Anong Mga Karakter Ang Tampok Sa Platero?

Habang nagbabasa ako sa ilalim ng sampalok sa bakuran nu’ng hapon, naalala ko kung paano ako unang nasilayan ang malambing na tula-prosa ng isang aklat na tinawag na ‘Platero y yo’. Ito ay isinulat ni Juan Ramón Jiménez, isang makatang Kastila na ipinanganak noong 1881 at kinilala ng buong mundo, kabilang ang pagkapanalo niya ng Nobel Prize sa Panitikan noong 1956. Sa unang bahagi ng buhay ko, parang basta hayop lang si Platero — isang maliit na asno — pero habang tumatagal, ibang lalim ang lumalabas sa mga pahina: pagmamahal, kalungkutan, at mga munting pagmumuni-muni sa araw-araw. Masarap isipin kung paano nagawang gawing tula ang mga simpleng tanawin ni Jiménez; hindi mabigat, ngunit mala-musika ang daloy. Ako mismo, tuwing binabalikan ko ang ilang sipi, nagiging bata ulit ang damdamin ko: tahimik, mapagmasid, at nakakaramdam ng pananabik sa mga simpleng detalye ng buhay. Kung naghahanap ka ng mahinahon at nakakaalalang basahin na may pusong kumakanta, tandaan mo ang pangalan ni Juan Ramón Jiménez at ang kanyang malambing na obra ‘Platero y yo’. Natapos ko ang hapon na iyon na may ngiti, dala ang amoy ng lumang papel at bango ng alaala.

Naku, tuwang-tuwa talaga ako pag napag-uusapan ang pagkakaiba ng nobela at pelikula dahil parang magkaibang wika ang dalawa, kahit pareho ang layunin na magkwento. Sa nobela, mas malalim ang loob—madalas ako'y nawawala sa mga panloob na monologo, deskripsyon ng damdamin at detalye ng paligid na siyang nagpapakilos ng imahinasyon ko. Bilang mambabasa, ako ang may kontrol sa bilis: puwede akong mag-balik-balik sa isang talata, magpahinga sa gitna ng isang kabanata, o magmuni-muni sa mga simbolo nang hindi napupuno ng tunog. Ang pansin ng nobela ay sa salita, istruktura ng pangungusap, at sa kung paano hinubog ng may-akda ang perspektiba. Sa pelikula naman, visual at auditory ang hari. Minsan mas mabilis ang pacing at mas kapansin-pansin ang emosyon dahil sa mukha ng aktor, musika, at editing. Ang pelikula ay kolaborasyon—hindi lang ideya ng may-akda kundi interpretasyon ng direktor, cinematographer, at artista. Kaya kapag parehong kuwento ang inilabas sa dalawang anyo, madalas nagkakaiba ang detalye at minsan pati ang tema, depende sa kung ano ang pinili ng pelikula na bigyang-diin. Para sa akin, masarap silang pagdugtungin: nag-iiba ang karanasan pero parehong nagbibigay ng matinding ligaya sa pagbubuo ng imahinasyon ko.

Tuwing binubuksan ko ang pahina ng 'Platero y yo', parang tumitigil ang oras at napupuno ang puso ko ng payak na pananabik at lungkot. Ang pangunahing tema na laging nangingibabaw para sa akin ay ang malambing na pagkakaibigan sa pagitan ng nagsasalaysay at ng asno, Platero — isang uri ng malumanay na pag-alala sa inosenteng pakikipagkapwa. Hindi lang ito kuwento tungkol sa hayop; isa itong meditasyon sa kahinaan at kagandahan ng buhay sa bukid, kung saan ang maliliit na detalye ng araw-araw ay nagiging saksi sa pagkatao. Binibigyang-diin din ng akda ang mortality at ang malabo, malumanay na paglipas ng panahon. Sa bawat paglalarawan ng balahibo ni Platero, sa bawat paglalakad at pagtigil nila, nararamdaman ko ang nostalhikong pangungulila at ang pagkilala na ang lahat ng buhay ay panandalian. May halo ring pagtanggi sa kalupitan ng tao at isang pag-ibig sa kalikasan; ang may-akda ay parang bumubulong na alagaan at pahalagahan ang mga payak na nilalang sa ating paligid. Sa huli, para sa akin, 'Platero y yo' ay paalala na dapat tayong magpakatotoo sa damdamin, pahalagahan ang simpleng kasiyahan, at harapin ang pagkawala nang may pagkamaunawain. Laging umuukit ito ng malambot na emosyon sa puso ko at iniwanan ako ng katahimikan na maganda pang sariwain.

Nakangiti ako habang iniisip ang tanong mo dahil napakarami talagang paraan kung paano naging musika ang kuwento ng isang platero — lalo na kung tinutukoy mo ang klasikong akdang 'Platero y yo'. Wala kasi talagang isang opisyal na soundtrack para sa orihinal na akda ni Juan Ramón Jiménez; ito ay isang koleksyon ng mga maikling pagmumuni-muni na madalas binibigkas o binabasa kaysa kantahin. Ngunit, gaya ng napakaraming pamilyar na akdang pampanitikan, maraming adaptasyon ang sumubok gawing musikal ang teksto: may mga theater productions na nilagyan ng score, mga audiobook na may background na piano o gitara para sa ambiyente, at ilang audio-visual projects na kumanta ng mga bahagi bilang lyrical montage. Sa mga kasong iyon iba-iba ang kumanta o tumugtog — mula sa mga lokal na mang-aawit at choir hanggang sa mga instrumentalistang klasikal o folky. Sa madaling salita, kung hinahanap mo ang ‘isang’ soundtrack, wala iyon; pero kung gusto mo ng mga musikal na interpretasyon, marami kang pwedeng tuklasin at namnamin. Natutuwa ako kapag nadidiskubre ko ang iba't ibang bersyon, bawat isa may sariling kulay at emosyon.

Nakakatuwang isipin na maraming tao ang nag-iisip kay 'Platero' hindi lang bilang simpleng karakter—para sa akin, parang siya ang sentrong puzzle piece ng buong kwento. May isang teorya na siya ay reincarnation ng isang sinaunang platero o alahero; yung tipong ang silver sa kanyang pangalan ay literal na nagmula sa dugo o DNA na may metalic properties. May mga tagpo na nagpapakita ng kakaibang healing at malamlam na liwanag tuwing malapit siya sa lumang relikya, kaya may nag-iisip na may nano-tech o magic alloy na nakadikit sa kanya. Bilang alternate theory, may mga fan na naniniwala na si 'Platero' ay may dual identity—public na mabait pero nocturnal na vigilante o tagapangalaga ng mga lihim. May mga subtle hints sa dialogues at background art na nagsasabi ng dalawang magkasalungat na emosyon: pagkahabag at pagka-walang-hiya. Personal kong gusto yung kombinasyon ng tragic origin at secret duty—nagbibigay depth sa bawat eksena niya, at tuwing lumalabas si 'Platero' nakakatuwang bantayan kung kailan lalabas ang susunod na twist.

Tuwing binubuklat ko ang 'Platero y yo', ang unang talinghaga na agad kumakapit sa isip ko ay ang pambungad na linyang ito: 'Platero es pequeño, peludo, suave; tan blando por fuera, que se diría todo de algodón.' Sa simpleng paglalarawan ng may-akda, buhay na buhay ang imahe ng isang maliit at malambot na asno — parang mahahaplos mo siya kahit nakalimbag lang ang salita sa pahina. Isinalin ko ito sa Filipino nang maraming beses sa isip ko kapag nagbabasa: ‘‘Maliit si Platero, mabalahibo, malambot; napakalambot sa labas na tila gawa sa bulak.’’ Ang lakas ng linyang ito ay hindi lang sa imahinasyon kundi sa tunog at ritmo: dahan-dahan, malumanay, at puno ng pagmamahal. Ito ang dahilan kung bakit madalas itong kinukutip sa mga libro, talakayan, at simpleng pag-uusap tungkol sa mga klasikong gawa. Para sa akin, hindi lang ito basta pangungusap; parang paanyaya ito na pumasok sa isang mundong puno ng banayad na pagmamasid at pagninilay. Natatandaan ko pa kapag binasa ko ito sa umaga—may kakaibang katahimikan at aliw na bumabalot, at yun ang tumatak sa puso ko hanggang ngayon.

Sobrang curious ako agad na sagutin 'to kaya nag-research muna bago magpahayag. Una, kailangan klaruhin kung sino o ano ang tinutukoy mong "platero" — kung ang ibig mong sabihin ay ang karakter mula sa isang pelikula/komiks o nobela, malamang na ang availability ng opisyal na merchandise sa Pilipinas ay depende kung may lokal na distributor o licensed reseller ang may hawak ng karapatang magbenta. Halimbawa, kapag sikat ang IP at may opisyal na partner sa rehiyon, makikita mo produkto sa mga malalaking tindahan o opisyal na online store; kung hindi, madalas ito kailangan i-import o dumaan sa limited pre-orders. Pangalawa, kung ang 'platero' ay tumutukoy sa lokal na artisan (literal na platero — gumagawa ng silverware o alahas), madalas may opisyal na produkto pero hindi ito tinatawag na "merchandise" sa tradisyunal na paraan; mas common ang handcrafted items na binebenta direkta ng maker sa bazaars, Instagram shops, o Etsy. Para sa parehong kaso, tandaan: hanapin ang licensing info, official store links, at mga seal ng authenticity para makatiyak na opisyal ang produkto. Ako mismo, kapag nagbibili, laging kino-compare ang detalye at humahanap ng official announcement bago magbayad.