Pop at hip-hop. Napansin ko na ang mga liriko mula sa ilang laro ay nagsimulang magsanib ng mga elemento mula sa modernong pop, na may catchy hooks at rap verses, na tila mas nakakaengganyo sa kabataan ngayon. Sa isip ko, karaniwan na ring nagiging invisible thread ang mga ito sa aming pop culture. Halimbawa, ang soundtrack ng 'Persona' series ay tunay na nagpapakita kung paano nag-evolved ang mga gamified lyrics sa iba pang genre, na parang tunog ng concert habang naglalaro. Totoong nakakatuwang isipin kung paanong ang soundtracks ngayon ay hindi lang background music kundi bahagi na ng storytelling experience. Ang mga liriko mula sa iba't ibang laro ay naglalaman na ng mga mensahe ukol sa pag-ibig, pagkakaibigan, at kahit na mga isyu sa lipunan. Ang mga paborito kong laro ay talagang nagbigay-diin sa koneksyon ng mga manlalaro sa mga karakter, halos nagiging bahagi na sila ng buhay ng mga ito sa tunay na mundo. Sabik akong makita kung ano ang susunod na takbo ng mga liriko sa mga bagong laro! Masaya rin akong isipin ang mga sagot ng mga tao sa mga tanong ukol sa kanilang paboritong kanta mula sa mga laro. Sa mga forum, tuwang-tuwa ang lahat na pinag-uusapan ang epekto ng mga liriko sa kanilang buhay, at para sa akin, talagang nakaka-inspire na makita ang masiglang interaksyon ng mga manlalaro sa iba't ibang anyo ng musika. Hindi ko aakalain na ang mga liriko mula sa mga games ay magdadala ng ganoong lalim ng koneksyon!

Sa mga panayam ng mga sikat na tao patungkol sa kanilang karanasan sa dalikmata, malaking bahagi ang kanilang emosyonal na pagtanggap sa kanilang mga pagkatalo at tagumpay. Isang partikular na panayam na naaalala ko ay kay Zendaya, kung saan sinabi niya na ang kanyang mga mata ay tila nagsasalita nang mas malala kaysa sa kanyang sinasabi. Iyon ang panahon ng crisis sa kanyang career, pero ipinakita niya na kahit sa ilalim ng pressure, ang laban at pagsusumikap ay nakikita pa rin sa kanyang mata. Maraming mga celebrity, katulad niya, ang sumasalamin sa kanilang mga damdamin gamit ang kanilang mga dalikmata, kung saan minsan sila’y mas malalim kaysa sa mga salita. Ang kanilang pananaw ay talagang nagbibigay-inspirasyon dahil ipinapakita nito na kahit ang mga sikat na tao ay may kayamanan ng emosyon na nagmumula sa kanilang mga karanasan. Isang panayam kay Oprah Winfrey, isa sa mga pinakasikat na personalidad, ang nagbigay-diin sa kahalagahan ng authenticity. Sabi niya, ang paraan ng pagtingin mo sa tao sa kanilang mga mata ay maaaring magbigay ng insight kung paano sila tunay na nararamdaman. Kahit nasa rurok ng tagumpay, ang pakikitungo sa mga hamon ng buhay ay makikita sa kanilang mga mata, na nagbibigay-diin na may mga bagay pa rin tayong pinagdaanan na nagbibigay kahulugan sa ating pagkatao. Kamakailan lang, napanood ko rin ang isang panayam kay Timothée Chalamet, kung saan pinansin niya na ang pagkakaroon ng mahusay na dalikmata na nagbibigay buhay sa mga tauhan ay isang malaking bahagi ng pagiging artista. Dagdag pa niya, mahalaga sa kanya na maipahayag ang lahat through his eyes, na hindi lamang isang tool, kundi isang daan upang maipakita ang emosyon.". Sa kanilang mga kwento at saloobin, kaagad nating nakikita ang koneksyon na maaaring umabot sa ating sariling mga karanasan. Sa bawat panayam, may isang bahagi ng kanilang sarili na ibinabahagi nila sa atin, at kung minsan, naniniwala ako na ang kanilang dalikmata ang tunay na nagsisilbing bintana upang maunawaan ang kanilang mga paglalakbay. Sapagkat sa huli, lahat tayo ay naghahangad na maunawaan at maramdaman ang tunay na kwento sa likod ng mga sikat na mukha.

Kapag pinag-uusapan ang bokabularyo ng wikang Tagalog, tunay na kamangha-mangha ang mga aspekto nitong kakaiba kumpara sa iba pang wika sa buong mundo. Ang Tagalog ay may malalim na pinagmulan mula sa mga Austronesian language family, pero ito ay sumailalim sa hugis at impluwensya ng iba pang mga wika tulad ng Espanyol, Mandarin, at Ingles. Kaya naman, ang mga salitang Tagalog ay puno ng mga hiram na salita na nagdadala ng mga katangian mula sa kani-kanilang mga wika. Halimbawa, ang salitang ‘mesa’ mula sa Espanyol at ‘banyo’ mula sa Ingles ay mga salitang madalas gamitin sa araw-araw na konteksto. Tulad ng mga katutubong salita, ang Tagalog ay may mga natatanging termino na pumapahayag sa buhay, kultura, at mga kaugalian ng mga Pilipino. Ang mga salitang nagpapahayag ng mga damdamin o kultural na praktis, tulad ng ‘bayanihan’ at ‘kapwa’, ay mahirap isalin sa iba pang mga lengguwahe dahil nagdadala sila ng mas malalim na konteksto na nakaugat sa pamumuhay at relasyon ng mga tao sa Pilipinas. Ang pagkakaroon ng ganitong mga espesyal na salita ay nagdudulot ng isang sariwang pananaw at layunin na lumalampas pa sa simpleng pakikipag-ugnayan. Minsan, naiisip ko kung gaano kaganda ang pagkakaiba-iba ng mga wika sa mundo, at ang Tagalog ay hindi nalalayo bilang isang yaman ng lafong nagdadala ng kahulugan at diwa. Ipinapakita lamang nito na sa kabila ng mga hiram, ang mga katutubong salita ay nananatiling sentro ng pagkakakilanlan ng mga Pilipino at ang kanilang purong kultura.

Sa maraming pagkakataon, ang impo o elementos ng supernatural sa mga pelikula ay nagdadala ng isang natatanging pananaw at karanasan sa mga manonood, naiiba ito sa tradisyonal na tema. Kadalasan, ang mga pelikulang may impo ay binibigyang-diin ang misteryo at takot. Ang mga kwentong tulad ng ‘The Sixth Sense’ o ‘The Ring’ ay nagsasalaysay ng mga kwento tungkol sa mga espiritu at bagay na hindi natin nakikita—tila mga pangarap na tila nagmula sa kabila. Sa pagkakabuo ng mga karakter, nakikita mo rito ang mga pagbabago at awa na dulot ng bangungot na kanilang nararanasan. Mas naisip ko na ang ganitong tema ay hindi lang basta kasiyahan; ito'y mas malalim na pagninilay sa ating mga takot at katanungan tungkol sa buhay at kamatayan. Madalas din dito, ang impo ay sumasalamin sa ating mga pinakamalalim na takot at pangamba. Sa pagkakaroon ng isang sobrenatural na elemento, ang kwento ay bumubuo ng isang mundo na puno ng hindi inaasahang mga plot twist na nagpapahusay sa karanasan ng manonood. Kaya naman sa mga concept tulad ng ‘Get Out’, hinuhulong nito ang hiwaga at mga isyung panlipunan. Ang pagkakaiba dito sa ibang tema, na mas nakatuon sa realidad at natural na pangyayari, ay ang mas bukas na diskurso sa hindi natin kayang kontrolin, di ba? Sa mga pagkakataon, ang impo ay nagsisilbing magandang paraan upang maipahayag ang takot natin patungkol sa mga bagay na di natin alam. Bukod pa rito, ang mga pelikulang may temang impo ay kadalasang nagdadala ng mga karanasang mas mataas ang emosyon. Minsan, nagiging mas madali para sa mga tao na harapin ang kanilang mga internal na laban sa pamamagitan ng takot na dulot ng mga hpelikulang ito. Nakakabighani kung paanong ang mga karakter na nahuhulog sa ganitong mga pangyayari ay isang pagsasalamin sa ating mga pagsubok sa totoong buhay. Kaya't sa bawat tao, may kanya-kanyang kaakibat na kwento at emosyong dala sa pagtanaw sa ganitong mga pelikula. Nakakatuwang isipin ang epekto na nagagawa ng ganitong mga pelikula sa ating pananaw sa mundo at sa ating mga sarili.

Bagamat ang pangalan ni Hanya Yanagihara ay madalas na nauugnay sa kanyang makapangyarihang nobela na 'A Little Life', ang kanyang kontribusyon sa mundo ng panitikan ay higit pa sa kanyang isinulat na mga akda. Siya ang nagtatag ng 'T Magazine' para sa New York Times, kung saan pinangangalagaan niya ang mga emergent na boses, at nagbibigay ng plataporma para sa mga manunulat na gustong ipahayag ang kanilang mga kwento. Mahalaga ang kanyang papel sa pagsusulat dahil pinapahalagahan niya ang mga katha na hanggang ngayon ay nahihirapan makilala sa mas malawak na mambabasa. Isa pang dahilan kung bakit siya nakakatulong sa pag-unlad ng iba pang manunulat ay ang kanyang pagtuturo at mentoring. Sa mga workshop at events, nagbabahagi siya ng kanyang kaalaman sa proseso ng pagsusulat, na tumutulong sa mga aspiring na manunulat na matutunan ang mga aspeto ng pagbuo ng kwento at karakter na naging pirma ng kanyang estilo. Ang kanyang pagtutok sa mga mahihirap na tema, tulad ng trauma at pag-ibig, ay nag-udyok din ng mga bagong pananaw sa panitikan. Nagsisilbing inspirasyon siya sa maraming manunulat na naghahangad na makapagbigay ng malalim at makabuluhang kwento. Isa pang makabago at makapangyarihang elemento ng kanyang impluwensya ay ang kanyang kakayahan na lumikha ng mga talinghaga na umiikot sa buhay ng tao. Sa kanyang mga sinulat, tinalakay ni Yanagihara ang mga komplikadong emosyon at karanasan ng tao, na naghikayat sa ibang manunulat na gawin din ito. Sa kabuuan, ang kanyang dedikasyon sa pagsusulat, mentoring, at paglikha ng isang plataporma para sa mga boses na nangangailangan ng atensyon ay bumuo ng isang makabuluhang epekto sa komunidad ng panitikan, nagbibigay-inspirasyon na patuloy na pag-usapan ang mga temang mahalaga sa lipunan. Ang kanyang mga akda ay hindi lamang kwento; nagsisilbing tulay para sa higit pang pag-unawa at koneksyon sa ating lahat. Minsan, naiisip ko kung gaano kahalaga ang mga manunulat na tulad ni Hanya Yanagihara, na hindi lang tumutok sa sarili nilang mga akda kundi nagbigay ng espasyo para sa iba. Ang pagkakaroon ng mga ganitong personalidad sa mundo ng panitikan ay hindi lang nakakatulong para sa kanilang mga kaparehong manunulat, kundi para rin sa mga mambabasa na nagtataka at nagnanais makilala ang mga bagong boses sa kwentong kanilang minamahal.