บทสัมภาษณ์ล่าสุดของ อา จินต์ ปัญจ พรรค์ พูดถึงอะไร?

อ่านงานของอา จินต์ ปัญจ พรรค์แล้วมีความรู้สึกว่าคนอ่านไทยกำลังมีโชคดีที่ได้เห็นเสียงวรรณกรรมหลากหลายแบบจากคนเขียนคนนี้ ซึ่งผลงานเด่นของเขามักโฟกัสเรื่องความเปลี่ยนแปลงของสังคมและตัวตนในยุคที่เมืองกับชนบทชนกันอย่างไม่หยุด ผมชอบงานนิยายยาวของเขาที่เล่าเรื่องตัวละครจากชนบทซึ่งต้องปรับตัวเข้าสู่ชีวิตในเมืองใหญ่ ผลงานประเภทนี้มักนำเสนอการเติบโตของตัวละครผ่านฉากชีวิตประจำวันอย่างละเอียด อารมณ์ของเรื่องมีทั้งขำขมและเศร้าซ่อนอยู่ในบทสนทนา ทำให้คนอ่านรู้สึกใกล้ชิดกับตัวละครมากกว่าการบรรยายเหตุการณ์เพียงอย่างเดียว ผลงานอีกแนวที่โดดเด่นคือชุดเรื่องสั้นที่ผสานภาพพื้นบ้านกับความคิดร่วมสมัย เรื่องสั้นพวกนี้มักทดลองรูปแบบภาษาและจังหวะการเล่า ทำให้บางชิ้นอ่านแล้วแปลกใจแต่ติดใจไปพร้อมกัน บ่อยครั้งที่ฉากเล็ก ๆ อย่างตลาดเช้า โรงน้ำชา หรือการเดินทางด้วยรถไฟกลายเป็นพื้นที่สะท้อนประเด็นใหญ่ ๆ ของสังคม นั่นแหละคือเหตุผลที่หลายคนมองว่างานของเขามีพลังทั้งในการบันเทิงและกระตุกคิด

งานเขียนของอา จินต์ ปัญจ พรรค์ คือสิ่งที่ทำให้เราอยากนั่งอ่านซ้ำไม่หยุดตั้งแต่หน้าแรก การเล่าเรื่องของเขามักถ่ายทอดภาพชีวิตคนธรรมดาในมุมที่ไม่ธรรมดา แทนที่จะเร่งรีบไปยังจุดพีค เขากลับใช้เวลาเดินผ่านรายละเอียดเล็กๆ ของวันธรรมดา จนความเรียบง่ายเหล่านั้นสะท้อนเป็นความจริงจังทางอารมณ์ที่หนักแน่นและอบอุ่น ในช่วงเริ่มต้น เส้นทางของเขาดูเหมือนจะเกิดจากการผสมผสานระหว่างความสนใจในวรรณกรรมพื้นบ้านกับประสบการณ์ชีวิตจริง จึงเห็นได้ชัดว่าแนวเรื่องสั้นและนิยายสั้นที่ออกมาแรกๆ มักมีโทนสังเกตการณ์ อุดมด้วยบทสนทนาที่เหมือนคนคุยกันข้างถนน เรื่องที่เขาเลือกเล่าไม่ได้พยายามตะโกนให้โลกฟัง แต่กลับค่อยๆ ดึงความเข้าใจจากผู้อ่านด้วยการวางฉากและตัวละครอย่างแนบเนียน หลายปีผ่านไป แนวทางการเขียนขยับจากการบันทึกความเป็นไปสู่การตั้งคำถามเชิงสังคมมากขึ้น งานกลางๆ ของเขาเริ่มผสมผสานมุมมองประวัติศาสตร์และการสะท้อนสังคมร่วมสมัย ทำให้เกิดชั้นความหมายที่ซับซ้อนขึ้นโดยไม่สูญเสียความเป็นมนุษย์ของตัวละคร การเห็นพัฒนาการนี้ทำให้เรารู้สึกว่าเขาเดินทางร่วมกับผู้อ่าน ไม่ใช่เพียงแค่ส่งผลงานไปยังโลกอย่างโดดเดี่ยว

อ่านงานของอาจินต์แล้วมักจะมีความรู้สึกว่าตัวเองกำลังยืนดูภาพยนตร์เงียบๆ ที่เต็มไปด้วยรายละเอียดเล็กน้อยที่คนอื่นมองข้ามไป ผมชอบวิธีที่เขาสร้างบรรยากาศช้าๆ และใช้ภาษาที่ไม่เยิ่นเย้อ แต่กลับฉายความขมของชีวิตให้เห็นชัดเจนกว่าคำพูดเปล่งออกมาทั้งหมด ผลงานที่อยากแนะนำให้เริ่มจากงานสั้นหรือรวมเรื่องสั้นก่อน เพราะมันเป็นประตูที่ดีที่จะรู้ว่าเขาชอบสำรวจอะไร: ความขัดแย้งทางจิตใจของตัวละคร ความเป็นชุมชนชนบทที่มีบาดแผล และการตั้งคำถามเชิงศีลธรรมโดยไม่ตัดสิน ผมเองชอบตอนที่โฟกัสตัวละครเพียงไม่กี่คน แต่กลับทำให้ผู้อ่านรู้สึกเหมือนได้รู้จักชีวิตทั้งชุดได้ในหน้าเดียว ถาต้องการอ่านงานยาวขึ้น ลองหาเล่มที่เน้นเรื่องราวสไตล์สังคมวิทยา ซึ่งเขาจะค่อยๆ ขยายซอกมุมของเมืองหรือหมู่บ้านออกมาเป็นฉากกว้าง แล้วค่อยซุกความเจ็บปวดและความหวังไว้ในบทสนทนา การอ่านแบบนี้ให้รสชาติช้ากว่าแต่คุ้มค่าด้วยภาพจำที่ติดตาไปนาน ผมมักจะจบด้วยความคิดวนเวียนเกี่ยวกับบุคลิกตัวละครและสถานการณ์ที่ไม่ง่ายจะลืม เป็นงานที่อยากให้คนที่ชอบงานเรียบแต่หนักลองให้เวลาสักหน่อยก่อนตัดสินใจ

เริ่มจากงานที่เบาและเข้าถึงง่ายก่อนเลย ฉันมักจะแนะนำให้เริ่มด้วยผลงานที่ไม่กินพลังมากนักเพื่อสร้างความคุ้นเคยกับสไตล์ของ 'อา' และ 'จินต์' ก่อน งานในกลุ่ม 'เรื่องสั้นชุดแรก' ของทั้งสองมักมีความยาวพอเหมาะ ให้ภาพและอารมณ์ชัดเจนโดยไม่ต้องดำน้ำลึก เป็นจุดเริ่มที่ดีที่ช่วยให้เข้าใจโทนภาษาและธีมที่ชอบเล่น เช่น การเล่าเรื่องผ่านมุมมองคนเดินเร่หรือเมืองเล็ก ๆ เมื่อรู้สึกคุ้นขึ้น ค่อยขยับไปหา 'นิยายยาวเล่มแรก' ของ 'ปัญจ' ที่มีโครงเรื่องใหญ่กว่าและการพัฒนาโลกในเชิงละเอียด ตรงนี้จะเห็นฝีมือการวางโครงสร้างตัวละครและจังหวะการเล่าเรื่องได้ชัด จากนั้นค่อยตามด้วยงานทดลองเชิงสำนวนของ 'พรรค์' อย่าง 'บททดลองสีเทา' ที่มักท้าทายรูปแบบการเล่า อ่านจบแล้วจะเห็นเส้นเชื่อมระหว่างความเป็นนักเล่าเรื่องและการทดลองเชิงภาษา วิธีนี้ทำให้การอ่านเป็นเส้นทางค่อยเป็นค่อยไป: เริ่มจากความคุ้น เคลื่อนสู่ความลึก แล้วจบด้วยงานที่ท้าทาย นี่คือทางที่ฉันเคยใช้จนอ่านครบและยังรู้สึกอยากกลับมาอ่านซ้ำอีกหลายครั้ง

เราแนะนำให้เริ่มจากแฟนฟิคที่จับจุดสัมพันธ์พื้นฐานระหว่างอาและจินต์ก่อน เพราะการวางรากฐานความสัมพันธ์สองคนนี้จะช่วยให้เรื่องอื่นๆ ที่ต่อยอดตามมาดูมีน้ำหนักและเข้าถึงได้ง่ายกว่า ดูเหมือนว่าฉากที่ดีที่สุดสำหรับการเปิดคือฉากเทศกาลกลางคืนหรือ 'งานวัดคืนหนึ่ง' ที่มีทั้งบรรยากาศอบอุ่นและความอึดอัดซ่อนอยู่ ฉากนี้ทำให้เห็นความขัดแย้งเล็กๆ ระหว่างการแสดงออกกับสิ่งที่ทั้งคู่เก็บไว้ในใจ และยังเป็นจุดที่ผู้อ่านสามารถเชื่อมโยงความรู้สึกกับตัวละครได้ทันที พอเริ่มจากจุดนี้แล้ว การแตกยอดไปยังพล็อตย่อย เช่น ความลับของจินต์หรืออดีตที่อาซ่อนอยู่ จะทำได้อย่างเป็นธรรมชาติกว่า เปิดโครงเรื่องด้วย POV สลับกันหรือใช้มุมมองคนเดียวที่ค่อยๆ ขยายก็ได้ ข้อดีอีกอย่างคือสามารถเซ็ตโทนได้ตั้งแต่แรกว่าจะเป็นโรแมนซ์คอมเมดี้หรือดราม่าซีเรียส ตัวอย่างสั้นๆ อย่างฉากที่อาต้องตัดสินใจยืนข้างจินต์ท่ามกลางเสียงคนพลุกพล่าน จะช่วยให้แฟนฟิคเรื่องแรกของจักรวาลนี้ยืนพื้นได้แข็งแรงและทำให้คนเขียนรู้ว่าควรโฟกัสที่อารมณ์ไหนมากกว่า ถ้าตั้งใจจะชวนคนอ่านเข้าจักรวาล กำหนดฉากเปิดให้ชัด สร้างภาพด้วยกลิ่น เสียง และการกระทำเล็กๆ เท่านี้ก็พอที่จะดึงคนอ่านเข้ามาได้ และเมื่อตั้งต้นด้วยฉากเทศกาลที่มีความหมาย จะทำให้ทุกการย้อนอดีตหรือบทสนทนาในตอนหลังมีแรงสะเทือนมากขึ้น

ยกมือบอกเลยว่าที่หาได้บ่อยที่สุดคือหน้าร้านของสำนักพิมพ์หรือร้านค้าอย่างเป็นทางการที่เจ้าของผลงานตั้งขึ้นมาเอง แหล่งที่ผมมักเห็นสินค้าลิขสิทธิ์ของนักเขียน-นักวาดไทยจะอยู่ในสองรูปแบบหลัก: หน้าร้านออฟไลน์ของร้านหนังสือใหญ่ ๆ และช็อปออนไลน์อย่างเป็นทางการที่ผูกกับสำนักพิมพ์ ร้านหนังสือเชนที่มีพื้นที่ชั้นวางสำหรับสินค้าพิเศษมักจะรับของที่มีลิขสิทธิ์จริงมาขาย ส่วนร้านออนไลน์ของสำนักพิมพ์เองหรือ 'Official Store' บนแพลตฟอร์มขนาดใหญ่จะเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า เพราะมีการรับประกันสินค้าจากเจ้าของลิขสิทธิ์โดยตรง ผมจึงมักเริ่มต้นจากตรงนั้นก่อนแล้วค่อยดูต่อว่าในงานหนังสือหรืออีเวนต์แฟนคลับมีบูธพิเศษหรือไม่ เมื่อเจอสินค้าที่อยากได้ ให้ดูสติ๊กเกอร์หรือโลโก้รับรองลิขสิทธิ์บนบรรจุภัณฑ์ด้วย ถ้าส่งมาจากร้านที่มีหน้าร้านจริงหรือมีช่องทางติดต่อชัดเจน ผมมักจะสบายใจมากกว่าเพราะถ้าสินค้ามีปัญหาจะตามได้ง่ายกว่า การซื้อจากแหล่งเป็นทางการยังทำให้ได้ของพิเศษเช่นโปสเตอร์เซ็นหรือของแถมที่มักไม่ออกขายทั่วไป — นี่แหละเหตุผลที่ผมเลือกแหล่งนั้นเป็นอันดับแรก

ร้านหนังสือใหญ่ในเมืองเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีเมื่ออยากหาหนังสือของ อา จินต์ ปัญจ พรรค์ เพราะมักมีสต็อกหรือสามารถสั่งจองให้ได้ ส่วนตัวชอบแวะดูที่ 'ร้านนายอินทร์' กับ 'SE-ED' เพราะระบบสาขาช่วยให้จับของจริงก่อนซื้อได้ และเว็บของ 'Asia Books' ก็สะดวกเมื่อหาเล่มที่นำเข้าหรือจัดจำหน่ายต่างประเทศ เมื่ออยากได้แบบออนไลน์ก็ใช้แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซอย่าง Lazada กับ Shopee เป็นตัวเลือกที่ดี โดยเฉพาะเมื่อต้องการเปรียบเทียบราคาและเช็คนโยบายการคืนสินค้า ฉันมักจะอ่านรีวิว/สเปครายละเอียดก่อนกดสั่งเพื่อหลีกเลี่ยงเล่มพิมพ์ผิดหรือสภาพไม่ตรงตามคาด อีกทางที่เคยได้ผลคือรอตามงานสัปดาห์หนังสือหรือบูธของสำนักพิมพ์ เพราะบางครั้งมีการนำเล่มพิเศษหรือพิมพ์ครั้งใหม่มาจำหน่าย รวมถึงโอกาสได้ลายเซ็นหรือของแถมเล็กๆ น้อยๆ การสะสมหนังสือของนักเขียนท่านนี้ทำให้มีเรื่องเล่าเวลาเปิดชั้นหนังสือทีไร ก็ยิ้มได้ทุกที

เริ่มจาก 'เงาในฤดูฝน' ก่อน เพราะเล่มนี้ทำหน้าที่เป็นประตูสู่โลกของอา จินต์ ปัญจ พรรค์ ได้ดีที่สุด — บทนำชวนให้ติดตามตัวละครหลักที่ดูธรรมดาแต่มีความลับซ่อนอยู่, จังหวะการเล่าเรื่องไม่รีบร้อน และโทนอารมณ์ที่ผสมทั้งหวานขม ทำให้ผมรู้สึกอยากอ่านต่อไปเรื่อย ๆ จนพลาดมื้อเย็นไปหลายครั้ง ต่อด้วย 'บทเพลงของดาว' ที่ขยายภาพรวมของจักรวาลขึ้นอีกขั้น เล่มนี้โฟกัสที่ผลกระทบของอดีตต่อความสัมพันธ์ปัจจุบัน และมีฉากสำคัญที่ทำให้มุมมองตัวละครเปลี่ยนไปอย่างคาดไม่ถึง การอ่านหลังจากเล่มแรกจะเห็นเงื่อนงำที่เริ่มเชื่อมกัน และจังหวะเล่าเรื่องที่ค่อยๆ คลี่คลายปมเก่า ๆ ได้อย่างพอดี ปิดด้วย 'คำสาบานน้ำค้าง' ที่เหมาะกับการอ่านเป็นตอนท้าย เพราะมันให้ความสงบและความหวังมากกว่าเรื่องก่อนหน้า บทสรุปของตัวละครบางตัวถูกทำให้ชัดขึ้น และมีรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เติมเต็มภาพรวมของซีรีส์ได้อย่างอบอุ่น ถ้าอยากสัมผัสลำดับที่ดีที่สุดสำหรับคนเริ่มอ่านชุดนี้ แนะนำให้เรียงตามลำดับที่บอกไว้ แล้วค่อยกลับไปหาเรื่องสั้นหรือแยกเล่มอื่น ๆ ในจักรวาลเมื่อรู้สึกอยากย้อนความทรงจำอีกครั้ง