Ano Ang Teoryang Tungkol Sa Tunay Na Villain Sa Harry Potter?

Nagising ako sa maliit na pagkakaiba ng salita nung una kong sinubukang mag-eksperimento sa mga bagong balbal na ginagamit ng barkada. Sa praktika, ang teoryang wika ang nagbibigay-linse sa mga pattern na iyon: bakit pwedeng magdikit ng unlapi at gitlapi, bakit nagiging natural ang paghahalo ng dalawang salita, at bakit may ilang tunog na hindi pumapasok sa proseso ng pagbubuo ng salita. Kapag inilalapat ko 'yon sa tunay na buhay, nakikita ko ang tatlong malaking papel ng teoryang wika: una, naglalarawan ito ng mekanismo — morphology, reduplication, compounding — na parang recipe kung paano mabubuo ang salita; pangalawa, nagpapaliwanag ito ng mga limitasyon — phonotactics at prosody — kung bakit may mga kumbinasyon na hindi natural; pangatlo, tinutukoy nito ang produktibidad at pagbabago: alamin mo kung alin sa mga pattern ang bukas pa sa paglikha ng bagong salita at alin ang natigil na noong nakaraan. Sa madaling salita, hindi lang ito abstrak; ginagamit ko ang teoryang wika tuwing nag-iimbento kami ng bagong slang o nag-aadapt ng hiram na termino, kaya nagiging mas malinaw kung bakit may mga salitang mabilis na sumasabog at may mga hindi.

Nakakatuwa isipin na napakaraming klase ng ebidensya ang sumusuporta sa iba't ibang teorya ng wika — at parang naglalaro ako ng detective tuwing binabasa ko ang mga pag-aaral. May malinaw na debate mula noong pumasok si Chomsky at sinubukang kontrahin si Skinner, kaya mayroong behavioral evidence (gaya ng mga eksperimento na nagpapakita ng conditioning at imitation) at mayroong generative evidence na tumuturo sa lohikal na istruktura ng wika, na inilarawan ng mga gawa tulad ng 'Syntactic Structures' at sinalungat ng 'Verbal Behavior'. Hindi lang iyon: may malakas na eksperimento na nagpapakita na ang mga sanggol ay natututo ng statistical regularities sa pandinig nila — halimbawa, kaya nilang tukuyin kung aling mga tunog ang magkakasama nang mas madalas kaysa sa mga hindi. Sa biological na aspeto, may neuroimaging at electrophysiology na nagpapakita ng mga distinct na pattern sa utak na naiugnay sa pagproseso ng wika, pati na rin ang mga kaso tulad ng pamilya na may mutasyon sa FOXP2 na nagpakita ng ugnayan sa mga problema sa pagsasalita. May mga pag-aaral din sa pidgin at creole formation, at ang mabilis na pagbuo ng gramatika sa mga komunidad—ito ay nagbibigay ng ebidensya na may mga mekanismo sa loob ng tao na tumutulong mag-organisa ng input patungo sa isang sistemang wika. Kung pagbubuodin ko, hindi iisang piraso lamang ng ebidensya ang sumusuporta sa teoryang wika; kombinasyon ng eksperimento, obserbasyon ng lipunan, neurobiology, at genetika ang nagpapalakas ng argumento. Personal, gustung-gusto ko ang interdisciplinary na mukha nito—parang puzzle na kinakalabit ng linguistics, neuroscience, at psychology hanggang mag-fit ang mga piraso.

Nakakatuwang pag-usapan ang mga alternate timeline sa 'Steins;Gate' dahil parang sining at siyensya ang naghalo-halo sa kwento. Sa pinakapayak na paliwanag, umiikot ang konsepto sa 'world lines' at sa tinatawag na attractor fields — mga cluster ng timeline na may magkakatulad na kinalabasan. May dalawang pangunahing attractor na madalas pag-usapan: ang Alpha at ang Beta. Sa Alpha, paulit-ulit na nangyayari ang trahedya kay Mayuri at kahit anong gawin ni Okabe parang may invisible force na binabalik siya sa parehong endpoint; sa Beta naman, ibang outcome ang naging fixed, at diyan nabuo ang mas madilim na mga posibilidad katulad ng kung paano nagbunga ang pagkamatay ni Kurisu sa ilang linya. Ang espesyal sa okation ni Okabe ay ang kanyang 'Reading Steiner'—siya lang ang may kakayahang maalala ang mga pagbabago ng world line habang nagbabago ang mundo. Kaya nga sa paghahanap niya ng tinatawag na 'Steins Gate' world line, kailangan niyang magmanipula ng mga event nang eksakto para hindi mamatay sina Mayuri o Kurisu. Marami pa ring teorya ng fans kung paano eksaktong gumalaw ang consciousness ni Okabe (kung lumilipat ba talaga ng sarili o nakikihalubilo lang sa katapat na self), pero para sa akin ang ganda ng 'Steins;Gate' ay yung balanse nito ng determinism at agency—may mga bagay na mukhang nakatakda, pero may maliit na butas ng pag-asa na pwedeng samantalahin para baguhin ang kapalaran.

Sobrang naantig ako sa mga teoryang umiikot tungkol kay L—hindi lang dahil classic siya sa fan debates, kundi dahil sa paraan ng pagkukuwento ng 'Death Note' na nag-iiwan ng maliliit na piraso para buuin ng bawat tagahanga. Isa sa pinakapopular na teorya na lagi kong binabanggit kapag nagkakape kami ng tropa ay na ang 'L' ay hindi lang isang tao kundi isang titulo o posisyon—parang maskara. Nang mamatay ang unang L, hindi nagwakas ang ideya niya; ipinagpatuloy ito ng mga batang nagmula sa Wammy’s House. Nakikita ko ang ebidensya sa kakaibang paraan ng pag-iisip nina Near at Mello kumpara sa orihinal: pareho silang may bakas ng pagkabuo pero ibang estilo, na parang parehong may hatid na piraso ng orihinal na 'L' pero hindi eksaktong kapareho. Habang iniisip ko ito, naiisip ko rin na ang manunulat ay sadyang iniiwan ang tanong para sa atin—na mas masarap ang paghahanap kaysa kumpetenteng paglilinaw. Para sa akin, ito ang dahilan kung bakit patuloy ang diskurso: ang pagkakakilanlan ni L ay naging alamat na nabubuhay pa rin sa mga susunod na henerasyon ng kuwento.

Isang bagay na talagang nakakahimok sa akin pagdating sa mga teoryang pinagmulan ng wika ay ang sari-saring pananaw na naglalarawan kung paano ito umusbong at nag-evolve sa paglipas ng panahon. Isa sa mga pinaka-kilalang teorya ay ang 'Bow-Wow Theory' na nagmumungkahi na ang wika ay nagmula sa mga tunog na ginagaya ng tao mula sa kalikasan, tulad ng mga tunog ng hayop. Halimbawa, ang mga tao ay maaaring sumigaw sa mga tunog ng mga hayop, na nagbigay-daan sa pagbuo ng mga pangalan o salita para sa mga ito. Sa aking karanasan, ang mga teoryang ito ay nagbibigay liwanag sa kung paano ang ating pag-unawa sa mundo ay hindi lamang nakabatay sa mga salita kundi pati na rin sa tunog at karanasan. Kasama rin dito ang 'Gesture Theory,' na nagsasaad na ang ating mga ninuno ay nagpasimula ng wika sa pamamagitan ng mga galaw at kilos. Pumapasok dito ang ideya na ang unang komunikasyon ay hindi lamang sa pagsasalita kundi pati narin sa paggamit ng katawan, na pwedeng ipaliwanag ang pagbuo ng wika sa mas simpleng paraan. Bilang isang taong mahilig sa mga kwento at alamat, madalas kong naisip na ang mga kuwentong ito ay tila kasing halaga ng mismong salita noon. Ang 'Yo-He-Ho Theory' naman ay nag-aatas na ang wika ay nagmula sa mga tunog ng pagtatrabaho o pagkilos ng mga tao, na parang nag-aawitan sila habang nagtutulungan. Isipin mo na lang, kung ganito ang itsura sa mga sinaunang tao na nagtutulungan sa mga gawaing maghahanap-buhay; nakakatuwa isipin na ang espiritu ng pagtutulungan ay nakikita hanggang sa ating mga wika ngayon. Isang pinakamagandang bagay sa lahat ng mga teoryang ito ay ang pagsisid natin sa pinagmulan ng ating wika ay tila paglalakbay sa malaking kwentong kasaysayan na patuloy na nagsusulat ng karagdagang mga kabanata sa ating mga buhay.

Isang pagkakataon na talakayin ang mga teoryang pinagmulan ng wika ay talagang nakakaintriga! Ayon sa mga lingguwistiko, may ilang pangunahing teoryang kinikilala na nagpapaliwanag kung paano nagsimula ang wika. Isang teorya ay ang ‘bow-wow theory’, na nagsasabing ang mga unang salita ay nagmula sa mga tunog na likha ng hayop. Halimbawa, kumakatawan ang ‘bark’ sa tunog ng aso. Sa isip ko, ito ay tila isang natural na paraan ng pagbuo ng wika, dahil ang mga tao ay madalas na humuhugot ng inspirasyon mula sa kanilang kapaligiran. Kasunod nito, mayroong 'ding-dong theory' na nagsasabing ang mga bagay ay may tiyak na tunog o boses na nag-uugnay sa kanilang tunay na katangian. Parang isang tao na sumisigaw ng ‘sun’ habang nakatingin sa araw, di ba? Sa bandang huli, usong-uso rin ang ‘social interaction theory’, na nakatuon sa pakikipag-usap ng mga tao sa isa’t isa bilang dahilan ng pagbuo ng wika. Ang mga teoryang ito ay nagbibigay liwanag sa mga kumplikadong ugnayan ng tao at wika. Sobrang yakap ko sa kanila! Kung tutuusin, ang mga teoryang ito ay hindi lang mga pananaw; nakapaloob dito ang ating pagmamasid at pakikipag-ugnayan sa mundo. Ang mga tunog at simbolo na nilikha natin ay nagpapakita ng hindi matatawarang pagkamalikhain ng tao. Ang mga lingguwistiko at teorista ay patuloy na nag-iisip tungkol sa mga posibilidad, at talagang kahanga-hanga kung paano tayo bumuo ng mga wika mula sa mga tunog, emosyon, at relasyon. Nais ko ring banggitin ang ‘gestural theory’, na nagpapakapahayag na nagsimula ang wika sa mga kilos o galaw. Naisip ko na ito ay nagsasalamin ng kakayahan ng tao na makipag-ugnayan kahit walang salita. Ang mga katangian ng pagsasalita ay maaaring nagsimula sa mga simpleng galaw, na nag-evolve sa mas kumplikadong pakikipag-usap. Napaka-kakaibang paglalakbay ng ating kultura mula sa mga sinaunang panahon hanggang sa modernong wika na ginagamit natin ngayon!

Isang gabi habang nag-iisip ako tungkol sa ating mga wika, hindi ko maalis sa isip ko ang maraming teoryang nag-uugnay sa pinagmulan ng mga wika. Isa sa mga bagong teorya na talagang nakakaengganyo ay ang 'teoryang social interaction'. Sa teoryang ito, sinasabi na ang wika ay umunlad mula sa pangangailangan ng mga tao na makipag-ugnayan at makipagtulungan. Halimbawa, ang mga sinaunang tao na nagtutulungan sa pangangaso o pagsasaka ay kinakailangang makipag-communicate nang mas mahusay, kaya't nag-imbento sila ng mga tunog at simbolo na unti-unting naging wika. Aking naiisip na malapit sa puso ang konseptong ito, dahil makikita natin sa mga bata, sa kanilang paglalaro, ang pagkakaroon ng sarili nilang mga tunog at salita bilang isang paraan ng pakikipag-ugnayan sa mga kaibigan. Ang natural na pag-usbong ng wika sa ganitong paraan ay talaga namang nakakabighani. Sa kabilang banda, may iba pang teorya na nagpapahiwatig ng 'teoryang onomatopoeia', kung saan sinasabi na ang mga tunog ng kalikasan ay nagbigay inspirasyon sa paglikha ng mga salita. Halimbawa, ang tunog ng 'tsunami' ay naglalarawan ng malakas na alon sa dagat. Nakakatuwang isipin na ang mga primitibong tao ay maaaring nagbigay ng pangalan sa mga bagay batay sa mga tunog na naririnig nila. Ang teoryang ito ay nagbibigay-diin sa koneksyon sa pagitan ng wika at karanasan ng tao, na higit pang nagpapalalim sa ating pag-unawa sa wika bilang isang buhay na umiiral na nilalaman na nagbabago sa ating paligid. Kumusta naman ang 'teoryang genetic'? Sinasaad nito na ang wika ay bahagi ng ating biological makeup, na sa mga henerasyon, dala-dala natin ang gene na may kakayahang matutunan ang wika. Isang magandang halimbawa nito ay ang pagka ang mga sanggol ay may kakayahang makilala ang mga tunog at ritmo ng wika kahit bago pa man sila makapag-usap. Sa palagay ko, ito ay nagpapakita ng likas na pag-unlad ng mga kasanayan na sa huli, bumubuo sa ating kakayahang makipagkomunika. Sa huli, maisasama ang mga teoryang ito sa ating kamalayan patungkol sa wika. Ang wika ay hindi lamang larangan ng komunikasyon kundi isang kasangkapan na nag-uugnay sa atin bilang mga tao. Nahuhulma ang aming mga pananaw at ideya sa pamamagitan ng mga salitang bumubuo sa ating mga kwento at karanasan. Kaya talagang nakakaaliw na galugarin ang mga pinagmulan ng wika at ang iba't ibang teorya na nagsasalaysay ng ating paglalakbay sa komunikasyon. Abangan natin ang susunod na kabanata sa pag-unlad ng wika!

Tara, usisain natin ang puso ng teoryang wika. Ako, bilang mahilig mag-obserba ng salita sa araw-araw, tinitingnan ko ang teoryang wika bilang pagsisikap na ipaliwanag kung anong bumubuo sa "wika" at bakit ito gumagana. Sa pinakasimple, sinasabi ng mga teorya na ang wika ay sistema ng mga tanda at tuntunin — may tunog, kahulugan, at estruktura — na nagbibigay-daan para makipagkomunikasyon. May mga teorya na nagpo-focus sa estruktura (hal., sintaks at morpolohiya), may iba naman na mas binibigyang-diin ang gamit at konteksto (pragmatika, sosyolinggwistika). Madalas din nating makita ang debate tungkol sa pinagmulan ng kaalaman sa wika: may naniniwala na likas o nakapaloob ito (tulad ng ideya ng universal grammar), at may naniniwala naman na natututuhan ito mula sa interaksyon at kapaligiran. Sa araw-araw kong pakikipagusap, ramdam ko pareho ang sistema at ang paggamit — parang makina at manibela: kailangan ang magkabilang para gumalaw ang sasakyan. Sa huli, ang pangunahing ideya ng teoryang wika ay pagsasama ng istruktura, adquisición, at paggamit para maunawaan kung paano nagiging makahulugan at epektibo ang komunikasyon.