ผีคอยยาวคืออะไรในตำนานไทย?

ครั้งหนึ่งในการไปงานคอสเพลย์ที่คนแน่นเหมือนตลาดนัด ผมเจอสถานการณ์ชุดฉีกตรงซอกข้างกระโปรงซึ่งเกือบทำให้หายนะกลางสเตจ เราเคยใช้วิธีผสมผสานระหว่างความใจเย็นกับอุปกรณ์ง่าย ๆ ที่พกประจำ ถ้ามีรองเท้าส้นสูงหรือรองเท้าบูทเย็บติดกับผ้าก็ให้ใช้เข็มกับด้ายสีที่ใกล้เคียงเย็บแบบปะมือ (running stitch) กะให้พอจับชายผ้าไว้ไม่ปลิ้น การใช้ safety pin ซ่อนไว้ในจีบหรือรอยพับเป็นอีกตัวช่วยที่ดี แต่ต้องระวังไม่ให้เห็นปลายพินมากเกินไปจนเจ็บตัว สำหรับฉากที่ต้องรับแรงตึงมากขึ้น เช่นสายเสื้อหรือรอยฉีกใกล้ตะเข็บ ผมมักติดแผ่นซับเสริมด้วยเทปผ้า (fabric tape) ด้านในแล้วตามด้วยการปักบูรณะเล็กน้อย ถ้าวัสดุเป็นหนังเทียมหรือผ้าสังเคราะห์ การติดด้วยกาวผ้าชั่วคราว (fabric glue) ก็ช่วยให้พกความสวยไว้จนจบงานได้ โดยเฉพาะเวลาที่ต้องรีบไปต่อคิวถ่ายรูป งานคอสเพลย์เหมือนการแสดงสด ฉะนั้นการเตรียม 'ซองฉุกเฉิน' เล็ก ๆ ใส่เข็ม ด้าย สีต่าง ๆ, safety pin, แผ่นเทปผ้า, กาวผ้าแบบพกพา และเสื้อคลุมหรือผ้าพันเล็ก ๆ จะช่วยให้เราไม่ตื่นตระหนกเมื่อชุดเกิดปัญหา ส่วนเทคนิคเล็ก ๆ เช่นซ่อนเข็มไว้ใต้เลเยอร์หรือใช้ของประดับเป็นจุดยึดชั่วคราว มันช่วยให้ภาพรวมยังดูดีได้จนกว่าจะซ่อมจริงจังที่บ้าน

แหล่งที่ฉันเริ่มมองหาเสมอคือร้านขายแผ่นมือสองและร้านสะสมในย่านเก่า ๆ ของเมือง เพราะบรรยากาศแบบนั้นมักมีของหายากวางซ่อนอยู่ตามชั้นแผ่นที่ไม่เป็นระเบียบ เวลาฉันไล่หาแผ่น 'Night of the Living Dead' รุ่นคลาสสิก มักได้เจอทั้งบูทสแกนที่คุณภาพต่างกันและพิมพ์ใหม่จากผู้จัดจำหน่ายเล็ก ๆ ซึ่งบางอันอาจไม่มีกล่องป้องกันดีพอ ดังนั้นฉันจะเช็กสภาพดิสก์ ลายพิมพ์ และถามเจ้าของร้านถึงการคืนสินค้าไว้ก่อน นอกจากร้านออฟไลน์แล้ว ตลาดมือสองออนไลน์อย่าง eBay และ Discogs ก็เป็นตัวช่วยชั้นดี ฉันชอบดูรายการที่มีรูปชัดเจนและรายละเอียดแพ็กเกจ บางครั้งงานฟื้นฟูหรือพิมพ์ใหม่จะมีสติกเกอร์บอกปีและสตูดิโอ ทำให้รู้ว่าคุ้มค่าหรือไม่ การไปงานคอนเวนชันหนังหรือกลุ่มสะสมก็ช่วยให้เจอคนที่แลกเปลี่ยนรุ่นหายากได้ ดีลแบบนี้ให้ทั้งของและเรื่องเล่าที่คุ้มราคาเลย

เริ่มต้นจากการสังเกตรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ของจันทน์ กะพ้อก่อนเลย — เงารูปร่าง ทรงผม และโทนสีคือกุญแจสำคัญ ฉันผ่านมาแล้วกับคอสหลายตัว จึงบอกได้ว่าการมีภาพอ้างอิงจากมุมต่าง ๆ สำคัญกว่าการมีภาพเยอะ ๆ พยายามรวบรวมภาพหน้าตรง ด้านข้าง และภาพระยะใกล้ของวัสดุหรือลายเสื้อผ้า จากนั้นแบ่งงานเป็นส่วน ๆ: หัว (วิก, เครื่องประดับผม), เสื้อผ้า (แพตเทิร์น, เนื้อผ้า), และพร็อพ (อาวุธ/เครื่องประดับ) การเลือกวิกให้ความสำคัญกับโครงทรงก่อนสี ถ้าวิกธรรมดาไม่พอ ฉันมักตัดแต่งและใส่สเปรย์เคลือบเพื่อให้เส้นผมตั้งทรงเหมือนตัวการ์ตูน อุปกรณ์ทำทรงผมง่าย ๆ อย่างลวด ผ้าก็ช่วยได้มาก การแต่งหน้าเน้นการสร้างโครงหน้าให้เหมือนตัวละคร ไม่จำเป็นต้องหนาโป๊ะแต่ต้องแม่น เช่น การเฉดจมูกหรือการเน้นดวงตาให้ดูไดนามิก ลองดูท่าโพสของตัวละครในฉากไอคอนิก ๆ แล้วฝึกยิ้ม ท่าทาง และการเคลื่อนไหวให้ซ้ำ ๆ ก่อนถ่ายรูป เรื่องวัสดุสำหรับพร็อพ ฉันชอบใช้โฟม EVA ผสมเคลือบด้วยเรซินบางส่วนเพื่อลงน้ำหนักและความแข็งแรง แล้วลงสีแบบเลเยอร์เพื่อให้ได้ความลึกเหมือนของจริง ถ้านึกถึงการถ่ายรูป แสงนุ่ม ๆ กับพื้นหลังเรียบจะช่วยให้รายละเอียดชุดเด่นขึ้นกว่าแสงจัด ๆ สุดท้ายนี้ อย่าเก็บงานไว้คนเดียว — แลกความคิดเห็นกับคนอื่นบ้าง จะได้ไอเดียใหม่ ๆ และได้ลายละเอียดที่อาจพลาดไปก่อนนำไปโชว์จริง

ฉันชอบเวลาที่หนังผีทำให้หัวใจเต้นไม่เป็นจังหวะ และคนหนึ่งที่ยังติดตาในหมวดนี้คือ Naomi Watts จาก 'The Ring' ที่รับบทเป็นเจ้าของปัญหาเทปคำสาปได้อย่างแนบเนียน การแสดงของเธอไม่ต้องพึ่งเอฟเฟกต์ตะโกนตลอดเวลา แต่เลือกสร้างความกลัวจากความไม่แน่นอนและความสิ้นหวัง ฉากที่เธอค่อยๆ ค้นพบสิ่งที่อยู่ในเทปแล้วค่อยๆ พบเบาะแสของเด็กสาวตัวจริงเป็นตัวอย่างชั้นดี รอยตา ความเหนื่อยล้า น้ำเสียงเวลาเธอสื่อสารความกลัวมันได้ผลถึงผู้ชม แม้พากย์ไทยจะเปลี่ยนจังหวะการหายใจหรือเสียงกระซิบไปบ้าง แต่พากย์ที่ตั้งใจรักษาความเงียบและการเว้นจังหวะกลับทำให้ฉากนั้นสยดสยองขึ้นอีกแบบหนึ่ง การดู 'The Ring' เวอร์ชันพากย์ไทยในความมืดของห้องคอนโดเล็กๆ เลยเป็นประสบการณ์ที่แปลกประหลาด เพราะเสียงพากย์บางครั้งเติมความหมายใหม่ให้การแสดงของ Naomi แทนที่จะทำลายมัน ฉันยังนึกภาพฉากโทรศัพท์ที่ดังขึ้นกลางคืนแล้วจังหวะพากย์ไทยที่ไม่คาดคิดทำให้ขนลุกได้จนถึงตอนนี้

ฉันชอบเล่าเรื่องนี้ให้เพื่อนฟังเวลาเจอหนังผีที่คนพูดว่า "มาจากเรื่องจริง" หนึ่งในผู้กำกับที่ชัดเจนที่สุดในใจฉันคงเป็น James Wan — เขาคือคนที่พา 'The Conjuring' มาสู่จอใหญ่แบบที่ทั้งโลกพูดถึง เรื่องราวในหนังอ้างอิงจากเคสของครอบครัว Perron และทีมสืบสวนเหนือธรรมชาติของ Ed กับ Lorraine Warren ซึ่งหนังเวอร์ชันไทยก็มีการพากย์เสียงเพื่อเข้าถึงคนดูท้องถิ่นมากขึ้น ภาพลักษณ์การเล่าเรื่องของเขาเน้นบรรยากาศมากกว่าการโชว์เลือดสาด ฉันชอบที่บรรยากาศในฉากพากย์ไทยบางครั้งกลับให้ความรู้สึกใกล้ตัวขึ้น เพราะการเลือกน้ำเสียงและคำแปลสามารถทำให้เรื่องที่ดูไกลตัวกลายเป็นสิ่งที่เหมือนเกิดขึ้นใกล้บ้านเราได้จริง นอกจาก 'The Conjuring' ยังมีภาคต่ออย่าง 'The Conjuring 2' ที่หยิบคดี Enfield มาเล่าในสไตล์คล้ายกัน ซึ่งก็เคยเข้าฉายในบ้านเราและมีเวอร์ชันพากย์ให้คนที่ไม่ชอบซับดูได้ โดยรวมแล้ว ฉันมองว่า James Wan ทำให้คนไทยได้สัมผัสความหลอนที่มีแรงบันดาลใจจากเคสจริง ๆ ผ่านการพากย์ที่ช่วยลดช่องว่างภาษา ถึงจะรู้ว่าหนังหยิบรายละเอียดมาแต่งเพิ่ม แต่พลังของเรื่องจริงผสมกับฝีมือผู้กำกับยังคงทำให้หลายฉากติดตา และนั่นคือเหตุผลที่ฉันยังชอบกลับไปดูซ้ำบ่อย ๆ

คืนวันหยุดที่ชอบคือการมองหาอะไรที่ทำให้ใจเต้นแรงแต่ยังคุมวัยได้ เราเป็นคนชอบมาราธอนหนังผีแบบไม่สุดโต่ง เลยมักเอนหัวไปหาแพลตฟอร์มที่มีหมวดเฉพาะสำหรับวัยรุ่นอย่างชัดเจน หนึ่งในตัวเลือกแรกๆ ที่ฉันแนะนำคือ 'Netflix' เพราะมีทั้งหนังผีแนววัยรุ่นอย่าง 'Fear Street' ที่เป็นสามตอนแบบสไลซ์-ออฟ-ไลฟ์สไตล์วัยรุ่น และหนังสำหรับครอบครัวที่มีบรรยากาศหลอนอย่าง 'Nightbooks' รวมถึงซีรีส์ที่ให้ความสยองแบบมีเรื่องราวเติบโตอย่าง 'Stranger Things' ที่ดูพร้อมกลุ่มเพื่อนได้สนุก อีกเหตุผลที่ชอบใช้ 'Netflix' คือการจัดหมวดและโปรไฟล์สำหรับวัยรุ่นกับการตั้งค่าควบคุมผู้ปกครอง ทำให้เลือกหนังที่เข้ากับระดับความกลัวของกลุ่มเพื่อนได้ง่าย บางคนอยากหวีดแบบเลือดสาด บางคนอยากมีมุมน่ากลัวแฝงความผูกพัน—แพลตฟอร์มที่จัดหมวดชัดจะช่วยให้ค่ำคืนดูหนังเป็นเรื่องสนุกมากขึ้น

การจับทรงเสื้อผ้าและสัดส่วนของ 'moji' ทำให้ฉันหลงใหลตั้งแต่เห็นเส้นรอบตัวครั้งแรก เพราะรายละเอียดเล็ก ๆ บนเสื้อ เช่นการเย็บตะเข็บแบบฝังและตำแหน่งจีบ มีผลกับภาพรวมมากกว่าที่คิด ฉันมักจะเริ่มจากการวัดสัดส่วนจริง ย่อขนาดหรือขยายแพตเทิร์นด้วยการวัดสองจุดที่สำคัญคือช่วงไหล่และเอว แล้วเทียบกับรูปอ้างอิงมุมต่าง ๆ เพื่อให้แน่ใจว่ารูปร่างของชุดอ่านออกเหมือนต้นฉบับ ผ้าสีและเนื้อผ้าคือหัวใจสำคัญของความสมจริง ดังนั้นฉันเลือกผ้าที่มีน้ำหนักและการพับคล้ายกองผ้าของต้นฉบับมากที่สุด เมื่อเจอผ้าที่เฉดสีต่างกันเล็กน้อย วิธีง่าย ๆ อย่างการย้อมสีขอบหรือใช้การซ้อนผ้าช่วยให้เฉดใกล้เคียงขึ้น กระเป๋าหรือแถบประดับอาจต้องเสริมด้วยฟองน้ำบาง ๆ หรือผ้ารองด้านในเพื่อให้รูปทรงคงที่ ส่วนซับในที่เย็บดีจะช่วยให้การสวมใส่สบายในงานคอนเวนชัน อุปกรณ์อีกส่วนที่ไม่ควรมองข้ามคือวิกและการเมคอัพ การจัดวางไล่ระดับผมด้วยหวีและสเปรย์จับทรงทำให้เงาและรูปทรงเหมือนภาพวาดของ 'moji' มากขึ้น เมคอัพเน้นโครงหน้าและจุดเด่น เช่น เงารอบดวงตาเพื่อให้มิติแบบอนิเมะ เทคนิคที่ใช้ได้จริงมาจากการดูงานคอสของคนที่ทำชุด 'Demon Slayer' แล้วปรับมาใช้กับวัสดุและสัดส่วนของตัวเอง สรุปคือให้เวลาเยอะ ๆ สำหรับการปรับจูน เพราะสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ จะรวมกันเป็นความสมจริงที่คนรอบข้างสังเกตได้เอง

เคยเข้าโรงคนเดียวกลางคืนแล้วเพลงเปิดก่อนฉากแรก เงียบกริบแล้วค่อยๆ มีเสียงซอที่เหมือนจะลากมาจากก้นบ่อ—นั่นแหละคือสิ่งที่ทำให้ฉันเกือบผงะตั้งแต่ต้นเรื่อง ฉันชอบที่ 'หนังผีหัวขาด' ใช้ OST เป็นตัวกำหนดจังหวะของอารมณ์ไม่ใช่แค่เป็นแบ็กกราวด์ ถ้าลองคิดแบบนักเล่าเรื่อง ดนตรีในหนังนี้กำหนดจุดเงียบ จุดบีบคั้น และจังหวะการหายใจของผู้ชม เพลงที่ใช้ซาวด์ดิสซอร์ต เสียงหัวใจที่เร่งเร้าหรือล้อลมเพียงเล็กน้อย สามารถทำให้ภาพที่ดูปกติกลายเป็นสิ่งน่าขนลุกได้ทันที อีกอย่างที่ชอบคือการใช้ธีมซ้ำบางท่อนเป็นเหมือนรอยแผลเล็กๆ ที่เตือนตลอดเรื่อง เมื่อธีมนั้นกลับมา ฉันจะรู้สึกว่ามีอะไรไม่จบและพร้อมจะกระชากความมั่นใจของตัวละครให้พังลง โดยรวมแล้ว OST ในหนังแบบนี้ทำหน้าที่เป็นคู่สนทนาแทนตัวละคร แทนที่จะเป็นแค่ฉากหลัง แล้วนั่นแหละทำให้ผมยังคุยกับเพื่อนได้ยาว ๆ ถึงความน่ากลัวของมัน