Paano Naiiba Ang Alamat Ng Araw At Gabi Sa Ibang Alamat?

Sa baryo namin, tuwing gabi ay may nagkukwento tungkol sa dalawang magkapatid na palaging nag-aaway—ang Araw at ang Gabi. Minsan sinasabi ng mga matatanda na noon ay magkasabay silang naglalakad sa langit, hanggang sa nag-init nang husto ang mundo dahil sa sobrang ningas ng kapatid na Araw. Napilitan ang Gabi na humarap at itaboy ang Araw palayo, kaya nagkahiwalay sila at nagsimulang magbago-bago ang panahon. Bilang bata, naiintriga ako sa ganitong paliwanag: simple pero puno ng emosyon—selos, habag, at sakripisyo. May ibang bersyon namang sinasabi na may malaki at mabangis na hayop o diyos na humabol sa Araw, kaya tumatatakbo ito at umiiwan ng puwang para sa Gabi. Ang mga kwentong ito ang nagbigay hugis sa aming pananaw sa takbo ng oras: may dahilan ang dilim at liwanag, hindi lang basta pangyayaring pisikal. Ngayon, kapag tinitingnan ko ang pagbulusok ng araw tuwing dapithapon, naiisip ko pa rin ang mga boses ng lolo at lola—hindi perpekto bilang paliwanag sa agham, pero napaka-epektibo sa pagtuturo ng respeto sa ritwal, oras, at pagkukuwento sa komunidad.

May hawig siyang lihim na hindi mo agad malalaman: para sa akin, ang 'Alamat ng Araw at Gabi' ay hindi isang librong may malinaw na petsa ng unang paglalathala dahil ito ay isang kwentong-bayan na umusbong sa bibig ng maraming henerasyon. Bilang mahilig sa lumang kuwento, napansin ko na ang mga ganitong alamat ay karaniwang ipinapasa nang pasalita bago pa man ito dumikit sa papel. Maraming bersyon ang umiiral depende sa rehiyon at nagsimulang lumabas sa mga koleksyon ng mga kuwentong-bayan at school readers mula huling bahagi ng ika-19 na siglo hanggang sa ika-20 siglo. Ibig sabihin, wala talagang iisang orihinal na taon o may-akda na pwedeng ituro — iba-iba ang naitala sa iba't ibang akda at anthology habang unti-unting naitala ng mga tagapagtipon ng alamat. Kung naghahanap ka ng partikular na naka-print na bersyon, madalas makikita iyon sa mga aklat pambata o sa mga koleksyon ng mitolohiya na inilathala noong 1900s, at marami ring modernong adaptasyon hanggang ngayon. Personal, gusto ko ang ideya na ang kwento ay nabubuhay dahil patuloy itong nire-relate ng tao, hindi lamang dahil sa isang petsa ng paglalathala.

Bilang isang taong mahilig sa mga alamat, lagi akong nagtatanong kung sino ang totoong may-akda ng isang kuwento—lalo na ng paborito kong 'ang alamat ng araw at gabi'. Sa totoo lang, wala itong iisang kilalang may-akda; ito ay bahagi ng ating oral tradition. Ibig sabihin, ipinasa-pasa ito mula sa mga matatanda hanggang sa kabataan sa iba't ibang baryo, at bawat rehiyon may kaunting pagbabago sa detalye: minsan mas malambing ang tono, minsan naman nakakatakot ang bersyon. Dahil sa ganitong paglipat-lipat, maraming manunulat at ilustrador ang nag-retell o nag-adapt ng kuwentong ito sa anyong aklat pambata. Kaya kung makikita mo ang pangalang nakalimbag sa isang partikular na edisyon, iyon ang taong nagkwento o nag-compile ng bersyon na iyon — hindi ang orihinal na pinagmulang tagalikha. Para sa akin, mas nakakaantig na isipin na kolektibong pag-aari ito ng mga komunidad, isang kuwento na nabuo dahil sa sabayang pag-iisip at damdamin ng maraming tao. Natatandaan ko pa kung paano nag-iba ang mga detalye kapag isinunod-sunod sa iba’t ibang dako—iyon ang buhay ng alamat, buhay na buhay at palaging nagbabago.

Uy, ang tanong mo ay parang pang-istorya sa akin habang naglalakad sa palengke ng mga libro—masaya pero medyo kumplikado. Ang totoo, ‘Ang Alamat ng Araw at Gabi’ ay isang kuwentong-bayan na maraming salin at bersyon, kaya wala talagang iisang ilustrador na pwedeng ituro bilang ang tanging gumawa ng larawan para dito. Maraming publishers at independent artists ang nag-interpret ng alamat na ito sa kani-kanilang estilo: may mga tradisyunal na linya at watercolor, may mga modernong flat-color digital, at may mga editions na minimal lang ang ilustrasyon. Kung may partikular na edisyong tinitingnan ka, kadalasan makikita ang pangalan ng illustrator sa title page o sa colophon sa likod ng libro. Bilang mambabasa, mas enjoy ako kapag nakita ko kung paano nagkakaiba-iba ang visual na pagpapakahulugan ng parehong kwento—tila bawat ilustrador nagbibigay-buhay sa ibang mood ng alamat. Kaya sa tanong mo, ang pinakamalinaw na sagot: iba-iba ang nag-illustrate, depende sa edisyon at publisher.

May isang kwento akong laging iniisip tuwing sumisikat at lumulubog ang araw—hindi lang dahil maganda ang tanawin, kundi dahil nagpapakita ito ng aral na paulit-ulit na binabalik sa atin ng alamat. Bilang isang taong mahilig magmuni-muni sa gabi habang nagkakape, nakikita ko sa 'Alamat ng Araw at Gabi' ang malaking leksyon tungkol sa balanse: hindi pwedeng puro liwanag o puro dilim lang, kailangan ng dalawa para gumana ang mundo. Kapag ang isang bahagi ay nanaig sa sobra-sobrang pagmamay-ari o inggit, may nangyayaring hiwa o paghihiwalay—parang sa kwento na nagkaroon ng away at pagkakalayo ng mga elemento. Bukod diyan, tinuruan ako ng alamat na respetuhin ang natural na ritmo ng pagbabago. Ang araw at gabi ay hindi kalaban; magkatuwang sila sa mas malaking siklo. Madalas kong gamitin ang aral na ito sa buhay ko—kapag hyper ako sa trabaho o sobra sa lakas, pinipilit kong huminto at magpahinga, at kapag tahimik naman, sinusubukan kong pumasok sa aksyon. Sa huli, ang pinaka-malalim na natutunan ko: huwag hayaang ang ego o takot ang magdikta kung kailan tayo magningning o magtahimik, kasi sa pagitan ng dalawang iyon nabubuo ang tunay na daigdig.

Kung titingnan mo ang mga lumang koleksyon ng kuwentong-bayan, makikita mo agad na maraming bersyon ang alamat ng araw at gabi — depende sa rehiyon, iba-iba ang detalye pero pareho ang tema: isang pwersa o karakter na naghahati sa liwanag at dilim. Sa totoo lang, wala akong nalalamang malaking pelikulang commercial na eksklusibong pinamagatang ‘Alamat ng Araw at Gabi’, pero madalas siyang mabuhay sa mas maliliit na adaptasyon. Naranasan kong mapanood ang ilang maikling animated na bersyon sa mga local film fests at sa YouTube, at may mga picture book adaptations din na dinisenyo para sa mga bata. May mga teatro at school productions na ginagawang puppet show o dula ang alamat, at minsan ay naisasama ito sa anthology TV episodes tulad ng mga compilation ng mga kuwentong-bayan at ‘Mga Kwento ni Lola Basyang’. Kung ang hanap mo ay grand cinematic treatment, mukhang mas karaniwan pa rin ang mga indie at edukasyonal na bersyon kaysa sa mainstream blockbuster, pero maraming creative na nag-eeksperimento sa alamat na ito — kaya buhay pa rin ang kuwento sa iba't ibang anyo.

Sa alamat ng araw at gabi, may mga tauhang nagbibigay ng kakaibang kulay at kwento na tumatalakay sa mga pwersa ng kalikasan. Isa sa mga pangunahing tauhan ay si Bathala, ang Makapangyarihang Diyos kung saan lahat ng bagay ay nagmumula. Nagsisilbing tagapaglikha siya, na nagtakda ng mga batas sa kalikasan. Kasama niya si Liwayway, ang personipikasyon ng umaga, na nagdadala ng liwanag at pag-asa tuwing umaga at sumasalamin sa mga pagkakataon na ang lahat ay may posibilidad. Sa kabilang dako, nandiyan si Ulan, na kumakatawan sa mga ulap at nagdadala ng ulan sa mundo, at si Hatinggabi, ang nagpapakita ng dilim at nagpapahina sa mga tao, kundi ito rin ay nagdadala ng kapayapaan. Isang masining na pagsasalaysay ng pakikipagsapalaran at labanan sa pagitan ng liwanag at dilim, na nagpapakita ng kanilang ugnayan at epekto sa ating mga buhay. Marami ring kwento tungkol sa pagsasama at paghihiwalay nina Liwayway at Hatinggabi, na nag-uugat sa kung paano nila naiiba ang kanilang mga tungkulin. Ang kagandahan ng alamat na ito ay hindi lamang nakatuon sa mga tauhan kundi pati na rin sa simbolismong dala ng mga ito. Pinapakita nito na sa kabila ng pag-iral ng dilim ay may liwanag na sumusunod, kaya’t laging nagkakaroon ng pagkakataon sa buhay. Sa ganitong paraan, ang kwentong ito ay nagtuturo ng isang mahalagang aral tungkol sa balanse at pagkakasalungat sa ating mundo. Minsan iniisip ko, paano ba tayo nakaka-relate sa mga tauhang ito? Marahil ito ay dahil pinapakita nila ang araw-araw na laban ng mga tao na patuloy na nagtatrabaho para sa liwanag sa gitna ng mga hamon. Siya nga pala, napaka-espesyal din nito para sa akin hindi lamang dahil sa kabatiran sa likod ng mga tauhan kundi pati na rin sa mga alaala ng pagtuklas ng mga kwentong ito noong ako'y bata. Ang mga tauhang ito ay nagbigay inspirasyon sa akin na hangarin ang pagiging liwanag sa buhay ng iba. Sa kabuuan, ang mga tauhan sa alamat na ito ay hindi basta mga karakter lamang; sila’y simbolo ng pag-asa, laban, at pagbabago. Dumaan man ang mga pagsubok sa atin, tandaan na may Hatinggabi man, darating pa rin ang Liwayway. Ang kwento nila ay nagpapakita na ang bawat isa sa atin ay may bahaging ginagampanan sa malawak na tapestry ng buhay.

Habang naglilibot ako sa mga bookstore noong Sabado, napansin ko na madalas maubos agad ang kopya ng mga classic na pambatang alamat — kasama na ang 'Ang Alamat ng Araw at Gabi'. Kung naghahanap ka ng physical na kopya, una kong tinitingnan ay ang malalaking chain tulad ng National Book Store at Fully Booked; madalas may stock sila o kaya may order option kung wala sa branch. Bukod dun, maganda ring i-check ang online marketplaces tulad ng Shopee at Lazada: maraming independent sellers at kahit mga secondhand sellers ang naglalagay ng mga scanned photos ng mismong libro, kaya makikita mo agad ang kondisyon. Tip ko lang, laging suriin ang rating ng seller, shipping fee, at photos ng mismong kopya bago magbayad. Kung kolektor ka o hinahanap mo ang isang partikular na edisyon, subukan din ang Facebook Marketplace o mga local book groups—may mga taong nagpo-post ng rare finds at minsan makikipag-swap pa. Personal, doon ko nahanap ang isang magandang ilustradong edition na wala sa mainstream stores, kaya sulit ang paghahanap.