ลิลิตตะเลงพ่าย ผู้แต่งให้สัมภาษณ์เรื่องใดบ้าง?

เริ่มด้วยการเก็บชื่อเรื่องให้แน่นก่อน: 'ลิลิตตะเลงพ่าย' เป็นชื่อที่ถ้าพิมพ์ตรงๆ ในร้านหนังสือออนไลน์มักจะเจอผลลัพธ์ชัดเจน สำหรับคนที่ชอบอ่านจากหน้าจอ ฉันมักจะเริ่มจากเช็กร้านหนังสืออีบุ๊กใหญ่ ๆ เช่น 'MEB' กับ 'Ookbee' และตามด้วยร้านหนังสือออนไลน์ที่มีหมวดนิยายไทยหรือวรรณกรรม อย่าง 'SE-ED' หรือ 'Naiin' เผื่อมีเป็นเล่มพิมพ์ขายด้วย อีกวิธีที่ฉันใช้คือดูที่เพจหรือเว็บไซต์ของสำนักพิมพ์ ถ้าชื่อเรื่องถูกตีพิมพ์อย่างเป็นทางการ มักจะมีหน้ารายละเอียดหนังสือและช่องทางซื้อทั้งเล่มกระดาษและอีบุ๊ก การสนับสนุนแบบถูกลิขสิทธิ์ช่วยให้นักเขียนกลับมามีผลงานดี ๆ ต่อได้ และถ้าใครชอบค้นงานแปลหรือผลงานอื่น ๆ แบบเดียวกัน เคยเจอว่าการหาจากแหล่งทางการช่วยให้ได้คุณภาพการแปลดีกว่าแฟนแปลเถื่อน (คิดถึงความรู้สึกเวลาอ่าน 'One Piece' ที่แปลอย่างเป็นทางการกับงานแปลลอย ๆ) ฉันเองมักจะเลือกซื้อถ้ามี เพราะอยากเห็นงานที่ชอบยังคงมีต่อไป

เวลาที่อ่านนิยายเล่มแรกของ 'ลิลิตตะเลงพ่าย' ความรู้สึกแรกที่ผมนึกถึงคือความละเอียดของภาษาที่ทำให้โลกทั้งใบขยายออกเป็นชั้นๆ ไม่ใช่แค่พล็อตหลัก แต่เป็นมิติเล็กๆ ของบรรยากาศ กลิ่น เสียง และความทรงจำของตัวละครที่ถูกถ่ายทอดด้วยคำบรรยาย เมื่อเทียบกับมังงะ ฉบับนิยายให้พื้นที่กับการไตร่ตรองภายในจิตใจตัวเอกมากกว่า ทำให้ได้เข้าไปยืนอยู่ในหัวของเขา อ่านประโยคเดียวแล้วไหลไปกับความคิดซ้อนความคิด ซึ่งมังงะมักจะย่อส่วนตรงนั้นเพื่อให้ภาพไปต่อได้อย่างราบรื่น ท่อนที่ผมชอบเป็นพิเศษคือการอธิบายภูมิประเทศและประวัติศาสตร์ท้องถิ่น—มันไม่ใช่แค่ฉากหลังแต่นำพาธีมของเรื่องให้เด่นขึ้น อย่างเช่นฉากที่มีการเล่าเรื่องราวเก่าแก่ผ่านบทกวีคนท้องถิ่นในนิยาย ซึ่งให้รายละเอียดปลีกย่อยเกี่ยวกับต้นกำเนิดความเชื่อบางอย่าง ขณะที่มังงะเลือกจะสื่อผ่านภาพสัญลักษณ์เดียวที่ฉับไวกว่า ตอนนี้ทำให้ผมเห็นชัดว่าทั้งสองเวอร์ชันมีจังหวะการเล่าเรื่องต่างกัน: นิยายช้าและขยายความ ส่วนมังงะฉับและเน้นจังหวะภาพนิ่ง-แอ็กชัน อีกประเด็นที่ไม่ควรมองข้ามคือบทสนทนาและตัวละครรอง ในฉบับนิยายบางตัวละครรองมีฉากเล็กๆ ที่ให้ความลึกทางอารมณ์และความเป็นมนุษย์ อย่างการเล่าความหลังสั้นๆ ของคนขายของตลาดที่ดูไร้สาระแต่สะท้อนความเปลี่ยนแปลงของชุมชนได้ชัด ในมังงะฉากเหล่านี้มักถูกตัดหรือย่อให้สั้นลง เพื่อรักษาความต่อเนื่องของภาพรวม ซึ่งดีในแง่ความกระชับแต่ทำให้บางมิติของเรื่องหายไป ยิ่งทำให้ผมยิ่งชื่นชมการเลือกใช้สื่อ: นิยายเหมือนเชื้อไฟที่จุดรายละเอียดจนเกิดเปลว ส่วนมังงะเป็นประกายไฟที่พุ่งตรงไปยังหัวใจของฉาก เมื่อมองรวมกันจะเห็นว่าทั้งสองเวอร์ชันเสริมกันได้ ถ้าอยากดื่มด่ำกับภาษาและความคิดลึกๆ ให้อ่านฉบับนิยาย แต่ถ้าต้องการสัมผัสพลังภาพและจังหวะเร็วของเหตุการณ์ มังงะตอบโจทย์ได้ดี เลือกแบบไหนขึ้นอยู่กับว่าตอนนั้นอยากนั่งจุดไฟหรือชมพลุ ย่อมมีเสน่ห์แตกต่างกันไปในแบบของมันเอง

พูดตรงๆ ว่าเพลงธีมหลักของ 'ปฐพีไร้พ่าย' ก็คือเพลงไตเติลที่มีท่อนเมโลดี้หลักถูกหยิบมาใช้ซ้ำในซาวด์แทร็กบ่อยที่สุด — มันคือเส้นสายดนตรีที่เราได้ยินในฉากเปิด ภาพเทรลเลอร์ และฉากสำคัญหลายฉากจนจำได้ทันที เวลากลับไปฟังแผ่นซาวด์แทร็ก ผมจะค้นหาแทร็กที่มีชื่อสั้น ๆ แนบคำว่า 'Theme' หรือชื่อเรื่องตรง ๆ เพราะนักประพันธ์มักตั้งชื่อแบบนั้น ในกรณีของ 'ปฐพีไร้พ่าย' เพลงที่ทำหน้าที่เป็นธีมหลักมีลักษณะเด่นคือคอร์ดกว้าง ๆ ในเครื่องสายและเมโลดี้ที่ขึ้นลงแบบฮีโร่คนเดินทาง ซึ่งถูกจัดเรียงใหม่เป็นเวอร์ชันช้าเร็วหลายครั้ง เช่น เวอร์ชันออร์เคสตราเต็มไปด้วยฮอร์นซึ่งถูกใช้ในฉากเปิด และเวอร์ชันพาโนสั้น ๆ ปรากฏในช่วงโมเมนต์เงียบ ๆ เพลงนี้ทำหน้าที่เป็น 'ธีมไกด์' ให้เรื่องราวและกลายเป็นจุดเชื่อมโยงอารมณ์ของทั้งซีรีส์ เหมือนกับที่เจอใน 'Final Fantasy VII' ที่ธีมหลักถูกนำกลับมาใช้เป็นสัญลักษณ์ของตัวละครและเหตุการณ์

พอพูดถึงแหล่งอ่านนิยายออนไลน์แบบถูกลิขสิทธิ์ ฉันมักจะเริ่มจากร้านหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ของไทยก่อนเสมอ เพราะสะดวกทั้งซื้อเป็นเล่มเดียวหรือทีละตอน ถ้าสนใจหา 'ปฐพีไร้พ่าย' เวอร์ชันแปลไทย ลองดูที่ 'Meb' กับร้านหนังสือออนไลน์อย่าง 'Naiin' เป็นหลัก ทั้งสองแพลตฟอร์มนี้มักมีลิขสิทธิ์จัดจำหน่ายอย่างเป็นทางการ ทั้งรูปแบบ eBook และบางครั้งมีแถมตัวอย่างให้อ่านก่อนตัดสินใจซื้อ นอกจากนี้ยังมีระบบรีวิวกับคำอธิบายข้อมูลผู้แปลที่ช่วยให้รู้ว่าฉบับนั้นมีลิขสิทธิ์ชัดเจนหรือไม่ การซื้อจากช่องทางเหล่านี้ทำให้สนับสนุนนักเขียนและสำนักพิมพ์อย่างตรงไปตรงมา แถมสะสมเป็นไลบรารีส่วนตัวได้ด้วย ถ้าชอบเก็บงานสะสมเป็นเล่มดิจิทัล ความรู้สึกแปลกใหม่เวลาเปิดอ่านตอนใหม่บนแท็บเล็ตมันต่างจากการอ่านของเถื่อนนะ

แวบแรกที่เห็นชื่อ 'ปฐพีไร้พ่าย' บนปกนิยายกับหน้ากระดาษของฉบับการ์ตูน ความรู้สึกมันต่างกันชัดเจนและน่าสนุกที่จะเล่าให้ฟัง ฉบับนิยายของ 'ปฐพีไร้พ่าย' ให้พื้นที่กับรายละเอียดเชิงโลกและจิตวิทยาตัวละครมากกว่า ฉันมักจะหลงใหลกับบทบรรยายที่ขยายเรื่องราวภูมิหลังของเผ่าพันธุ์ ระบบพลัง และการเมืองภายในเมือง—ฉากที่ในมังงะอาจถูกย่อลงเหลือไม่กี่บรรทัดในกรอบคอมมิคกลับถูกขยายเป็นหน้ายาว ๆ ที่ทำให้เข้าใจมิติของตัวละครได้ลึกขึ้น ความรู้สึกตอนอ่านนิยายคือได้เดินผ่านห้องสมุดของโลกนั้น ฟังความคิดที่ซ่อนอยู่ และรับรู้เหตุผลเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ผลักดันตัวละคร ในทางกลับกัน ฉบับการ์ตูนของ 'ปฐพีไร้พ่าย' ทำหน้าที่เปลี่ยนคำบรรยายเป็นภาพเคลื่อนไหวบนกระดาษ มุมกล้อง ลีลาการต่อสู้ และหน้าตาของตัวละครถูกกำหนดชัดเจนขึ้น ฉันชอบเวลาที่ฉากบู๊ถูกสาดด้วยเส้นพู่กันคม ๆ และช่องวางโครงเรื่องแบบภาพ ทำให้จังหวะเร็วขึ้น คนที่ชอบความตื่นเต้นแบบทันทีจะรู้สึกว่าเวอร์ชันนี้ตอบโจทย์กว่า แต่ก็แลกมาด้วยการตัดรายละเอียดบางส่วนไป เช่น ความคิดภายในหรือคำอธิบายลึก ๆ ของทฤษฎีพลังงานในโลกนั้น สรุปคือ ทั้งสองเวอร์ชันเติมเต็มกันและกัน ฉบับนิยายเหมาะกับคนที่ชอบอ่านโลกอย่างช้า ๆ และคิดตาม ส่วนฉบับการ์ตูนเหมาะกับคนที่อยากเห็นฉากแอ็กชัน พร็อพ และการออกแบบโลกในภาพ เมื่อผสมกันมันเป็นประสบการณ์ที่ครบถ้วนกว่าแค่เลือกอย่างใดอย่างหนึ่งเท่านั้น

บอกเลยว่าเพลงประกอบหลักของเรื่องนี้ใช้ชื่อตรงตัวว่า 'ลิลิตตะเลงพ่าย' และฉันชอบที่มันไม่พยายามแยกตัวออกจากงานหลัก เมโลดี้ในเพลงให้ความรู้สึกเหมือนลมหายใจของเรื่อง ถูกวางจังหวะให้เข้ากับภาพและบทบาทของตัวละครได้อย่างชัดเจน ฉันเคยมีช่วงที่ฟังซ้ำไปมาเหมือนเป็นการทบทวนฉากโปรด โดยเฉพาะท่อนที่เปลี่ยนคีย์กลางเพลงจังหวะจะสะกิดหัวใจจนต้องหยุดดูซ้ำอีกครั้ง นักแต่งเพลงเลือกใช้องค์ประกอบดนตรีที่หลากหลาย ทำให้เพลงนี้มีทั้งความอบอุ่นและความแหลมคมในเวลาเดียวกัน ซึ่งเตือนฉันถึงความทรงจำครั้งแรกที่ได้ฟังเพลงประกอบอย่าง 'Your Name' แต่ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของตัวเองอยู่ดี การเลือกชื่อนี้เป็นเสมือนป้ายบอกทิศทางให้ผู้ฟังว่าที่นี่คือโลกของเรื่อง ไม่ใช่แค่พื้นหลังเฉยๆ แค่นั้นแหละ จบด้วยภาพของท่อนฮุกที่ยังคงวนอยู่ในหัวต่อไป

แฟนๆ รอบตัวมักพูดกันว่าอนิเมะสำหรับ 'ลิลิตตะเลงพ่าย'น่าจะมาได้ไม่ช้า ถ้าดูจากกระแสตอนนี้มันมีองค์ประกอบครบทั้งโลกทัศน์ที่ชัดเจนและตัวละครที่อ่านง่ายต่อการดัดแปลง รายละเอียดเชิงการผลิตมีผลมาก เช่น ถ้าสำนักพิมพ์หรือเจ้าของลิขสิทธิ์ต้องการผลตอบแทนเร็ว สตูดิโอระดับกลางที่มีประสบการณ์กับงานแนวแฟนตาซีสไตล์มืด-ตลกจะเข้ามารับงานได้ภายในหนึ่งฤดูกาลหลังประกาศ แต่ถ้ามีการต้องการงานอนิเมะคุณภาพสูงที่เน้นงานศิลป์และจังหวะช้า อาจใช้เวลาวางแผนหลายปีเหมือนที่เห็นในกรณีของ 'Made in Abyss' ส่วนตัวเราอยากเห็นทีมที่เข้าใจโทนของเรื่องจริงๆ และไม่ยึดติดกับการเร่งพล็อต ยิ่งถ้ามีสตูดิโอที่ชอบทดลองไอเดียกับงานภาพและเสียง ผลลัพธ์จะออกมาน่าจดจำกว่าการทำเพื่อไล่เทรนด์เฉยๆ สรุปคือยังไม่มีคำตอบตายตัว แต่ถ้าทุกอย่างลงล็อก ภายในสองถึงสามปีหลังการประกาศก็เป็นไปได้ — ถ้าประกาศวันนี้ก็เตรียมตัวดูได้ในอนาคตอันใกล้แน่นอน

กลางวงสนทนาวรรณคดีเก่าๆ เรื่องนี้มักทำให้คนถามกันว่าแปลออกมาเป็นอังกฤษไหม โดยภาพรวมแล้ว 'ลิลิตตะเลงพ่าย' ยังไม่ได้รับการแปลเป็นฉบับภาษาอังกฤษครบเล่มที่เป็นที่รู้จักแพร่หลายเหมือนงานอย่าง 'Khun Chang Khun Phaen' ที่มีฉบับแปลและงานศึกษาเยอะมาก ผมเคยเจอบทแปลสั้นๆ หรือบางตอนที่ถูกนำไปใช้ในบทความเชิงวิชาการ กับการวิเคราะห์ในหนังสือรวมบทความเกี่ยวกับบทกวีลิลิตของไทย แต่สิ่งที่หายากคือฉบับแปลฉบับเดียวครบทั้งเรื่องในรูปแบบหนังสือเล่มเดียวที่หาซื้อได้ง่าย นั่นทำให้ถ้าอยากอ่านเป็นอังกฤษจริงๆ ต้องอาศัยรวมชิ้นส่วนจากหลายแหล่ง หรืออ่านฉบับแปลสั้นๆ ที่นักวิชาการใส่ไว้ในบทความของเขา ความรู้สึกส่วนตัวคือชอบที่จะอ่านต้นฉบับควบคู่กับคำแปลสั้นๆ เพราะระบบสัมผัสและอารมณ์ในลิลิตมีเอกลักษณ์ พอได้อ่านสลับกันจะช่วยให้เข้าใจโทนและสำนวนได้ดีกว่าแค่อ่านคำแปลเดียวจบ